Οι επιστήμονες και οι πολιτικοί λένε ότι αντιμετωπίζουμε μια πλανητική κρίση λόγω της κλιματικής αλλαγής. Ποια είναι όμως τα στοιχεία για την υπερθέρμανση του πλανήτη και πώς ξέρουμε ότι προκαλείται από τον άνθρωπο;
Πώς ξέρουμε ότι ο πλανήτης θερμαίνεται
Ο πλανήτης μας θερμαίνεται ραγδαία από την αυγή της βιομηχανικής επανάστασης. Η μέση θερμοκρασία στην επιφάνεια της Γης έχει αυξηθεί κατά περίπου 1,1 βαθμούς Κελσίου από το 1850. Επιπλέον, κάθε μία από τις τέσσερις τελευταίες δεκαετίες ήταν θερμότερη από κάθε προηγούμενη, από τα μέσα του 19ου αιώνα.
Advertisment
Τα συμπεράσματα αυτά προκύπτουν από αναλύσεις εκατομμυρίων μετρήσεων που συγκεντρώθηκαν σε διάφορα μέρη του κόσμου. Οι μετρήσεις της θερμοκρασίας συλλέγονται από μετεωρολογικούς σταθμούς στην ξηρά, σε πλοία και από δορυφόρους. Πολλές ανεξάρτητες ομάδες επιστημόνων έχουν καταλήξει στο ίδιο αποτέλεσμα – μια έκρηξη της θερμοκρασίας που συμπίπτει με την έναρξη της βιομηχανικής εποχής.
Οι επιστήμονες μπορούν να ανακατασκευάσουν τις διακυμάνσεις της θερμοκρασίας ακόμη πιο πίσω στο χρόνο. Οι δακτύλιοι των δέντρων, οι πυρήνες πάγου, τα ιζήματα των λιμνών και οι κοραλλιογενείς ύφαλοι καταγράφουν στοιχεία του κλίματος από το παρελθόν. Αυτό παρέχει το απαραίτητο πλαίσιο για την τρέχουσα φάση της αύξησης της θερμοκρασίας. Στην πραγματικότητα, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι στη Γη δεν έχει κάνει τόσο ζέστη εδώ και περίπου 125.000 χρόνια.
Πώς ξέρουμε ότι ο άνθρωπος ευθύνεται για την υπερθέρμανση του πλανήτη;
Τα αέρια του θερμοκηπίου – τα οποία παγιδεύουν τη θερμότητα του ήλιου – είναι ο κρίσιμος σύνδεσμος μεταξύ της αύξησης της θερμοκρασίας και των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Το πιο σημαντικό είναι το διοξείδιο του άνθρακα (CO2), λόγω της αφθονίας του στην ατμόσφαιρα.
Advertisment
Μπορούμε επίσης να πούμε ότι είναι το CO2 που παγιδεύει την ενέργεια του Ήλιου. Οι δορυφόροι δείχνουν λιγότερη θερμότητα να διαφεύγει από τη Γη στο διάστημα ακριβώς στα μήκη κύματος στα οποία το CO2 απορροφά την ακτινοβολούμενη ενέργεια.
Η καύση ορυκτών καυσίμων και η κοπή δέντρων οδηγούν στην απελευθέρωση αυτού του αερίου του θερμοκηπίου. Και οι δύο δραστηριότητες εκτοξεύτηκαν μετά τον 19ο αιώνα, οπότε δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το ατμοσφαιρικό CO2 αυξήθηκε κατά την ίδια περίοδο. Υπάρχει ένας τρόπος να δείξουμε οριστικά από πού προήλθε αυτό το επιπλέον CO2. Ο άνθρακας που παράγεται από την καύση ορυκτών καυσίμων έχει μια χαρακτηριστική χημική υπογραφή.
Οι δακτύλιοι των δέντρων και οι πολικοί πάγοι καταγράφουν τις αλλαγές στην ατμοσφαιρική χημεία. Όταν εξετάζονται, δείχνουν ότι ο άνθρακας – ειδικά από ορυκτές πηγές – έχει αυξηθεί σημαντικά από το 1850. Η ανάλυση δείχνει ότι για 800.000 χρόνια, το ατμοσφαιρικό CO2 δεν ανέβαινε πάνω από 300 μέρη ανά εκατομμύριο (ppm). Όμως, μετά τη Βιομηχανική Επανάσταση, η συγκέντρωση CO2 έχει εκτοξευθεί στο σημερινό επίπεδο των σχεδόν 420 ppm.
Προσομοιώσεις σε υπολογιστές, γνωστές ως κλιματικά μοντέλα, έχουν χρησιμοποιηθεί για να δείξουν τι θα συνέβαινε στις θερμοκρασίες χωρίς τις τεράστιες ποσότητες αερίων του θερμοκηπίου που απελευθερώνονται από τον άνθρωπο. Αποκαλύπτουν ότι θα υπήρχε μικρή υπερθέρμανση του πλανήτη – και ενδεχομένως κάποια ψύξη – κατά τη διάρκεια του 20ού και 21ου αιώνα, εάν μόνο φυσικοί παράγοντες επηρέαζαν το κλίμα. Μόνο όταν εισάγονται ανθρώπινοι παράγοντες, μπορούν τα μοντέλα να εξηγήσουν τις αυξήσεις της θερμοκρασίας.
Τι επιπτώσεις έχει ο άνθρωπος στον πλανήτη;
Το επίπεδο θερμότητας που έχει ήδη βιώσει η Γη προβλέπεται να προκαλέσει σημαντικές αλλαγές στον κόσμο γύρω μας. Οι παρατηρήσεις αυτών των αλλαγών στον πραγματικό κόσμο ταιριάζουν με τα πρότυπα που οι επιστήμονες αναμένουν να δουν με την ανθρωπογενή υπερθέρμανση. Περιλαμβάνουν:
– Το γρήγορο λιώσιμο των πάγων της Γροιλανδίας και της Ανταρκτικής.
– Ο αριθμός των καταστροφών που σχετίζονται με τις καιρικές συνθήκες έχει πενταπλασιαστεί σε διάστημα 50 ετών.
– Η παγκόσμια στάθμη της θάλασσας αυξήθηκε κατά 20 εκατοστά τον περασμένο αιώνα και εξακολουθεί να αυξάνεται.
– Από το 1800, οι ωκεανοί έχουν γίνει περίπου 40% πιο όξινοι, επηρεάζοντας τη θαλάσσια ζωή.
Αλλά δεν ήταν πιο ζεστά στο παρελθόν;
Υπήρξαν αρκετές θερμές περίοδοι στο παρελθόν της Γης. Πριν από περίπου 92 εκατομμύρια χρόνια, για παράδειγμα, οι θερμοκρασίες ήταν τόσο υψηλές που δεν υπήρχαν πολικοί πάγοι και πλάσματα που έμοιαζαν με κροκόδειλους ζούσαν μέχρι την καναδική Αρκτική. Αυτό όμως δεν πρέπει να παρηγορεί κανέναν, επειδή δεν υπήρχαν άνθρωποι. Κατά καιρούς στο παρελθόν, η στάθμη της θάλασσας ήταν 25 μέτρα υψηλότερη από τη σημερινή. Μια άνοδος της τάξης των 5-8 μέτρων (16-26 πόδια) θεωρείται αρκετή για να βυθίσει τις περισσότερες παράκτιες πόλεις του κόσμου.
Υπάρχουν άφθονες ενδείξεις για μαζικές εξαφανίσεις της ζωής κατά τη διάρκεια αυτών των περιόδων. Και τα κλιματικά μοντέλα υποδεικνύουν ότι, κατά καιρούς, οι τροπικές περιοχές πιθανώς να είχαν μετατραπεί σε «νεκρές ζώνες», πολύ θερμές για να επιβιώσουν τα περισσότερα είδη.
Αυτές οι διακυμάνσεις μεταξύ θερμού και ψυχρού έχουν προκληθεί από μια ποικιλία φαινομένων, όπως ο τρόπος με τον οποίο η Γη ταλαντεύεται καθώς περιστρέφεται γύρω από τον Ήλιο για μεγάλα χρονικά διαστήματα, ηφαιστειακές εκρήξεις και βραχυπρόθεσμοι κλιματικοί κύκλοι όπως το Ελ Νίνιο. Εδώ και πολλά χρόνια, ομάδες των λεγόμενων «σκεπτικιστών» αμφισβητούν την επιστημονική βάση της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Ωστόσο, σχεδόν όλοι οι επιστήμονες που δημοσιεύουν τακτικά σε επιστημονικά περιοδικά με κριτές συμφωνούν πλέον σχετικά με τις τρέχουσες αιτίες της κλιματικής αλλαγής. Μια βασική έκθεση του ΟΗΕ που δημοσιεύθηκε το 2021 ανέφερε ότι «είναι αδιαμφισβήτητο ότι η ανθρώπινη επιρροή έχει θερμάνει την ατμόσφαιρα, τους ωκεανούς και τη γη».
Πηγή:
www.bbc.com/news/science-environment-58954530
