Στις σχέσεις, υπάρχει μια αναπόφευκτη ισορροπία δυνάμεων που αποτελείται από το άτομο που ηγείται και το άτομο που ακολουθεί. Εσείς και ο σύντροφός σας δεν μπορείτε να είστε και οι δύο ο ηγέτης όταν πρόκειται να πάρετε αποφάσεις, παρόλο που αυτές οι αποφάσεις είναι συνήθως αποφάσεις στις οποίες συμφωνείτε και οι δύο.
Η ίδια αρχή ισχύει και για τους κανόνες της σχέσης. Αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές για τη συμπεριφορά που ακολουθούμε και οι δύο, αποφασίστηκαν κάποια στιγμή και τώρα προσπαθούμε και οι δύο να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε για να τις τηρούμε. Είναι στην εφαρμογή αυτών των κανόνων που πραγματικά παίζεται η δυναμική της σχέσης.
Advertisment
Ας πάρουμε ένα πολύ απλουστευμένο παράδειγμα: Σκεφτείτε τον «κανόνα» που μπορεί να έχετε ότι όταν ο ένας από εσάς αποφασίζει να κοιμηθεί αργά, ο άλλος παραμένει όσο το δυνατόν πιο ήσυχος. Δεδομένου ότι έχετε την τάση να κοιμάστε αργότερα από τον σύντροφό σας, ο κανόνας ισχύει κυρίως για εσάς. Προκειμένου να τηρήσετε τον κανόνα, περπατάτε στις μύτες των ποδιών σας καθώς ντύνεστε, δεν ανάβετε ποτέ το φως και κλείνετε πάντα την πόρτα του υπνοδωματίου όταν φεύγετε. Το μόνο που κάνει ο σύντροφός σας είναι να βρίσκεται εκεί, ενώ εσείς κάνετε ό,τι μπορείτε για να τηρήσετε τον κανόνα. Και οι δύο έχετε συμφωνήσει σε αυτόν τον κανόνα, αλλά εσείς είστε αυτοί/ές που πρέπει να τον ακολουθήσετε. Προς το παρόν, η εξουσία βρίσκεται στα χέρια του συντρόφου σας.
Σκεφτείτε ένα άλλο παράδειγμα στο οποίο η δυναμική της εξουσίας είναι λιγότερο σαφώς καθορισμένη. Εσείς είστε αυτοί που κάνετε τις διαδικτυακές παραγγελίες για διάφορες οικιακές προμήθειες, κυρίως επειδή ο σύντροφός σας απλά δεν είναι πολύ καλός σε αυτό. Τηρείτε τον κανόνα του συντρόφου σας, αλλά εσείς είστε αυτοί που κάνετε κουμάντο. Αν διαφωνείτε με την επιθυμία του συντρόφου σας να έχει μια συγκεκριμένη μάρκα οδοντόκρεμας, μπορείτε απλώς να πείτε ότι ο κατασκευαστής δεν την παράγει πια ή ότι δεν υπάρχει απόθεμα. Ο σύντροφός σας έθεσε τον κανόνα, εσείς κάνετε όλη τη δουλειά, αλλά ελέγχετε επίσης το αποτέλεσμα.
Η πιο πρόσφατη εικόνα αυτών των τύπων δυναμικής της εξουσίας προέρχεται από έρευνες που πραγματοποιήθηκαν σε επαγγελματικό πλαίσιο, αλλά εξακολουθούν να έχουν σχέση με την εξουσία ως συστατικό στοιχείο κάθε σχέσης. Σύμφωνα με τον Tyler Sabey και τους συναδέλφους του από το Πανεπιστήμιο Texas A&M, η ισχύς μπορεί να οριστεί ως “νοητικές αναπαραστάσεις ασύμμετρου ελέγχου ή επιρροή πάνω στους πόρους σε σχέση με τους άλλους». Σύμφωνα με αυτόν τον ορισμό, εσείς και ο/η σύντροφός σας έχετε ιδέες σχετικά με το ποιος ελέγχει τους «πολύτιμους πόρους», όπως τα χρήματα, τη χρήση του χρόνου, τη φροντίδα των παιδιών, τις συνθήκες διαβίωσης και ακόμη και το πώς να σέβεστε ο ένας την ανάγκη του άλλου για ύπνο.
Advertisment
Οι καθημερινές αλλαγές στη δυναμική της εξουσίας
Ο Sabey και οι συνεργάτες του θεωρούν ότι αυτή η «νοητική αναπαράσταση» δεν παραμένει στατική, αλλά μεταβάλλεται από κατάσταση σε κατάσταση, ακόμα και σε εργασιακό πλαίσιο. Οι άνθρωποι που έχουν εξουσία σε μια κατάσταση, όπως η διεύθυνση μιας σύσκεψης, δεν έχουν εξουσία σε μια άλλη, όπως το να κάθονται στο γραφείο ενός προϊσταμένου για να λάβουν οδηγίες για ένα επερχόμενο project. Για να ανακαλύψετε, λοιπόν, ποιος διοικεί τη σχέση σας, είναι απαραίτητο να εμβαθύνετε σε αυτές τις δυναμικές εξουσίας, όπως αυτές διαδραματίζονται σε καθημερινή βάση. Μόλις το κάνετε, μπορείτε να καταλήξετε στη δική σας «φόρμουλα» που θα σας επιτρέψει να αποφασίσετε ποιος είναι αυτός που έχει πραγματικά τον έλεγχο της σχέσης σας.
Καθώς συμβαίνουν αυτές οι αλλαγές δύναμης, τα εμπλεκόμενα μέρη περνούν από «μικρομεταβάσεις ρόλων», καθώς από εκείνος που είναι υπεύθυνος γίνεται εκείνος που του λένε τι να κάνει. Τα αποτελέσματα αυτών των εναλλαγών στο εσωτερικό μιας σχέσης μπορεί να έχουν σημαντικές συνέπειες, όσον αφορά τη συναισθηματική κατάσταση του ατόμου, συμβάλλοντας είτε στην καλύτερη απόδοση της ομάδας είτε στη συναισθηματική εξάντληση και απογοήτευση.
Για να μελετήσει τις καθημερινές διακυμάνσεις της ισχύος σε ένα εργασιακό περιβάλλον, η ομάδα του Texas A&M ζήτησε από εργαζόμενους να συμπλήρωσουν ερωτηματολόγια επί 2 εβδομάδες με οδηγίες να συμπληρώνουν τα ερωτηματολόγια 3 φορές την ημέρα. Οι συνάδελφοι αυτών των εργαζομένων συμπλήρωσαν επίσης ερωτηματολόγια, αλλά 1 φορά την ημέρα. Το κίνητρο για τη συμμετοχή συνίστατο σε χρηματική αποζημίωση με ανώτατο όριο τα 55 δολάρια για τους εργαζόμενους και τα 20 δολάρια για τους συναδέλφους. Το τελικό δείγμα αποτελούνταν από 103 δυάδες εργαζομένων-συνεργατών.
Όσον αφορά τώρα τις μετρήσεις, οι εργαζόμενοι βαθμολόγησαν τον εαυτό τους σε ένα σύνολο 8 δηλώσεων με οδηγίες να το κάνουν όπως «ένιωθαν εκείνη τη στιγμή». Δύο δειγματικές δηλώσεις που αντανακλούν τις αντιλήψεις για την εξουσία είναι οι εξής: «Μπορώ να κάνω τους ανθρώπους να κάνουν αυτό που θέλω» και «Νομίζω ότι έχω μεγάλη δύναμη». Το μέτρο της μεταβλητότητας αυτών των αξιολογήσεων μεταξύ των χρόνων και των ημερών έγινε ο δείκτης της διακύμανσης της εξουσίας. Οι εργαζόμενοι αξιολόγησαν επίσης πόσο απογοητευμένοι, θυμωμένοι, δυσαρεστημένοι και ενοχλημένοι ήταν και αν αισθάνονταν συναισθηματικά εξαντλημένοι. Οι συνάδελφοι, από την πλευρά τους, βαθμολόγησαν πόσο ο εργαζόμενος φαινόταν να είναι σε θέση να λάβει τις απόψεις των άλλων ανθρώπων κατά τη διάρκεια της ημέρας, καθώς και πόσο συνέβαλε στην απόδοση της ομάδας.
Ο λόγος για τον οποίο οι ερευνητές συμπεριέλαβαν μετρήσεις για τη λήψη προοπτικών μπορεί να αποδοθεί στη θεωρία της «κοινωνικής απόστασης» της εξουσίας, η οποία προτείνει ότι η διακύμανση της εξουσίας μπορεί να παράγει οφέλη, όπως η λήψη προοπτικών, αλλά τα αποτελέσματα αυτά μπορεί να έχουν κόστος. Σκεπτόμενοι τώρα τις καθημερινές διακυμάνσεις της εξουσίας στη σχέση σας, μπορεί να υπάρχουν στιγμές που αντιλαμβάνεστε ότι ο σύντροφός σας έχει τον έλεγχο, αλλά δεν σας ενοχλεί – άλλες φορές, όμως, η αντίληψη ότι είστε ανίσχυροι μπορεί να σας αφήσει να αισθάνεστε ότι δεν σας αντιμετωπίζουν με σεβασμό. Μεταφέροντας τα εργαλεία αυτής της έρευνας στη δική σας οικογενειακή ζωή, θα μπορούσατε να κάνετε τη νοητική άσκηση να αξιολογήσετε πόσο ισχυροί αισθάνεστε σε διάφορες ώρες της ημέρας, όντας πολύ συγκεκριμένοι για τις καταστάσεις που σας κάνουν να αισθάνεστε περισσότερο ή λιγότερο ελεγχόμενοι.
Πώς επηρεάζουν οι μεταβαλλόμενες σχέσεις εξουσίας τη σχέση μας
Όταν κάνετε έναν απολογισμό των στιγμών που έχετε την εξουσία σε σχέση με τις στιγμές που δεν έχετε, τουλάχιστον σύμφωνα με την αντίληψή σας, ίσως εκπλαγείτε από το αποτέλεσμα. Μπορεί επίσης να εκπλαγείτε όταν μάθετε ότι η δυναμική της εξουσίας δεν παραμένει στην πραγματικότητα η ίδια από τη μία κατάσταση στην άλλη. Αυτό που νομίζατε ότι θα ήταν ένα σκορ που θα έδειχνε ότι ο σύντροφός σας έχει το πάνω χέρι μπορεί να είναι εξαιρετικά μεταβλητό. Εσείς κυριαρχείτε σε ορισμένες πτυχές της σχέσης σας, και ο σύντροφός σας κυριαρχεί σε άλλες, και ακόμη και εντός ενός πεδίου, εσείς και ο σύντροφός σας μπορεί να ανταλλάσσετε θέσεις. Όταν το κάνετε, ο καθένας από εσάς μπορεί να αποκτήσει εικόνα για τις προτεραιότητες και τις προτιμήσεις του συντρόφου σας.
Τα ευρήματα της μελέτης των Savey et al. αποκάλυψαν ένα άλλο δυνητικά εκπληκτικό αποτέλεσμα αυτών των μίνι εναλλαγών εξουσίας. Υπήρχαν πράγματι κάποια οφέλη από το να βλέπει κανείς τα πράγματα από την οπτική γωνία ενός άλλου ατόμου και μια μεγαλύτερη αίσθηση συναισθηματικής εξάντλησης όταν οι άνθρωποι πρέπει να προσαρμόζονται σε συνεχώς μεταβαλλόμενα μοτίβα στα οποία πρέπει να αντιμετωπίσουν το αίσθημα της απώλειας ελέγχου.
Καθώς υπολογίζετε τις δικές σας αυξομειώσεις ισχύος με τον σύντροφό σας, είναι σημαντικό να εξετάσετε τον μέσο όρο (υψηλό έως χαμηλό) της αίσθησης του ελέγχου σας και τον βαθμό στον οποίο το άτομο που έχει την ευθύνη μεταβάλλεται κατά τη διάρκεια των ημερών. Οι λιγότερες διακυμάνσεις είναι πιθανώς καλύτερες από τις περισσότερες, με βάση τα ευρήματα της έρευνας, οπότε ένας στόχος αυτής της άσκησης θα μπορούσε να είναι η εξεύρεση τρόπων για τη διατήρηση μιας πιο σταθερής κατάστασης.
Δεδομένου ότι οι στενές σχέσεις λειτουργούν υπό διαφορετικές προϋποθέσεις από ό,τι οι επαγγελματικές, αυτή η σταθερή κατάσταση θα μπορούσε να επιτρέψει καλύτερα σε εσάς και τον/τη σύντροφό σας να συμφωνήσετε για το ποιος «ηγείται» ποιων καταστάσεων και πότε. Η ανταλλαγή προσδοκιών για τον έλεγχο με τον/τη σύντροφό σας μπορεί να σας επιτρέψει να καταλάβετε σε ποιες καταστάσεις έχει νόημα ο ένας ή ο άλλος να έχει μεγαλύτερη βαρύτητα από τον άλλον στη λήψη αποφάσεων, σεβόμενοι παράλληλα ο ένας τις επιθυμίες του άλλου.
Πηγή:
www.psychologytoday.com/intl/blog/fulfillment-any-age/202110/who-really-runs-your-relationship
