Μια μελέτη των Graves και Samp, που δημοσιεύθηκε στο τεύχος Νοεμβρίου 2021 του περιοδικού Journal of Social and Personal Relationships, εξετάζει τη σχέση μεταξύ του gaslighting και της εξουσίας. Πριν όμως μιλήσουμε για τα ενδιαφέροντα ευρήματα, ας θυμηθούμε τι σημαίνει gaslighting.
Τι είναι το gaslighting
Σύζυγος: «Με ποιον μιλούσες στο τηλέφωνο μόλις τώρα;» Ο σύζυγος: «Δεν μιλούσα στο τηλέφωνο. Πάλι φαντάζεσαι πράγματα που δεν συμβαίνουν. Μήπως είσαι άρρωστη; Σύζυγος: «Νόμιζα… Ω, συγγνώμη, μάλλον δεν αισθάνομαι καλά».
Advertisment
Στην πραγματικότητα, η σύζυγος είχε δίκιο. Αλλά δεν εμπιστευόταν τη δική της αντίληψη. Γιατί; Εξαιτίας του πόσο συχνά βιώνει gaslighting. Το gaslighting είναι μια στρατηγική ψυχολογικού ελέγχου που χρησιμοποιείται για να χειραγωγήσει την αίσθηση της πραγματικότητας ενός ατόμου και να το κάνει να αμφισβητήσει τις δικές του αντιλήψεις, αναμνήσεις και κρίσεις.
Στον κόσμο του gaslighter, μόνο η οπτική γωνία ενός ατόμου έχει σημασία: η οπτική του gaslighter. Οι απόψεις του θύματος, σαν να πρόκειται για τις ασυναρτησίες ενός τρελού, απορρίπτονται ως μη άξιες σοβαρής προσοχής. Ο gaslighter θέλει το θύμα να αποδεχτεί πραγματικά και αποκλειστικά μόνο τη δική του κρίση και οπτική. Γιατί;
Έτσι, το θύμα του gaslighting, γεμάτο αμφιβολίες, δεν παίρνει τον εαυτό του αρκετά σοβαρά ώστε να εκφράσει τη γνώμη του. Και αντ’ αυτού βασίζεται πλήρως στην κρίση του gaslighter.
Advertisment
Για να είμαστε σαφείς, οι gaslighters δεν έχουν απαραίτητα μακροπρόθεσμο στόχο να κάνουν τον ερωτικό τους σύντροφο να πιστεύει ότι είναι άρρωστος ή τρελός. Ωστόσο, επειδή οι gaslighters δεν μπορούν να ανεχθούν να τους αμφισβητούν ή να τους θεωρούν λάθος, ο σύντροφός τους που έχει δική του ξεχωριστή υπόσταση βιώνεται ως μια σημαντική απειλή, που πρέπει να καταστραφεί.
Επιστρέφουμε τώρα στη μελέτη των Samp και Graves. Οι ερευνητές αυτοί ορίζουν το gaslighting από την άποψη της εξουσιαστικής εξάρτησης, ή την «ικανότητα επιρροής που προέρχεται από την αλληλεξάρτηση των συντρόφων μέσα στη σχέση». Το gaslighting δημιουργεί εξουσιαστική εξάρτηση επειδή το θύμα του εξαρτάται σταδιακά όλο και περισσότερο από τον gaslighter – όχι μόνο για έγκριση (ή αγάπη, χρήματα κ.ο.κ.) αλλά και για να γνωρίζει τι είναι πραγματικό. Η έρευνα διερεύνησε τη σχέση μεταξύ της εξουσιαστικής εξάρτησης και του gaslighting.
Μια έρευνα ανάμεσα στην εξουσία και το gaslighting
Το δείγμα: 298 φοιτητές, μέση ηλικία 19 ετών και το 73% γυναίκες. Οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν ένα ερωτηματολόγιο και ανέφεραν τις τρέχουσες και προηγούμενες σχέσεις τους. Οι κύριες μεταβλητές περιγράφονται παρακάτω:
Εξουσιαστική εξάρτηση: Η υψηλή εξουσιαστική εξάρτηση εμφανίζεται όταν ένα άτομο πιστεύει ότι η δέσμευσή του απέναντι στον ερωτικό σύντροφο είναι χαμηλή, η δέσμευση του ερωτικού συντρόφου απέναντί του είναι υψηλή και ο σύντροφος δεν έχει πολλές εναλλακτικές λύσεις. 6 στοιχεία μέτρησαν τη δέσμευση.
Gaslighting: Η εμπειρία του Gaslighting αξιολογήθηκε χρησιμοποιώντας μια κλίμακα που περιείχε 12 στοιχεία. Για παράδειγμα, «Οι τυπικές διαφωνίες με τον σύντροφό μου με κάνουν να αισθάνομαι ότι ο σύντροφός μου θα καταβάλει μεγάλη προσπάθεια για να με πείσει ότι κάνω λάθος». Ή, ως αποτέλεσμα των διαφωνιών, «δεν μπορώ να εμπιστευτώ τους ανθρώπους που διαφωνούν με τον σύντροφό μου».
Εξουσία και gaslighting
Σε σύγκριση με τα άτομα με μέτρια εξουσιαστική εξάρτηση, όπως έδειξαν τα αποτελέσματα, τα άτομα με χαμηλή εξουσιαστική εξάρτηση και τα άτομα με υψηλή βίωσαν περισσότερο gaslighting. Γιατί;
Πρώτον, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι το gaslighting είναι συχνά πιο διακριτικό από τις ρητές προσπάθειες ελέγχου και κυριαρχίας, όπως οι προσπάθειες που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια θερμών συγκρούσεων. Ο gaslighter δεν χρειάζεται να ασκήσει φανερή εξουσία επειδή, στις περισσότερες περιπτώσεις, το θύμα του gaslighting θέλει να αποφύγει τη σύγκρουση (λόγω φόβων απόρριψης ή αντιποίνων). Εν ολίγοις, ο αγώνας εξουσίας στο gaslighting παραμένει ως επί το πλείστον αόρατος.
Δεύτερον, όταν δύο άτομα έχουν σχεδόν ίση εξουσία, υπάρχουν περισσότερες φανερές προσπάθειες ελέγχου, επειδή η ισορροπία και οι θέσεις εξουσίας μπορούν να αλλάξουν εύκολα. Δεν συμβαίνει το ίδιο στις άνισες σχέσεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις (όπου ένα άτομο έχει μεγάλη δύναμη), είναι πολύ πιο δύσκολο να αποσταθεροποιηθούν άμεσα οι ιεραρχίες. Ως εκ τούτου, χρησιμοποιούνται πιο διακριτικές προσπάθειες ελέγχου.
Έτσι, ενώ τα άτομα με μέτρια εξουσιαστική εξάρτηση είναι πιο πιθανό να αμφισβητηθεί άμεσα η εξουσία τους, είναι λιγότερο πιθανό να βιώσουν το ύπουλο gaslighting (το οποίο είναι μια πιο λεπτή προσπάθεια ελέγχου). Εν ολίγοις, τα άτομα με υψηλή ή χαμηλή εξουσιαστική εξάρτηση τείνουν να βιώνουν περισσότερο gaslighting αλλά λιγότερες άμεσες προσπάθειες ελέγχου.
Η δυναμική όπου ένα ανίσχυρο άτομο δέχεται gaslighting είναι εύκολο να εξηγηθεί επειδή οι ανίσχυροι εξαρτώνται περισσότερο από τους ισχυρούς παρά το αντίστροφο. Και είναι αυτή η εξάρτηση που καταχρώνται οι ισχυροί που προκαλούν gaslighter. Αλλά γιατί οι ισχυροί άνθρωποι βιώνουν επίσης το gaslighting;
Ίσως ένα ισχυρό άτομο είναι πιο πιθανό να υποστεί gaslighting από ένα θύμα gaslighting. Το θύμα πιθανότατα μιμείται τις «επιτυχημένες» συμπεριφορές σύγκρουσης του gaslighter σε μια μάταιη προσπάθεια να ανακτήσει μέρος της αίσθησης της πραγματικότητας και να ανακουφιστεί από τις συνακόλουθες ψυχολογικές συνέπειες της παρατεταμένης έκθεσης στο gaslighting.
Το gaslighting μπορεί να συμβεί περιστασιακά σε οποιαδήποτε σχέση – ωστόσο, είναι πιο συχνό σε κακοποιητικές σχέσεις. Είναι σημαντικό να εντοπίζετε έγκαιρα το gaslighting. Ορισμένες σημαντικές κόκκινες σημαίες που δείχνουν ότι μπορεί να είστε θύμα gaslighting περιλαμβάνουν συμπεριφορές όπως:
– Άρνηση της πραγματικότητας. Οι gaslighters λένε ξεκάθαρα ψέματα, προσπαθούν να σας μπερδέψουν ή σας κατηγορούν ότι επινοείτε πράγματα.
– Σας απομονώνουν. Λένε στους άλλους ότι φαντάζεστε πράγματα ή σας λένε ότι οι άλλοι προσπαθούν να σας εκμεταλλευτούν.
– Σας ξεγελούν με καλοσύνη. Γίνονται στοργικοί μόνο αν δεν τολμήσετε να αμφισβητήσετε την εκδοχή τους για την πραγματικότητα.
Πηγή:
www.psychologytoday.com/intl/blog/finding-new-home/202201/surprising-new-findings-power-and-gaslighting
