Η αφασία είναι μια διαταραχή που προκύπτει από βλάβη σε περιοχές του εγκεφάλου που παράγουν και επεξεργάζονται τη γλώσσα. Ένα άτομο με αφασία μπορεί να δυσκολεύεται να μιλήσει, να διαβάσει, να γράψει και να κατανοήσει τη γλώσσα. Η εξασθένιση αυτών των ικανοτήτων μπορεί να κυμαίνεται από ήπια έως πολύ σοβαρή (σχεδόν αδύνατη επικοινωνία σε οποιαδήποτε μορφή).
Ορισμένα άτομα με αφασία έχουν δυσκολία σε έναν μόνο τομέα της επικοινωνίας, όπως δυσκολία στη σύνθεση λέξεων σε προτάσεις με νόημα, δυσκολία στην ανάγνωση ή δυσκολία στην κατανόηση των λεγομένων των άλλων. Συνηθέστερα, τα άτομα με αφασία περιορίζονται σε περισσότερους από έναν τομείς επικοινωνίας. Σχεδόν όλοι οι ασθενείς με αφασία έχουν δυσκολίες στην εύρεση λέξεων – δηλαδή στο να βρίσκουν το σωστό όνομα προσώπων, τόπων, πραγμάτων ή γεγονότων.
Advertisment
Η εμπειρία κάθε ατόμου με αφασία είναι μοναδική. Εξαρτάται από τη θέση (ή τις θέσεις) του εγκεφαλικού επεισοδίου ή της εγκεφαλικής βλάβης που προκάλεσε την αφασία, την έκταση της βλάβης, την ηλικία του ατόμου, τη γενική υγεία του ατόμου και την ικανότητα ανάκαμψης.
Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι αφασίας;
Ναι, υπάρχουν πολλοί τύποι αφασίας. Επιπλέον, υπάρχουν διάφοροι τρόποι κατηγοριοποίησης των διαφόρων τύπων αφασίας. Ένας από τους πιο συνηθισμένους τρόπους κατηγοριοποιεί την αφασία με βάση τρεις παράγοντες:
– Ρευστότητα του λόγου: Μπορεί το άτομο να μιλήσει με ευκολία και σε προτάσεις (άπταιστα) ή μπορεί να πει μόνο μερικές λέξεις κάθε φορά και με μεγάλη προσπάθεια (μη άπταιστα);
Advertisment
– Κατανόηση της γλώσσας: Το άτομο έχει καλή ή κακή κατανόηση των προφορικών ή γραπτών λέξεων;
– Ικανότητα επανάληψης: Μπορεί το άτομο να επαναλάβει λέξεις και φράσεις;
Πολλοί γιατροί ορίζουν επίσης ευρέως την αφασία με βάση την έκφραση ή την πρόσληψη:
– Έκφραση: Πόσο δυσκολεύεται το άτομο να εκφράσει σκέψεις και ιδέες μέσω του λόγου ή του γραπτού λόγου;
– Πρόσληψη: Πόσο δυσκολεύεται το άτομο να κατανοήσει τον προφορικό λόγο ή να διαβάσει;
Ποιος κινδυνεύει να αναπτύξει αφασία
Η αφασία μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε, ανεξαρτήτως ηλικίας- ωστόσο, είναι πιο συχνή σε άτομα μέσης και μεγαλύτερης ηλικίας. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, περίπου 1 εκατομμύριο άνθρωποι έχουν αφασία, σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ένωση Αφασίας. Επιπλέον, περίπου 180.000 άνθρωποι διαγιγνώσκονται με αφασία κάθε χρόνο.
Πώς προκαλείται η αφασία
Η αφασία είναι αποτέλεσμα βλάβης σε μία ή περισσότερες από τις περιοχές του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για τη γλώσσα. Η αφασία μπορεί να εμφανιστεί ξαφνικά, όπως μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο (πιο συχνή αιτία) ή τραυματισμό στο κεφάλι ή χειρουργική επέμβαση στον εγκέφαλο, ή μπορεί να αναπτυχθεί πιο αργά, ως αποτέλεσμα όγκου στον εγκέφαλο, εγκεφαλικής λοίμωξης ή νευρολογικής διαταραχής όπως η άνοια.
Η εγκεφαλική βλάβη μπορεί επίσης να οδηγήσει σε άλλα προβλήματα που επηρεάζουν την ομιλία. Αυτά τα προβλήματα περιλαμβάνουν τις δυσαρθρίες (αδυναμία ή έλλειψη ελέγχου των μυών του προσώπου ή του στόματος με αποτέλεσμα επιβραδυνόμενη ή ακατάληπτη ομιλία), την απραξία (αδυναμία κίνησης των χειλιών ή της γλώσσας με τον σωστό τρόπο για την εκφορά ήχων) και τη δυσφαγία (προβλήματα κατάποσης).
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της αφασίας
Τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της αφασίας ποικίλλουν ανάλογα με το τμήμα του εγκεφάλου που έχει προσβληθεί, την έκταση της περιοχής που έχει προσβληθεί και τον τύπο της αφασίας. Τα πιθανά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
– Δυσκολία στην κατονομασία αντικειμένων, τόπων, γεγονότων ή ανθρώπων, παρόλο που είναι γνωστά στο άτομο
– Δυσκολία στην έκφραση (εύρεση των σωστών λέξεων) κατά την ομιλία ή τη γραφή
– Προβλήματα στην κατανόηση της συζήτησης
– Προβλήματα στην ανάγνωση και την ορθογραφία
– Παράλειψη μικρών λέξεων όπως «το, του, ήταν» από την ομιλία
– Τοποθέτηση λέξεων σε λάθος σειρά
– Μη αντίληψη των λαθών στον προφορικό του λόγο
– Μιλά μόνο με σύντομες φράσεις, οι οποίες παράγονται με μεγάλη προσπάθεια
– Μιλά με μεμονωμένες λέξεις
– Φτιάχνει νέες λέξεις
– Μπερδεύει τους ήχους των λέξεων
– Λέει λάθος λέξη (λέγοντας “πουλί” αντί για “σκύλος”) ή αντικαθιστά μια λέξη που δεν βγάζει νόημα (λέγοντας “μπάλα” αντί για “τηλέφωνο”)
– Ομιλία που περιορίζεται σε λίγες μόνο λέξεις ή επανάληψη των ίδιων λέξεων ή φράσεων ξανά και ξανά
– Δυσκολία στη σύνθεση λέξεων για τη διαμόρφωση προτάσεων
– Προβλήματα στη χρήση αριθμών ή στα μαθηματικά.
Πώς αντιμετωπίζεται η αφασία
Η θεραπεία αποσκοπεί στη βελτίωση των γλωσσικών και επικοινωνιακών ικανοτήτων και στην ανάπτυξη άλλων μεθόδων επικοινωνίας ανάλογα με τις ανάγκες. Η αποκατάσταση, με έναν λογοθεραπευτή, περιλαμβάνει ασκήσεις ανάγνωσης και γραφής, ασκήσεις ακρόασης και επανάληψης της διατύπωσης, εκμάθηση εκφραστικών γλωσσικών δεξιοτήτων, όπως η χρήση εκφράσεων του προσώπου και χειρονομιών για την επικοινωνία, ασκήσεις ακολουθίας οδηγιών και πολλές άλλες ασκήσεις.
Εάν οι παραδοσιακοί τρόποι εκμάθησης της επικοινωνίας δεν είναι επιτυχείς, οι ασθενείς διδάσκονται επίσης άλλους τρόπους επικοινωνίας, όπως το να δείχνουν σε κάρτες με λέξεις, εικόνες ή σχέδια. Οι φορητοί υπολογιστές, οι συσκευές tablet, τα smartphones με τις συνοδευτικές εφαρμογές μπορούν να βοηθήσουν τα άτομα με αφασία να επικοινωνήσουν. Υπάρχουν επίσης συσκευές ή εφαρμογές που μπορούν να βοηθήσουν στη δημιουργία προτάσεων ή στην παραγωγή ομιλίας.
Μπορεί να προληφθεί η αφασία;
Σε γενικές γραμμές, όχι. Ωστόσο, η μείωση του κινδύνου εμφάνισης αιτιών εγκεφαλικής βλάβης, όπως το εγκεφαλικό επεισόδιο, και η λήψη μέτρων για τη διατήρηση της υγείας του εγκεφάλου όσο το δυνατόν περισσότερο είναι πάντα σοφή συμβουλή για μια μακρά και υγιή ζωή. Ο υγιεινός τρόπος ζωής περιλαμβάνει υγιεινή διατροφή, καθημερινή άσκηση, διατήρηση υγιούς βάρους, περιορισμό της κατανάλωσης αλκοόλ, της αρτηριακής πίεσης και της χοληστερόλης κάτω από τα όρια των κατευθυντήριων οδηγιών, διακοπή του καπνίσματος και επαρκή ύπνο.
Τι μπορούν να κάνουν τα μέλη της οικογένειας για ένα αγαπημένο τους πρόσωπο με αφασία
Τα μέλη της οικογένειας πρέπει να ασχοληθούν με το αγαπημένο τους πρόσωπο με αφασία προκειμένου να μάθουν πώς να επικοινωνούν καλύτερα μαζί του. Τα μέλη της οικογένειας μπορούν:
– Να πηγαίνουν σε συνεδρίες λογοθεραπείας με το αγαπημένο τους πρόσωπο.
– Να μιλούν με σύντομες απλές προτάσεις.
– Να κάνουν ερωτήσεις που μπορούν να απαντηθούν με ναι ή όχι.
– Να επαναλαμβάνουν ή να επαναδιατυπώνουν τη γλώσσα τους ανάλογα με τις ανάγκες (για να γίνεται πιο εύκολα κατανοητή από το άτομο με αφασία).
– Συμπεριλαμβάνουμε το αγαπημένο μας πρόσωπο στις συζητήσεις.
– Χαμηλώνουμε την ένταση της τηλεόρασης/του ραδιοφώνου και μειώνουμε τους περισπασμούς όταν μιλάμε.
– Δίνουμε χρόνο στο αγαπημένο μα πρόσωπο να μιλήσει μόνο του.
– Προσπαθούμε να μην διορθώνουμε την ομιλία του ατόμου ή να μην απαντάμε σε ερωτήσεις για λογαριασμό του (εκτός αν το άτομο με αφασία το ζητήσει).
– Ενθαρρύνουμε τη χρήση άλλων μέσων επικοινωνίας, συμπεριλαμβανομένων των χειρονομιών, των εικόνων, της υπόδειξης, της ζωγραφικής, των ηλεκτρονικών συσκευών.
Πηγή:
my.clevelandclinic.org/health/diseases/5502-aphasia
