Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι αξιοσημείωτα εύπλαστος. Μπορεί να διαμορφωθεί σαν μια μπάλα από πλαστελίνη, απλά με λίγο περισσότερο χρόνο και προσπάθεια. Μέσα στα τελευταία 20 χρόνια, χάρη στην ταχεία ανάπτυξη στους τομείς της απεικόνισης του εγκεφάλου και της νευροεπιστήμης, μπορούμε πλέον να πούμε με βεβαιότητα ότι ο εγκέφαλος είναι ικανός να αναδιαμορφώνεται. Στην πραγματικότητα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι μπορούμε να διευκολύνουμε αυτές τις αλλαγές. Από πολλές απόψεις, η νευροπλαστικότητα, ένας όρος-ομπρέλα που περιγράφει τη διαρκή αλλαγή στον εγκέφαλο καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου, είναι ένα όμορφο πράγμα.
Μπορούμε να αλλάξουμε τον εγκέφαλό μας προς το θετικό, ώστε να μη χρειάζεται να νιώθουμε «εγκλωβισμένοι ή βαλτωμένοι». Και, μπορούμε να μάθουμε νέες δεξιότητες που αλλάζουν τη ζωή μας. Τέλος, μπορούμε να επιλέξουμε να γίνουμε πιο ευφυείς συναισθηματικά, αποτινάσσοντας επιβλαβείς συμπεριφορές, πεποιθήσεις και συνήθειες.
Advertisment
Εντούτοις, υπάρχει και η άλλη πλευρά του νομίσματος, μπορούμε να επανασχεδιάσουμε τον εγκέφαλό μας προς το χειρότερο. Ευτυχώς, χάρη στην ικανότητά μας να «ξεμάθουμε» βλαβερές συμπεριφορές, πεποιθήσεις και συνήθειες, μπορούμε να διορθώσουμε ξανά την κατάσταση.
Τόσο οι καλές όσο και οι κακές πεποιθήσεις αλλάζουν τον εγκέφαλο
Ο Donald Hebb, ένας από τους πρώτους πρωτοπόρους της νευροπλαστικότητας και της νευροψυχολογίας, είπε χαρακτηριστικά: «Οι νευρώνες που πυροδοτούνται μαζί, συνδέονται και μαζί». Ο Δρ Michael Merzenich, που σήμερα αναγνωρίζεται ως ο πιο διάσημος ίσως νευροεπιστήμονας στον κόσμο, βασίστηκε στο έργο του Hebb, αποδεικνύοντας τη σχέση μεταξύ των σκέψεών μας (“νευρώνες που πυροδοτούνται”) και των δομικών αλλαγών στον εγκέφαλο (“συνδέονται και μαζί”). Μεταξύ των πολυάριθμων ανακαλύψεων του Δρ Merzenich, αυτή ίσως είναι η πιο σημαντική:
«Οι εμπειρίες, οι συμπεριφορές, η σκέψη, οι συνήθειες, τα μοτίβα σκέψης και οι τρόποι αντίδρασης στον κόσμο είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με το πώς συνδέεται ο εγκέφαλός σας». Οι αρνητικές συνήθειες αλλάζουν τον εγκέφαλό μας προς το χειρότερο. Οι θετικές πρακτικές αλλάζουν τον εγκέφαλό μας προς το καλύτερο.
Advertisment
Νευροπλαστικότητα και ασθένεια
Ο Alex Korb, συγγραφέας του βιβλίου The Upward Spiral: Using Neuroscience to Reverse the Course of Depression, One Small Change at a Time (Χρησιμοποιώντας τη νευροεπιστήμη για να αντιστρέψουμε την πορεία της κατάθλιψης, μια μικρή αλλαγή κάθε φορά), έχει κάνει την εξής βαθυστόχαστη δήλωση:
«Στην κατάθλιψη, δεν υπάρχει τίποτα θεμελιωδώς λάθος με τον εγκέφαλο. Απλώς ο συγκεκριμένος συντονισμός των νευρωνικών κυκλωμάτων δημιουργεί την τάση προς ένα μοτίβο κατάθλιψης. Έχει να κάνει με τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος αντιμετωπίζει το άγχος, τον προγραμματισμό, τις συνήθειες, τη λήψη αποφάσεων και δώδεκα άλλα πράγματα – τη δυναμική αλληλεπίδραση όλων αυτών των κυκλωμάτων. Και μόλις αρχίσει να σχηματίζεται ένα μοτίβο, προκαλεί δεκάδες μικροσκοπικές αλλαγές σε ολόκληρο τον εγκέφαλο που δημιουργούν ένα καθοδικό σπιράλ». Η νευροπλαστικότητα μπορεί να είναι τόσο το πρόβλημα όσο και η λύση.
Μεμψιμοιρία και αλλαγές στον εγκέφαλο
Θα γίνουμε λίγο πιο συγκεκριμένοι τώρα, συζητώντας τις επιπτώσεις των αρνητικών συμπεριφορών – συγκεκριμένα, του παραπόνου – και πώς αυτές οι συμπεριφορές μεταβάλλουν τη δομή του εγκεφάλου. Όλοι γνωρίζουμε εκείνο το διαρκώς αρνητικό άτομο, το άτομο που δεν φαίνεται να είναι ποτέ ικανοποιημένο με τίποτα και κανέναν.
Οι αρνητικοί άνθρωποι είναι σχεδόν πάντα μεμψίμοιροι. Ακόμη χειρότερα, δεν αρκούνται στο να κρατούν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους για τον εαυτό τους- αντίθετα, θα αναζητήσουν κάποιον απρόθυμο συμμετέχοντα και θα ξεσπάσουν. Αναμφίβολα ενοχλητικοί για τους φίλους και την οικογένειά τους, οι μεμψίμοιροι δεν πρέπει να τιμωρούνται αλλά να γίνονται κατανοητοί. Φυσικά, όλοι μας παραπονιόμαστε από καιρό σε καιρό. Στην πραγματικότητα, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Clemson απέδειξαν εμπειρικά ότι κυριολεκτικά όλοι πέφτουμε σε αυτή την παγίδα. Απλώς κάποιοι το κάνουν πολύ πιο συχνά από άλλους. Οι μεμψίμοιροι γενικά ανήκουν σε μία από τις 3 ακόλουθες ομάδες:
Εκείνοι που αναζητούν την προσοχή
Αυτοί είναι οι άνθρωποι που αναζητούν την προσοχή μέσω του παραπόνου. Στέκονται στο πώς τα πάνε χειρότερα από όλους τους άλλους. Κατά ειρωνικό τρόπο, οι ορθολογικοί άνθρωποι έχουν την τάση να αγνοούν εντελώς το άτομο αντί να σπαταλούν ψυχική ενέργεια, εστιάζοντας στην αρνητικότητά τους.
Χρόνιοι μεμψίμοιροι
Αυτοί οι άνθρωποι ζουν σε μια συνεχή κατάσταση παραπόνων. Αν δεν εκφράζουν ανοιχτά το «γιατί σε εμένα;», πιθανότατα το σκέφτονται. Οι ψυχολόγοι ονομάζουν αυτή την καταναγκαστική συμπεριφορά μηρυκασμό, που ορίζεται ως «επανάληψη μιας σκέψης ή ενός προβλήματος χωρίς ολοκλήρωση». Δυστυχώς, η μηρυκαστική σκέψη θρέφει τον καταθλιπτικό και αγχώδη εγκέφαλο.
Οι μεμψίμοιροι με χαμηλό E.Q
Το «E.Q» είναι η συντομογραφία για τη συναισθηματική νοημοσύνη και αυτά τα άτομα συχνά σκοράρουν χαμηλά σε αυτή. Αυτοί οι άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται για την προοπτική, τις σκέψεις ή τα συναισθήματά σας. Είστε ένας καθρέφτης γι’ αυτούς, στον οποίο ξεσπούν.
Φταίει λοιπόν ο εγκέφαλος;
Η απάντηση είναι (ως επί το πλείστον) ναι. Οι περισσότεροι αρνητικοί άνθρωποι δεν θέλουν να αισθάνονται έτσι. Ποιος πραγματικά θα το ήθελε; Για να λέμε την αλήθεια, μπορεί να μη φταίνε συνειδητά. Επιβλαβείς συμπεριφορές όπως η γκρίνια, αν αφεθούν να καταλάβουν χώρο μέσα στον εγκέφαλο, θα αλλάξουν αναπόφευκτα τις διαδικασίες σκέψης. Οι τροποποιημένες σκέψεις οδηγούν σε τροποποιημένες πεποιθήσεις, οι οποίες οδηγούν σε αλλαγή της συμπεριφοράς.
Επιπλέον, ο εγκέφαλός μας διαθέτει κάτι που ονομάζεται προκατάληψη αρνητικότητας. Με απλά λόγια, η προκατάληψη της αρνητικότητας είναι η τάση του εγκεφάλου να εστιάζει περισσότερο στις δυσμενείς περιστάσεις παρά στις θετικές.
Η επανάληψη είναι η μητέρα κάθε μάθησης. Όταν εστιάζουμε επανειλημμένα στα αρνητικά με το να παραπονιόμαστε, πυροδοτούμε και επανατροφοδοτούμε τους νευρώνες που είναι υπεύθυνοι για την αρνητική προκατάληψη. Δημιουργούμε την αρνητική μας συμπεριφορά μέσω της επανάληψης.
Τελικές σκέψεις σχετικά με την αλλαγή για τη διακοπή της μεμψιμοιρίας
Δεν είναι δυνατόν να είμαστε πάντα χαρούμενοι και δεν πρέπει να προσπαθούμε. Είναι ζωτικής σημασίας να επεξεργαζόμαστε τα συναισθήματα με φυσικό τρόπο καθώς έρχονται. Χρειάζεται, ωστόσο, να λαμβάνουμε συγκεκριμένα μέτρα για να εξουδετερώνουμε την αρνητική σκέψη. Έρευνες έχουν επανειλημμένα δείξει ότι οι επιβεβαιώσεις, ο διαλογισμός και η ενσυνειδητότητα είναι ίσως τα πιο ισχυρά εργαλεία για την καταπολέμηση της αρνητικότητας.
Η ερευνήτρια θετικής ψυχολογίας Barbara Fredrickson και οι συνεργάτες της στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας έδειξαν ότι οι άνθρωποι που διαλογίζονται καθημερινά εμφανίζουν περισσότερα θετικά συναισθήματα από εκείνους που δεν διαλογίζονται. Μετά από ένα πείραμα τριών μηνών, η ομάδα της Fredrickson σημείωσε ότι «οι άνθρωποι που διαλογίζονταν καθημερινά συνέχισαν να εμφανίζουν αυξημένη ενσυνειδητότητα, σκοπό στη ζωή, κοινωνική υποστήριξη και μειωμένα συμπτώματα ασθένειας».
Αφού μάθετε τα βασικά του διαλογισμού, ο οποίος περιλαμβάνει την εστίαση στην αναπνοή, δημιουργήστε ένα καθημερινό πρόγραμμα διαλογισμού που σας ταιριάζει. Πράγματι, μόλις 15-20 λεπτά καθημερινού διαλογισμού μπορεί να κάνουν τεράστια διαφορά στη ζωή σας και να αυξήσουν την ικανότητα του εγκεφάλου σας. Και, θα είστε καλύτερα εξοπλισμένοι για να αντισταθείτε στον πειρασμό να παραπονεθείτε.
Πηγή:
www.powerofpositivity.com/complaining-changes-brain-anxious-depressed-research/
