Η αύξηση των ενηλίκων που προσπαθούν να χάσουν βάρος στη σημερινή κοινωνία αντικατοπτρίζει την αύξηση των ποσοστών παχυσαρκίας. Ωστόσο, ο περιορισμός της πρόσληψης θερμίδων που είναι απαραίτητος για την απώλεια βάρους μπορεί να είναι δύσκολο να διατηρηθεί για παρατεταμένο χρονικό διάστημα. Επιπλέον, πολλά άτομα αδυνατούν να επιτύχουν το βάρος – στόχο τους, ενώ όσοι το καταφέρνουν συχνά δυσκολεύονται να το διατηρήσουν.
Και οι δύο αυτές καταστάσεις μπορεί να οδηγήσουν σε απογοήτευση και μειωμένη προσκόλληση στο πρόγραμμα απώλειας βάρους, οδηγώντας τελικά σε έναν κύκλο αύξησης και απώλειας βάρους. Αυτή η διακύμανση του βάρους είναι γνωστή ως κύκλος βάρους και συνδέεται με δυσμενείς επιπτώσεις για την υγεία.
Advertisment
Η ταχεία αύξηση των ποσοστών παχυσαρκίας παρά την αυξημένη εστίαση στη μείωση του βάρους αντανακλά τα όρια αυτής της επικεντρωμένης στην απώλεια βάρους προσέγγισης για τη διαχείριση της παχυσαρκίας. Ωστόσο, οι κατευθυντήριες γραμμές για τη διαχείριση της παχυσαρκίας εξακολουθούν να υποστηρίζουν τις πρακτικές περιορισμού της πρόσληψης θερμίδων και της αύξησης των επιπέδων σωματικής δραστηριότητας.
Τις τελευταίες 2 δεκαετίες, ορισμένοι επιστήμονες έχουν υποστηρίξει ότι μια προσέγγιση που επικεντρώνεται στην απώλεια βάρους μπορεί να είναι άστοχη όσον αφορά τη διαχείριση της παχυσαρκίας. Αντ’ αυτού, προτείνουν ότι μια προσέγγιση «παχύς αλλά γυμνασμένος» που βασίζεται στην αύξηση των επιπέδων σωματικής δραστηριότητας και στη βελτίωση της καρδιοαναπνευστικής ικανότητας θα πρέπει να είναι η πρωταρχική εστίαση για όσους επιθυμούν να χάσουν το υπερβολικό σωματικό βάρος.
Οι υποστηρικτές της προσέγγισης αυτής στη θεραπεία της παχυσαρκίας υποστηρίζουν ότι η βελτίωση της φυσικής κατάστασης, ακόμη και χωρίς απώλεια βάρους, μπορεί να συμβάλει στη μείωση του κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου και θνησιμότητας.
Advertisment
Τώρα, μια πρόσφατη επιστημονική ανασκόπηση, που δημοσιεύεται στο περιοδικό iScience, εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να μειωθεί ο κίνδυνος εμφάνισης παθολογικών καταστάσεων υγείας και θνησιμότητας που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Συγκρίνει την αποτελεσματικότητα της σωματικής δραστηριότητας και της καρδιοαναπνευστικής ικανότητας με εκείνη της απώλειας βάρους.
Τα στοιχεία που παρουσιάζει η ανασκόπηση υποδηλώνουν ότι η προσέγγιση «fat-but-fit» μπορεί να είναι τουλάχιστον εξίσου αποτελεσματική με την απώλεια βάρους στη μείωση του κινδύνου καρδιαγγειακών παθήσεων και θνησιμότητας λόγω παχυσαρκίας. Επιπλέον, αυτή η στρατηγική που επικεντρώνεται στη φυσική κατάσταση αποφεύγει τις παγίδες της προσέγγισης της απώλειας βάρους.
Φυσική κατάσταση και κίνδυνος θνησιμότητας
Σε αντίθεση με την απώλεια βάρους, υπάρχουν πιο συνεπή στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η καρδιοαναπνευστική ικανότητα μπορεί να μετριάσει σημαντικά ή ακόμη και να εξαλείψει τους κινδύνους θνησιμότητας που συνδέονται με τον υψηλό ΔΜΣ (δείκτη μάζας σώματος). Για παράδειγμα, μια μετα-ανάλυση έδειξε ότι η καρδιοαναπνευστική ικανότητα μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο θνησιμότητας που σχετίζεται με όλες τις αιτίες και τις καρδιαγγειακές παθήσεις και συνδέεται με τον υψηλό ΔΜΣ. Επιπλέον, τα γυμνασμένα άτομα με υπερβολικό σωματικό βάρος είχαν χαμηλότερο κίνδυνο θνησιμότητας από όλες τις αιτίες από ό,τι τα μη γυμνασμένα άτομα με βάρος στο υγιές εύρος.
Ομοίως, η σωματική δραστηριότητα μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο θνησιμότητας που σχετίζεται με όλες τις αιτίες και τις καρδιαγγειακές παθήσεις και σχετίζεται με τον υψηλό ΔΜΣ. Μελέτες παρακολούθησης δείχνουν επίσης ότι η αύξηση των επιπέδων σωματικής δραστηριότητας και η βελτίωση της καρδιοαναπνευστικής ικανότητας μπορούν να μειώσουν μακροπρόθεσμα τον κίνδυνο θνησιμότητας που σχετίζεται με τον ΔΜΣ. Επιπλέον, η βελτίωση της καρδιοαναπνευστικής ικανότητας και της σωματικής δραστηριότητας τείνει να επιφέρει μεγαλύτερη μείωση του κινδύνου θνησιμότητας από ό,τι η απώλεια βάρους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι αρκετές από αυτές τις μελέτες δείχνουν ότι αυτές οι επιδράσεις της σωματικής δραστηριότητας και της βελτίωσης της καρδιοαναπνευστικής ικανότητας συνοδεύονται είτε από μέτρια είτε από μηδενική απώλεια βάρους. Αυτό δείχνει ότι δεν είναι δυνατόν να αποδοθεί ο μειωμένος κίνδυνος θνησιμότητας λόγω όλων των αιτιών και των καρδιαγγειακών νοσημάτων που σχετίζεται με τη βελτιωμένη φυσική κατάσταση στην απώλεια βάρους.
Καρδιομεταβολικοί δείκτες
Η σωματική δραστηριότητα και η καρδιοαναπνευστική ικανότητα μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε βελτίωση των δεικτών για παθήσεις που σχετίζονται με την παχυσαρκία, συμπεριλαμβανομένων των καρδιαγγειακών νοσημάτων και του διαβήτη τύπου 2. Αυτές οι βελτιώσεις στους καρδιομεταβολικούς δείκτες είναι συγκρίσιμες με εκείνες που προκαλεί η απώλεια βάρους.
Για παράδειγμα, σημειώνουν οι συγγραφείς που βρίσκονται πίσω από την παρούσα μελέτη, τόσο η προπόνηση με αντιστάσεις όσο και η αερόβια άσκηση προκαλούν μείωση της αρτηριακής πίεσης, με την έκταση της μείωσης να είναι παρόμοια με εκείνη που προκύπτει από την απώλεια βάρους. Η προπόνηση βελτιώνει επίσης τον έλεγχο της γλυκόζης στο αίμα, τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα και την αγγειακή λειτουργία σε παρόμοιο βαθμό με την απώλεια βάρους. Αυτές οι επιδράσεις της άσκησης στους προαναφερθέντες καρδιομεταβολικούς δείκτες ήταν ανεξάρτητες από την απώλεια βάρους.
Η άσκηση είναι επίσης αποτελεσματική στη μείωση της ποσότητας λίπους που αποθηκεύει ο οργανισμός στο ήπαρ και στον σπλαχνικό λιπώδη ιστό. Ο σπλαχνικός λιπώδης ιστός είναι το λίπος που περιβάλλει τα εσωτερικά όργανα, ιδίως στην κοιλιά. Οι αποθήκες λίπους στο ήπαρ και στον σπλαχνικό λιπώδη ιστό συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων και διαβήτη τύπου 2.
Ενώ η μείωση και στις δύο αποθήκες λίπους τείνει να συσχετίζεται με την έκταση της απώλειας βάρους, μια κλινικά σημαντική μείωση των αποθηκών λίπους στο ήπαρ και στον σπλαχνικό λιπώδη ιστό μπορεί να συμβεί με την προπόνηση, ακόμη και χωρίς απώλεια βάρους. Η γυμναστική μπορεί επίσης να βελτιώσει την ανταπόκριση του λιπώδους ιστού στην ινσουλίνη, με τη μειωμένη ευαισθησία του λιπώδους ιστού στην ινσουλίνη να εμφανίζεται στην παχυσαρκία και στον διαβήτη τύπου 2.
Εφαρμογές των σημαντικών αποτελεσμάτων
Οι συγγραφείς συνιστούν μια προσέγγιση χωρίς οπωσδήποτε μείωση βάρους που να επικεντρώνεται κυρίως στη βελτίωση της καρδιοαναπνευστικής ικανότητας και στην αύξηση της σωματικής δραστηριότητας για τη διαχείριση της παχυσαρκίας. Διευκρινίζουν ότι, αν και οι επαγγελματίες υγείας δεν πρέπει να αποθαρρύνουν την απώλεια βάρους, αυτή δεν είναι ανάγκη να αποτελεί την πρωταρχική εστίαση στη διαχείριση της παχυσαρκίας.
Συγκεκριμένα, αναφέρεται: «Οι τρέχουσες κατευθυντήριες γραμμές για τη θεραπεία της παχυσαρκίας δεν αναφέρουν καν τη “φυσική κατάσταση” και ενθαρρύνουν τη σωματική δραστηριότητα μόνο ως μέσο για τη διευκόλυνση της απώλειας βάρους. Η προσέγγιση αυτή αγνοεί τις σημαντικές βελτιώσεις στη θνησιμότητα και τον κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών που συνδέονται με την αυξημένη σωματική δραστηριότητα και τη βελτιωμένη φυσική κατάσταση χωρίς απώλεια βάρους. Στην πραγματικότητα, όπως δείχνει η ανασκόπησή μας, η βελτίωση της φυσικής κατάστασης μέσω της αύξησης της σωματικής δραστηριότητας συνδέεται με μεγαλύτερη μείωση του κινδύνου θνησιμότητας σε σύγκριση με την απώλεια βάρους».
«Έτσι, εάν ο στόχος της θεραπείας της παχυσαρκίας είναι η βελτίωση της υγείας και των προοπτικών μακροζωίας, φαίνεται λογικό να δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στη βελτίωση της φυσικής κατάστασης από ό,τι στην απώλεια βάρους. Θα θέλαμε να δούμε τις τρέχουσες κατευθυντήριες γραμμές για τη σωματική δραστηριότητα να αποτελούν σημαντικό επίκεντρο των προγραμμάτων θεραπείας της παχυσαρκίας, με αξιολόγηση της καρδιοαναπνευστικής ικανότητας και παρακολούθηση με την πάροδο του χρόνου για την τεκμηρίωση της βελτίωσης της φυσικής κατάστασης».
«Η φυσική κατάσταση θα πρέπει να συμπεριληφθεί ως βασικό “ζωτικό σημείο” για την αξιολόγηση της κατάστασης της υγείας ενός ατόμου. Αν και εστιάζουμε στην παχυσαρκία σε αυτή την ανασκόπηση, είναι σημαντικό να τονίσουμε το γεγονός ότι η φυσική κατάσταση επηρεάζει την υγεία και τις προοπτικές μακροζωίας για όλους, ανεξάρτητα από το σωματικό βάρος».
Πηγή:
www.medicalnewstoday.com/articles/obesity-exercising-not-dieting-may-be-key-to-avoiding-health-risks
