Τα άτομα με άνοια βιώνουν μια προοδευτική απώλεια της ικανότητάς τους να θυμούνται, να σκέφτονται και να επικοινωνούν αποτελεσματικά. Ωστόσο, οι αλλαγές στον εγκέφαλο που ευθύνονται για την άνοια μπορεί να αρχίσουν δεκαετίες πριν γίνουν εμφανείς οι επιπτώσεις της στη νόηση και τη συμπεριφορά.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αναφέρει ότι από τα 55 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως που ζουν με άνοια, το 60-70% πάσχουν από τη νόσο Αλτσχάιμερ. Οι προσπάθειες για την ανάπτυξη μιας αποτελεσματικής θεραπείας για τη νόσο Αλτσχάιμερ έχουν σημειώσει μικρή επιτυχία. Οι ερευνητές στρέφουν όλο και περισσότερο την προσοχή τους στην έγκαιρη ανίχνευση της νόσου.
Advertisment
Το κλειδί αυτής της στρατηγικής είναι ο έγκαιρος εντοπισμός «τροποποιήσιμων» παραγόντων κινδύνου, στους οποίους οι γιατροί μπορούν να στοχεύσουν με φάρμακα ή άλλες παρεμβάσεις. Ερευνητές του Ινστιτούτου για τον Εγκέφαλο στο Παρίσι έχουν πλέον εντοπίσει στατιστικές συσχετίσεις μεταξύ 10 συνθηκών υγείας και της διάγνωσης της νόσου Αλτσχάιμερ έως και 10 χρόνια αργότερα.
Η μείζων κατάθλιψη ήταν η πιο πρώιμη πάθηση που συσχετίστηκε με μετέπειτα διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ, εμφανιζόμενη τουλάχιστον 9 χρόνια νωρίτερα. Άλλες παθήσεις που η μελέτη συνέδεσε με μεταγενέστερη διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ ήταν οι εξής:
– άγχος
Advertisment
– δυσκοιλιότητα
– μη φυσιολογική απώλεια βάρους
– ένας τύπος αρθρίτιδας που ονομάζεται αυχενική σπονδύλωση
– αντίδραση στο έντονο στρες
– απώλεια ακοής
– διαταραχές του ύπνου.
Έδειξαν επίσης ότι οι πτώσεις και η κόπωση συνδέονται με τον κίνδυνο εμφάνισης Αλτσχάιμερ. Το επόμενο βήμα θα είναι να προσδιοριστεί αν αυτές οι καταστάσεις συμβάλλουν στην πρόκληση της νόσου ή αν αποτελούν πρώιμα σημάδια αλλαγών στον εγκέφαλο που ήδη συμβαίνουν.
«Ασθένειες όπως το Αλτσχάιμερ μπορεί να ξεκινήσουν στον εγκέφαλο έως και 2 δεκαετίες πριν αρχίσουν να εμφανίζονται συμπτώματα», δήλωσε η Katy Bray στο Medical News Today. Η Dr. Bray είναι υπεύθυνη στο Alzheimer’s Research UK και δεν συμμετείχε στην έρευνα. «Είναι δύσκολο να γνωρίζουμε πώς αυτές οι καταστάσεις μπορεί να συμβάλλουν στην ανάπτυξη της νόσου ή αν θα μπορούσαν επίσης να είναι πολύ πρώιμα συμπτώματα», δήλωσε η Dr. Bray στο Medical News Today. Η μελέτη δημοσιεύεται στο επιστημονικό περιοδικό The Lancet Digital Health.
Πώς διεξήχθη η σημαντική έρευνα
Οι ερευνητές ανέλυσαν τα αρχεία πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης 20.214 ατόμων με νόσο Αλτσχάιμερ στο Ηνωμένο Βασίλειο και 19.458 ατόμων με Αλτσχάιμερ στη Γαλλία. Συνέκριναν τους ιατρικούς φακέλους κάθε ατόμου με έναν έλεγχο που ταίριαζε ως προς το φύλο και την ηλικία και δεν είχε λάβει διάγνωση προοδευτικής εγκεφαλικής νόσου κατά τη διάρκεια της 15ετούς περιόδου μελέτης.
Από τις 123 καταστάσεις υγείας που διερεύνησαν, 10 είχαν στατιστικά σημαντική συσχέτιση με τη διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ 2-10 χρόνια αργότερα στη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Ορισμένες από τις παθήσεις, όπως η κατάθλιψη, η απώλεια ακοής και οι διαταραχές του ύπνου, είναι ήδη γνωστοί παράγοντες κινδύνου για τη νόσο Αλτσχάιμερ.
Ωστόσο, αυτή η μελέτη ήταν η πρώτη που εντόπισε τη δυσκοιλιότητα ως πιθανό παράγοντα κινδύνου. Η σχέση μεταξύ των δύο καταστάσεων έγινε εμφανής 7 χρόνια πριν από τη διάγνωση του Αλτσχάιμερ. Είναι ενδιαφέρον ότι η δυσκοιλιότητα σχετίζεται επίσης με την κατάθλιψη και αποτελεί ένα καθιερωμένο πρώιμο σημάδι άλλων εγκεφαλικών ασθενειών, όπως η άνοια Lewy-body και η νόσος του Πάρκινσον.
«Οι συνδέσεις που έγιναν μας επέτρεψαν να επιβεβαιώσουμε γνωστές συσχετίσεις, όπως τα προβλήματα ακοής ή η κατάθλιψη, και άλλους λιγότερο γνωστούς παράγοντες ή πρώιμα συμπτώματα, όπως η αυχενική σπονδύλωση ή η δυσκοιλιότητα», λέει ο Thomas Nedelec, πρώτος συγγραφέας της μελέτης. «Παραμένει το ερώτημα αν τα προβλήματα υγείας που εμφανίζονται είναι παράγοντες κινδύνου, συμπτώματα ή προειδοποιητικά σημάδια της νόσου», πρόσθεσε. Στην εργασία τους, οι συγγραφείς καταλήγουν στο συμπέρασμα: «Τα ευρήματά μας καθιστούν δυνατή τη μοντελοποίηση της πιθανής πορείας των παραγόντων κινδύνου κατά την περίοδο που προηγείται της διάγνωσης της νόσου Αλτσχάιμερ, παρέχοντας νέες πληροφορίες για πιθανά παράθυρα πρόληψης».
Η μελέτη είχε ορισμένους αξιοσημείωτους περιορισμούς. Για παράδειγμα, δεν μπόρεσε να λάβει υπόψη άλλους παράγοντες κινδύνου που συμβάλλουν στη νόσο Αλτσχάιμερ, όπως το επίπεδο εκπαίδευσης, η εθνικότητα, η κοινωνικοοικονομική κατάσταση και η γενετική.
Ισχυρές δυνατότητες πρόληψης
Το 2020, η Επιτροπή Lancet για την άνοια πρόσθεσε τρεις νέους τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου: την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, τον τραυματισμό στο κεφάλι και την ατμοσφαιρική ρύπανση στον υπάρχοντα κατάλογο που περιλαμβάνει:
– Υπέρταση
– κάπνισμα
– παχυσαρκία
– κατάθλιψη
– σωματική αδράνεια
– διαβήτης.
Η έκθεση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η τροποποίηση όλων των παραγόντων κινδύνου που έχουν εντοπίσει οι ερευνητές θα μπορούσε να αποτρέψει ή να καθυστερήσει την άνοια σε ποσοστό έως και 40% των ατόμων. Αν και η μέση ηλικία αναδεικνύεται ως βασική περίοδος για τον κίνδυνο άνοιας, ποτέ δεν είναι πολύ νωρίς ή πολύ αργά στη ζωή για να αναλάβουμε δράση για την υγεία του εγκεφάλου.
Πηγή:
www.medicalnewstoday.com/articles/study-identifies-10-factors-linked-to-alzheimers-risk
