Οι περισσότεροι έχουμε ακούσει για τις εξωσωματικές εμπειρίες (OBE) και τις εμπειρίες κοντά στο θάνατο (επιθανάτια εμπειρία – ΕΚΘ). Ο ψυχίατρος Raymond Moody επινόησε τον όρο Near-Death Experiences στο βιβλίο του «Life After Life» του 1975, στο οποίο περιγράφει λεπτομερώς τις εμπειρίες περισσότερων από 100 ανθρώπων που επέζησαν του «κλινικού» θανάτου αλλά στη συνέχεια επανήλθαν στη ζωή.
Οι ΕΚΘ προκαλούνται κατά τη διάρκεια μεμονωμένων απειλητικών για τη ζωή επεισοδίων, όπως η καρδιακή προσβολή, η ασφυξία ή το σοκ. Όταν επανέρχονται, οι άνθρωποι αυτοί μας λένε πώς ήταν γι’ αυτούς να βρίσκονται για λίγο μεταξύ ζωής και θανάτου.
Advertisment
Μοιράζονται εντυπωσιακά παρόμοιες αφηγήσεις: Λένε ότι βίωσαν γαλήνη και ευτυχία, ότι είδαν ένα χρυσό φως, συχνά στην άκρη ενός τούνελ, ότι τους υποδέχτηκαν αποθανόντες συγγενείς ή ότι αποκολλήθηκαν από το σώμα τους και αιωρήθηκαν πάνω από αυτό. Συχνά αναφέρουν ότι αισθάνονται υποχρεωμένοι να κάνουν μια επιλογή – να παραμείνουν σε αυτόν τον άλλο κόσμο ή να επιστρέψουν στη ζωή τους.
Συνήθως, αναφέρουν ότι αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους από μια οπτική γωνία πάνω ή πλάι από το φυσικό τους σώμα και περιγράφουν με ακρίβεια τις συνομιλίες του ιατρικού προσωπικού που βρισκόταν στο δωμάτιο καθώς και τις ιατρικές παρεμβάσεις που τους έγιναν. Με δεδομένο ότι ήταν κλινικά νεκροί, πώς είναι δυνατόν αυτό;
Οι σκεπτικιστές έχουν εγείρει αντιρρήσεις για την αξιοπιστία αυτών των περιγραφών επισημαίνοντας ότι μπορεί να οφείλονται σε θρησκευτική κατήχηση. Ωστόσο, το φαινόμενο είναι αξιοσημείωτα συνεπές σε όλους τους πολιτισμούς και τις θρησκείες και έχει αναφερθεί ακόμη και από παιδιά και νήπια που δεν είχαν εκτεθεί σε θρησκευτικό δόγμα.
Advertisment
Το 2014, ο Sam Parnia, ειδικός στην εντατική θεραπεία και την ανάνηψη στο Ιατρικό Κέντρο Langone του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, δημοσίευσε τη μεγαλύτερη στον κόσμο μελέτη για το τι συμβαίνει στον ανθρώπινο νου και τη συνείδηση κατά την πρώτη περίοδο γύρω από τη στιγμή του θανάτου. Με βάση την έρευνά του, ο Parnia πιστεύει ότι ο συνειδητός νους συνεχίζει να λειτουργεί αφού η καρδιά σταματήσει να χτυπά και ο εγκέφαλος να λειτουργεί για κάποιο χρονικό διάστημα. Οι μελέτες των εμπειριών κοντά στο θάνατο αμφισβητούν την ιδέα ότι το μυαλό μας σβήνει όταν το σώμα μας εκπνέει. Οι θεωρίες για τον νου χωρίζονται σε τέσσερις γενικές κατηγορίες.
4 θεωρίες που θα μπορούσαν να εξηγήσουν τις επιθανάτιες εμπειρίες
1. Ο νους είναι ξεχωριστός από τον εγκέφαλο και δεν ελέγχεται από τους νόμους της φυσικής οποιουδήποτε είδους
Πρόκειται ουσιαστικά για μια θρησκευτική ή πνευματική άποψη που υποθέτει ότι ο νους υπήρχε στο σύμπαν από την αρχή. Ο μεμονωμένος νους είναι μέρος ενός μεγαλύτερου, περιεκτικού νου, το οποίο μπορεί να είναι ή να μην είναι ο Θεός ή μια ανώτερη δύναμη. Προφανώς, αυτή η θεωρία βασίζεται στην πίστη και δεν προσφέρεται για επιστημονική μελέτη.
2. Ο νους είναι το προϊόν των πολύπλοκων νευρωνικών δραστηριοτήτων του εγκεφάλου ενός ατόμου
Πρόκειται για μια εξελικτική προσαρμογή. Στην επιστημονική ορολογία «ο νους είναι ένα επιφαινόμενο του εγκεφάλου», μια αναδυόμενη ποιότητα. Με άλλα λόγια, όπως τα ούρα είναι υποπροϊόν των νεφρών, ο νους είναι υποπροϊόν ενός λειτουργικού εγκεφάλου. Αυτή η θεωρία εξισώνει το μυαλό, το οποίο δεν μπορεί να μετρηθεί, να ζυγιστεί ή να ποσοτικοποιηθεί, με μια φυσική ουσία. Η κλασική νευροεπιστήμη δεν είναι σε θέση να δώσει εξήγηση για αυτά τα φαινόμενα όμως όπως την κατάσταση συνείδησης κατά την αναισθησία.
3. Η υπόθεση Hameroff-Penrose
Το 1994, ο Stuart Hameroff, από τα Τμήματα Αναισθησιολογίας και Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Αριζόνα στο Tucson, ανέπτυξε αυτό που φαινόταν -τότε- μια από τις πιο παράξενες ιδέες για τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Υποστηριζόμενος από τον Sir Roger Penrose, ο Hameroff πρότεινε ότι οι κβαντικοί υπολογισμοί δονήσεων στους μικροσωληνίσκους, οι οποίοι είναι σημαντικά συστατικά του κυτταροσκελετού των κυττάρων, διέπουν τη συνείδησή μας.
Ο Hameroff παραπέμπει στο μονοκύτταρο παραμύθι για αποδείξεις. Το παραμήκιο δεν έχει κεντρικό νευρικό σύστημα, ούτε εγκέφαλο, ούτε νευρώνες, αλλά κολυμπά, εντοπίζει τροφή, βρίσκει σύντροφο και αποφεύγει τον κίνδυνο. Φαίνεται να κάνει επιλογές και σίγουρα φαίνεται να επεξεργάζεται πληροφορίες. Και δεδομένου ότι οι μικροσωληνίσκοι είναι δομές νανοκλίμακας, ο Hameroff άρχισε επίσης να σκέφτεται ότι η κβαντική φυσική μπορεί να παίζει ρόλο στη συνείδηση και το νου.
Η υπόθεση Hameroff-Penrose δηλώνει ότι ο νους υπακούει σε φυσικούς νόμους που δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητοί και δρουν στους νευρώνες του εγκεφαλικού φλοιού. Πρόκειται για την άποψη που πρότεινε ο φιλόσοφος Albert North Whitehead και την οποία επεξεργάστηκε ο Hameroff. Στη θεωρία του, η συνείδηση και ο νους είναι επιφαινόμενα κβαντικών υπολογισμών στους μικροσωληνίσκους του εγκεφάλου. Για τον Hameroff, ο νους είναι ένας εγγενής παράγοντας του σύμπαντος. Αυτό φαίνεται να αντιπροσωπεύει ένα πάντρεμα των θεωριών 1 και 2 παραπάνω.
4. Η υπόθεση Kauffman
Ο Stuart Alan Kauffman, ομότιμος καθηγητής βιοχημείας στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, μαζί με τους Samuli Niiranen και Gabor Vattay, απέκτησαν ιδρυτικό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για το Poised Realm, μια φαινομενικά νέα «κατάσταση της ύλης» που αιωρείται αντιστρεπτά μεταξύ κβαντικής και κλασικής σφαίρας, μεταξύ κβαντικής συνοχής και κλασσικότητας.
Ο Kauffman πιστεύει ότι το σύστημα που παρατηρείται στο μόριο της χλωροφύλλης (το οποίο μελέτησε εκτενώς) εγείρει την πιθανότητα ότι οι ιστοί κβαντικής συνοχής ή μερικής συνοχής μπορούν να εκτείνονται σε ένα μεγάλο τμήμα ενός νευρώνα και να παραμένουν ισορροπημένοι μεταξύ συνοχής και αποσυγκόλλησης. Η υπόθεση Kauffman προτείνει ότι ο νους, η συνείδηση και η ελεύθερη βούληση συνδέονται με το poised realm. Ο εγκέφαλός μας με τα αισθητήρια όργανά μας μας συνδέουν με το σύμπαν.
Η διαφορά στις θεωρίες μεταξύ του Hameroff και του Kauffman είναι ότι ο πρώτος εντοπίζει τη συνείδηση στους μικροσωληνίσκους και ο δεύτερος στο Poised Realm. Και οι δύο στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στην κβαντική φυσική για τις υποθέσεις τους.
Οι εμπειρίες κοντά στο θάνατο, οι εξωσωματικές εμπειρίες, οι πολλαπλές προσωπικότητες, οι επιδράσεις των εικονικών φαρμάκων και της ύπνωσης και τα διαυγή όνειρα αποτελούν πειστικά παραδείγματα ότι ο εγκέφαλος λειτουργεί ως πομπός νοητικής δραστηριότητας, δηλαδή ότι ο νους μπορεί να λειτουργεί μέσω του εγκεφάλου, αλλά δεν παράγεται απαραίτητα από τον εγκέφαλο. Ως εκ τούτου, η έννοια του ενσώματου κβαντικού νου, στον οποίο ο νους είναι τόσο εξαρτώμενος όσο και ανεξάρτητος από τον εγκέφαλο και το υπόλοιπο σώμα είναι αρκετά ενδιαφέρουσα. Όπως τα πρωτόνια ή τα ηλεκτρόνια που, ανάλογα με τις περιστάσεις, μπορεί να είναι σωματίδια ή κύματα ή οι ενδιάμεσες καταστάσεις των κυματοσωματιδίων, έτσι και ο νους είναι ρευστός και προσαρμοστικός.
Πηγή:
www.psychologytoday.com/intl/blog/explorations-the-mind/202204/4-theories-could-explain-near-death-experiences
