Οι παγίδες του να θέλεις να είσαι διαφορετικός…

Είναι καλύτερα να χάνεις τους άλλους παρά να χάνεις τον εαυτό σου για να ταιριάξεις.

Οι παγίδες του να θέλεις να είσαι διαφορετικός...

Τις προάλλες περπατούσα στο δρόμο και είδα έναν νεαρό (αυτό μάλλον σημαίνει ότι μεγάλωσα…) που φορούσε ένα μπλουζάκι με ένα μήνυμα που με στεναχώρησε πολύ.

Είναι ένα μήνυμα το οποίο δυστυχώς περιγράφει την επικρατούσα τάση στην εποχή μας, ιδιαίτερα στους νέους, αλλά όχι μόνο.

Advertisment

Το μπλουζάκι έλεγε: Always be different. (Να είσαι πάντα διαφορετικός).

Πάντα να διαφέρεις

Το μήνυμα αυτό, δίνει το στίγμα των καιρών μας. Σε μια πρόσφατη διαφήμιση μιας σειράς ρούχων της H&M, μιας μάρκας χαμηλού κόστους, που απευθύνεται στην πλειοψηφία των νέων (και όχι μόνο) το βίντεο κλιπ προβάλει νέους, οι οποίοι διαφέρουν πολύ στην εμφάνιση από τον μέσο νέο που εγώ έχω μάθει να αναγνωρίζω στο δρόμο. Ασυνήθιστα χρώματα στυλ και κουρέματα.

Συζητώντας με φίλους από τις ΗΠΑ μου έλεγαν πως πολυκατάστημα ρούχων που απευθυνόταν στο έφηβο κοινό διαφήμιζε το μότο: «Βρες το φύλο σου». Είσαι άντρας, γυναίκα, ή κάτι άλλο;

Advertisment

Το μήνυμα είναι να δείχνεις τη διαφορετικότητά σου και να εκφράζεις αυτό το πολύ ιδιαίτερο που ΕΣΥ είσαι.

Το ζητούμενο πλέον είναι να έχουμε πολλές επιλογές για να βρούμε αυτή που ταιριάζει στη δική μας πολύ ιδιαίτερη περίπτωση.

Παλιά πηγαίναμε και αγοράζαμε ένα τζιν, το οποίο αν είχαμε λεφτά ήταν το Levis 501, (εγώ δεν είχα λεφτά θυμάμαι…) και τώρα αν πας σε ένα μαγαζί, χρειάζεσαι να σπουδάσεις τα διαφορετικά στυλ (εγώ τουλάχιστον).

Τι καφέ πίνεις;

Και δεν είναι μόνο η βιομηχανία της μόδας. Θυμάμαι όταν ζούσα στο Λονδίνο, αρχικά πηγαίναμε να πάρουμε καφέ και λέγαμε αν θα μπορούσαμε να έχουμε έναν καφέ. Μετά ήρθαν τα Starbucks και αρχίσαμε να παραγγέλνουμε έναν Tall-skinny-caramel-flat white (δηλαδή, έναν μικρό καφέ με γάλα ελαφρύ, με καραμέλα και μια δόση εσπρέσο και βραστό γάλα το υπόλοιπο).

Δηλαδή, αρχίσαμε να εκφράζουμε τη διαφορετικότητά μας.

Ο Maslow

Η έμφαση στην προσωπική έκφραση ξεκίνησε με το κίνημα της Ανθρωπιστικής Ψυχολογίας με τον Carl Rogers και τον Abraham Maslow, όπου ο Rogers υποστήριζε ότι για να εκπληρώσουμε το δυναμικό μας πρέπει να δούμε τον εαυτό μας με άνευ όρων αποδοχή και ο Maslow ανέδειξε στην γνωστή πυραμίδα του, την αυτοπραγμάτωση ως την ύψιστη ανάγκη του ατόμου. Δηλαδή, είσαι και γαμώ τα άτομα και πρέπει να αναδείξεις το δικό σου ιδιαίτερο δυναμικό.

Βέβαια, ο ίδιος ο Maslow παραδέχτηκε ότι ήταν ιδιαίτερα δύσκολο να πετύχεις κάτι τέτοιο, αλλά αυτό κάπου χάθηκε στα ψιλά γράμματα. Το κακό είχε ξεκινήσει. Η ανάγκη για έκφραση της διαφορετικότητάς μας είχε γεννηθεί!

Πριν και μετά

Πριν από το Maslow η τάση ήταν να ενθαρρύνεται η ομοιογένεια των ανθρώπων. Όλοι είχαν λίγο πολύ το ίδιο στυλ και κούρεμα.

Η Ford κατασκεύαζε ενός είδους αυτοκίνητο για όλους. Η κάθε Αμερικάνικη οικογένεια έμοιαζε πολύ με την επόμενη.

Όταν ήρθε ο Maslow και άλλαξε τους κανόνες του παιχνιδιού, αρχικά οι βιομηχανίες αντιστάθηκαν. «Τι θα κάνουμε τώρα που ο καθένας θέλει να εκφράσει το δυναμικό του; Εμείς ξέραμε να φτιάχνουμε ένα πράγμα μόνο». Την απάντηση τη γνωρίζουμε όλοι. Το να εκφράζεις το δυναμικό σου ίσως να ήταν το μεγαλύτερο δώρο στην εμπορική ανάπτυξη (όχι ότι το κίνητρο ήταν αυτό, σαφώς!), καθώς άρχισαν να παράγουν όλο και πιο διαφορετικά προϊόντα. Η κατανάλωση αυξήθηκε κατακόρυφα, καθώς η μανία να εκφράσεις τη διαφορετικότητά σου έπρεπε να εκτονωθεί.

Πώς σε λένε;

Σε μια τεράστια μελέτη[1] ερευνητές έψαξαν τα αρχεία ονομάτων για περισσότερα από 325 εκατομμύρια παιδιά που γεννήθηκαν ανάμεσα στο 1880 και το 2007. Είδαν ότι οι γονείς είχαν αρχικά την τάση να δίνουν πολύ κλασικά ονόματα στα παιδιά τους. Το πιο κοινό όνομα ήταν Γιάννης (John) για τα αγόρια και Μαρία (Mary) για τα κορίτσια. Αυτή ήταν η επικρατούσα τάση μέχρι το 1930 και συνεχίστηκε και μετά.

Μετά το 1980 όμως τα πράγματα άλλαξαν. Κάθε χρόνο όλο και λιγότεροι γονείς έδιναν τα κλασικά ονόματα στα παιδιά τους. Το 1880 σχεδόν 40% των αγοριών και 25% των κοριτσιών είχαν ένα από τα 10 πιο δημοφιλή ονόματα, αλλά το 2010 τα ποσοστά έγινα 10% και 8% αντίστοιχα. Τώρα πια οι γονείς επιλέγουν ονόματα όπως: Αλκυόνη, Δανάη, Ρωμανός, Έρωτας (ναι, είναι όνομα το έχω ακούσει!).

Το συμπέρασμα των ερευνητών ήταν ότι οι γονείς έδιναν κοινά ονόματα στα παιδιά τους, έτσι ώστε να ταιριάζουν με το σύνολο. Μετά οι γονείς άρχισαν να δίνουν ονόματα ώστε τα παιδιά τους να ξεχωρίζουν από το σύνολο. Για να είναι μοναδικοί.

Είσαι μοναδικός. Τα νεύρα μου!

Αυτή είναι και η τάση στους χώρους της αυτοβελτίωσης σήμερα, όπου οι Coaches και οι γκουρού ανεύθυνα χρησιμοποιούν συνθήματα όπως: «Είσαι μοναδικός», «Είσαι ξεχωριστός», «Η δύναμή σου είναι η ιδιαιτερότητά σου» «Δεν υπάρχει κανένας άλλος στον κόσμο σαν κι εσένα» κλπ. Με εκνευρίζει απίστευτα ό,τι ακούγεται εύκολο, αλλά κρύβει παγίδες από πίσω.

Αυτή τη στιγμή η διαφορετικότητα και η μοναδικότητα πουλάει. «Δείξε ποιος είσαι» έλεγε μια παλιά διαφήμιση εταιρείας τηλεφωνίας.
Στο βιβλίο μου Ψυχο-λογικά Μυστικά (που μακάρι να γνώριζα νωρίτερα) έχω ένα κεφάλαιο που αναφέρομαι στο φαινόμενο αυτό.

Η ανεύθυνη έμφαση στη διαφορετικότητα συνεχίζεται ακάθεκτα. Ό,τι γίνεται μαζική κουλτούρα εμπεριέχει κινδύνους κατάχρησης. Σε ένα κατάστημα ρούχων στο Ελσίνκι (όπου βρέθηκα πρόσφατα) έγραφε Against Sameness Since 2013 (Ενάντια στην ομοιότητα από το 2013). Συνεπώς, σχεδόν ΠΡΕΠΕΙ να είσαι διαφορετικός.

Στις κοινωνίες, που εστιάζουν πολύ περισσότερο στο να ξεχωρίζεις το βασικό μήνυμα αποτυπώνεται σε ένα άλλο τραγικό μπλουζάκι που λέει:

Είμαι διαφορετικός και μου έχει κοστίσει πολλούς ανθρώπους. Αλλά είμαι πάντα ο εαυτός μου. Είναι καλύτερα να χάνεις τους άλλους παρά να χάνεις τον εαυτό σου για να ταιριάξεις.

Όπως και με τα ονόματα, η προσπάθεια είναι να είμαι ο εαυτός μου με κάθε κόστος. Σε αυτές τις κοινωνίες υπάρχει η πολιτική ορθότητα, και να αποδεχόμαστε τη διαφορετικότητα, αλλά ταυτόχρονα υπάρχει μεγάλη αποξένωση, καθώς όλοι οι άνθρωποι φοβούνται να πουν μια κουβέντα μήπως και παρεξηγηθούν και θίξουν τον άλλον. Πρέπει να διαφέρεις, οπότε όλοι πρέπει να προσέχουν πολύ να μην προσβάλουν τη διαφορετικότητά σου. Κι εσύ τη δική τους. Είναι ένας πολύ αγχωτικός κόσμος για να ζεις.

Κι εσένα τι σε κόφτει;

«Κι εσένα τι σε πείραξε;», θα ρωτήσετε. Πώς θα έπρεπε να ζούμε; Όπως στα πρώην κουμουνιστικά καθεστώτα; όπως οι κάτοικοι της Βόρειας Κορέας που φοράν όλοι το ίδιο μπουφάν;
Όχι βέβαια. Η απόλυτη ομοιομορφία είναι εξίσου καταστροφική όσο και η απόλυτη εστίαση στην έκφραση της ιδιαιτερότητάς μας, θεωρώ.

Αυτό που με ενόχλησε στο μπλουζάκι που περιέγραψα αρχικά, είναι ότι σε μια κουλτούρα που διαρκώς εστιάζει στη διαφορετικότητα και την αναδεικνύει ως το ζητούμενο για τη ζωή μας, οι άνθρωποι είναι πολύ πιο μόνοι και αγχωμένοι. Η μοναξιά είναι πλέον σε επίπεδα πανδημίας στο δυτικό κόσμο. Δε θα αναφέρω τα στατιστικά, μπορείτε να τα βρείτε. Οι έφηβες κόρες των φίλων μου από τις ΗΠΑ είναι τρομερά αγχωμένες καθώς ψάχνουν εναγωνίως να βρουν το φύλο τους.

Πέρα από το άγχος που προκαλεί η εστίαση στο πώς να είσαι συνέχεια διαφορετικός, ταυτόχρονα στερεί ενέργεια από το να εστιάσεις στο αντίθετο. Δηλαδή στο πώς μοιάζεις και με τους άλλους.

Δηλαδή, τόσο λιγότερο συνδέεσαι με τους άλλους. Τόσο πιο μόνος νιώθεις. Γιατί αυτά τα οποία μας συνδέουν με τους ανθρώπους είναι τα κοινά μας χαρακτηριστικά. Αυτό που θεραπεύει και καθησυχάζει είναι η σύνδεση με τους άλλους.

Δεν είσαι και τόσο ξεχωριστός…

«Και τι να κάνω; Να χάσω τον εαυτό μου; Να συμβιβάζομαι για να μην μένω μόνος;» θα ρωτήσεις.

Η απάντηση είναι όχι. Είναι απολύτως απαραίτητο να νιώθεις πως έχεις το δικαίωμα να εκφράζεις τη δική σου διαφορετικότητα. Πάρα πολλοί άνθρωποι έχουν καταπιεστεί αδίκως (και συνεχίζουν να καταπιέζονται) επειδή οι κοινωνίες τους περιθωριοποιούν και δεν τους αποδέχονται. Και αυτό είναι απόλυτα κατακριτέο.

Το πρόβλημα είναι όμως ότι η κοινωνία στρέφει ΔΙΑΡΚΩΣ την προσοχή μας στα σημεία μοναδικότητάς μας σχεδόν με εμμονικό τρόπο. Έτσι δεν εστιάζουμε αρκετά στα σημεία επαφής μας, τα οποία είναι πολύ περισσότερα.

Δεν είσαι μόνο διαφορετικός από τους άλλους. Στα περισσότερα πράγματα είσαι εντελώς ίδιος.

Εγώ σου προτείνω να είσαι ο εαυτός σου. Αλλά να συνειδητοποιήσεις ότι ο εαυτός σου μοιράζεται τα περισσότερα χαρακτηριστικά του με τους άλλους. Εστίασε ΚΑΙ εκεί. ΚΑΙ στα κοινά σου. Όχι μόνο στις διαφορές σου. Μην ξεχνάς την κοινή ανθρωπιά σου. Την κοινή σου φύση.

Όλοι είμαστε άνθρωποι που έχουμε ανάγκη να συνδεθούμε, να επικοινωνήσουμε, να γελάσουμε, να μας πάρουν αγκαλιά και να πάρουμε κι εμείς κάποιον αγκαλιά. Θέλουμε να μάθουμε, να εξελιχθούμε, να τραγουδήσουμε και να χορέψουμε. Όλοι μας πονάμε, στεναχωριόμαστε, θυμώνουμε, νιώθουμε αδύναμοι και ανήμποροι. Όλοι μας εκνευρίζουμε τους άλλους, ζηλεύουμε, τα κάνουμε μαντάρα, είμαστε ανασφαλείς, δεν ξέρουμε τι μας γίνεται και ζοριζόμαστε συχνά. Όλοι μας προσπαθούμε να αγαπηθούμε και να αγαπήσουμε.

Έκφρασε ΚΑΙ αυτόν τον εαυτό σου. Δώσε φωνή ΚΑΙ στον κοινό εαυτό σου. Σε αυτόν που λαχταράει τη σύνδεση και κάνε τον εαυτό σου ευτυχισμένο. Όχι μόνο σε εκείνον που ακούει τις σειρήνες που πουλάνε ελπίδα και σε κάνει δυστυχισμένο.

Και ίσως ο κόσμος μας γίνει λιγότερο μοναχικός. Να είσαι ο εαυτός σου και θυμήσου ότι κανενός ο εαυτός δε θέλει να είναι μόνος.

Όσο διαφορετικός και αν είναι…

Λάβετε καθημερινά τα άρθρα μας στο e-mail σας

Σχετικά θέματα

Όταν το τραύμα γίνεται θαύμα!
Αν θες αληθινά να σε βρεις, ψάξε στις στιγμές που απουσιάζεις...
Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής: Γιατί είναι σημαντική η ανάγνωση βιβλίων από τους γονείς στα παιδιά
Πώς βιώνουν οι άνδρες την αποβολή ενός εμβρύου; Θρηνούν ή δεν τους «επιτρέπεται»;

Πρόσφατα Άρθρα

Εναλλακτική Δράση