Οι υπναγωγικές ψευδαισθήσεις αποτελούν παραληρητικές εμπειρίες αντίληψης, που φαίνονται πολύ αληθινές. Εμφανίζονται, όταν το άτομο αποκοιμιέται συνήθως, αλλά και κάποιες φορές κατά την αφύπνιση.
Ο όρος υπνοπομπική περιγράφει την περίοδο κατά την οποία ένα άτομο προσπαθεί να ξυπνήσει. Υπναγωγική προσδιορίζεται η περίοδος κατά την οποία ένα άτομο αποκοιμιέται. Η ψευδαίσθηση είναι οτιδήποτε γίνεται αντιληπτό, αλλά δεν είναι πραγματικό. Υπάρχουν διάφορα είδη ψευδαισθήσεων (οσφρητικές, ακουστικές, οπτικές) κατά την οποία η εμπειρία αυτή βρίσκεται μόνο στο μυαλό ενός ατόμου.
Advertisment
Οι ψευδαισθήσεις που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του ύπνου γοητεύουν και προσελκύουν τους επιστήμονες, τους συγγραφείς και τους φιλοσόφους για πολλούς αιώνες. Οι έρευνες σχετικά με τις αιτίες και τη σύνδεσή τους με τα όνειρα είναι πολλές και συνεχίζουν να αυξάνονται.
Τι είναι οι υπναγωγικές ψευδαισθήσεις
Ενδιαφέροντα στοιχεία για τις υπναγωγικές ψευδαισθήσεις
– Συχνά συνδέονται με μια διαταραχή του ύπνου, γνωστή ως ναρκοληψία.
– Αυτές οι ψευδαισθήσεις είναι σχετικά συνηθισμένες ανάμεσα σε εφήβους και νέους ενήλικες.
Advertisment
– Ένα αυστηρότερο πρόγραμμα ύπνου μπορεί να βοηθήσει, δηλαδή το να κοιμόμαστε και να ξυπνάμε συγκεκριμένες ώρες.
Ποιες είναι οι αιτίες;
Εκτός από τη ναρκοληψία, οι υπναγωγικές ψευδαισθήσεις μπορεί να προκληθούν από τη νόσο του Πάρκινσον ή τη σχιζοφρένεια. Η υπνοβασία, οι εφιάλτες, η υπνική παράλυση και άλλες παρόμοιες εμπειρίες είναι γνωστές ως παραϋπνίες. Τις περισσότερες φορές δεν υπάρχει συγκεκριμένη αιτία, αν και έχει δειχθεί ότι είναι και κληρονομικές.
Συμπτώματα
Ένα άτομο θα βιώσει έντονες ψευδαισθήσεις, καθώς αποκοιμιέται ή και αμέσως πριν αποκοιμηθεί. Αυτές μπορεί να είναι εικόνες, μυρωδιές, γεύσεις, ήχοι ή απτικά ερεθίσματα. Το άτομο μπορεί επίσης να νιώσει ότι κινείται, ενώ το σώμα του είναι στην πραγματικότητα ακίνητο. Αυτή η αίσθηση μπορεί να συνδέεται με μια αίσθηση ότι πέφτει ή ότι πετάει.
Οπτικές ψευδαισθήσεις
Οι πιο συνηθισμένες υπναγωγικές ψευδαισθήσεις είναι οι οπτικές. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν εικόνες ανθρώπων, ζώων ή κινούμενων αντικειμένων. Οι εικόνες μπορεί να είναι αρκετά περίπλοκες και διαστρεβλωμένες και ίσως να μη βγάζουν και κανένα νόημα / λογική.
Άλλα συμπτώματα
Κατά τη διάρκεια μιας υπναγωγικής ψευδαίσθησης, το άτομο γνωρίζει ότι είναι ξύπνιο. Οι εικόνες, οι ήχοι ή οι άλλες αισθήσεις μπορεί να διαρκέσουν κάποια λεπτά, κάτι που θα εμποδίσει το άτομο να αποκοιμηθεί. Αυτές οι ψευδαισθήσεις μπορεί να εμφανιστούν την ίδια στιγμή με μια υπνική παράλυση.
Διαφορά από τα όνειρα
Η βασική διαφορά ανάμεσα σε ένα όνειρο και στην υπναγωγική ψευδαίσθηση είναι ότι η δεύτερη γίνεται αντιληπτή ως πολύ πραγματική. Το άτομο εμφανίζεται σίγουρο για το ότι έχει δει ή νιώσει κάτι και αυτό μπορεί να αποδειχτεί αρκετά τρομακτικό ή να το συγχύσει πολύ.
Παράγοντες επικινδυνότητας
Υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες που μπορεί να αυξήσουν την πιθανότητα να βιώσει κανείς υπναγωγικές ψευδαισθήσεις. Έχουν την τάση να εμφανίζονται λιγότερο συχνά όσο μεγαλώνουμε και οι γυναίκες είναι περισσότερο πιθανό να τις βιώσουν, σε σύγκριση με τους άντρες. Αν κάποιος κάνει κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικών, είναι πολύ πιθανό να έχει εμπειρίες υπναγωγικών ψευδαισθήσεων. Η πάθηση αυτή επίσης συνδέεται με άγχος και αϋπνίες.
Πότε να επισκεφθείτε γιατρό
Οι υπναγωγικές ψευδαισθήσεις δεν αποτελούν συνήθως κίνδυνο για την υγεία σας. Υπάρχουν ορισμένες παθήσεις που έχουν συνδεθεί με αυτές τις ψευδαισθήσεις. Αν κάποιος παρουσιάζει κάποιο από τα ακόλουθα συμπτώματα, είναι καλύτερα να επισκεφθεί έναν γιατρό:
– Συμπτώματα ναρκοληψίας: Περιλαμβάνουν μυϊκή αδυναμία, έντονη υπνηλία κατά τη διάρκεια της μέρας και διαταραγμένο βραδινό ύπνο.
– Συμπτώματα σχιζοφρένειας: Περιλαμβάνουν τις παραισθήσεις φωνών, μπερδεμένες σκέψεις και απότομες αλλαγές στη συμπεριφορά.
– Συμπτώματα της νόσου Πάρκινσον: Περιλαμβάνουν τη βραδυκινησία, τη μυϊκή δυσκαμψία και το τρέμουλο των χεριών, αλλά και άλλων μερών του σώματος.
Μια ημικρανία μπορεί να προκαλέσει στον ασθενή την εντύπωση ότι βλέπει χρώματα, φώτα ή εικόνες που δεν υφίστανται. Αυτοί οι «οραματισμοί» ονομάζονται αύρες. Συνοδεύουν συχνά έναν έντονο πονοκέφαλο και διαφέρουν από τις ψευδαισθήσεις.
Οι υπναγωγικές ψευδαισθήσεις μπορεί να είναι αρκετά ενοχλητικές. Εμποδίζουν το άτομο να κοιμηθεί επαρκώς και προκαλούν στρες ή άγχος. Αν νιώθετε έντονα κάτι τέτοιο, είναι καλύτερα να επισκεφθείτε έναν γιατρό.
Ποιες είναι οι επιλογές θεραπείας;
Αν ένα άτομο νιώσει ότι μπορεί να ζήσει λειτουργικά με τις υπναγωγικές ψευδαισθήσεις, μπορεί και να μη χρειάζεται θεραπεία. Αν δεν υπάρχει κάποιο άλλο ιατρικό πρόβλημα, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορεί να μειώσουν τη συχνότητα των ψευδαισθήσεων. Ο επαρκής ύπνος και η αποχή από ναρκωτικές ουσίες και αλκοόλ μειώνουν τη συχνότητά τους. Αν οι υπναγωγικές ψευδαισθήσεις προκαλούν διαταραγμένο ύπνο ή άγχος, ο γιατρός σας πιθανότατα να σας συνταγογραφήσει κάποια φαρμακευτική αγωγή.
Επιπλοκές
Όταν αυτές οι ψευδαισθήσεις δεν προκαλούνται από κάποια υποβόσκουσα πάθηση, συνήθως δεν έχουν μακροπρόθεσμες συνέπειες ή επιπλοκές. Οι πιο συνηθισμένες συνέπειες είναι ο διαταραγμένος ύπνος, το στρες ή το άγχος. Εντούτοις, οι υπναγωγικές ψευδαισθήσεις μπορεί να προκαλέσουν τρόμο στο άτομο, ξυπνώντας το ουρλιάζοντας ή φωνάζοντας, κάτι που επίσης επηρεάζει το/τη σύντροφο ή το/τη συγκάτοικο. Επιπλέον, μπορεί να υπάρξει ακόμα και τραυματισμός, το άτομο μπορεί να πέσει από το κρεβάτι. Τέτοια ζητήματα μπορεί να βλάψουν την υγεία και την ψυχική του ευεξία. Σε τέτοια περίπτωση, είναι καλύτερα να σκεφτεί κανείς την περίπτωση φαρμακευτικής αγωγής.
Η φυσιολογία των υπναγωγικών ψευδαισθήσεων
Κατά τη διάρκεια του ύπνου, πολλά μέρη του εγκεφάλου μένουν ακόμη ενεργά. Οι λειτουργίες της αναπνοής και της κυκλοφορίας του αίματος παραμένουν φυσιολογικές. Οι περισσότεροι άνθρωποι ονειρεύονται επίσης, αν και δεν μπορούν να θυμηθούν όλοι τα όνειρά τους. Οι λόγοι που ονειρευόμαστε δεν είναι ακόμα πλήρως κατανοητοί. Μπορεί να είναι για τον εγκέφαλο ένας τρόπος να ταξινομήσει τις πληροφορίες της ημέρας ή να ανακαλέσει μνήμες.
Ο οργανισμός κατά τη διάρκεια της νύχτας περνά από περιόδους βαρύτερου και ελαφρύτερου ύπνου. Τα όνειρα και κάποια είδη παραϋπνιών, όπως η υπνοβασία, εμφανίζονται κυρίως κατά τη διάρκεια βαθύτερου ύπνου. Καθώς ένα άτομο αποκοιμιέται ή ξυπνά, συνήθως το κάνει από την ελαφριά μορφή του ύπνου. Η ναρκοληψία μπορεί να κάνει ένα άτομο να εισέλθει κατευθείαν σε μια περίοδο βαθύτερου ύπνου ή να ξυπνήσει στη μέση του, κάτι που μπορεί να κάνει πιο έντονα αισθητά τα όνειρα ή τις ψευδαισθήσεις.
Οι επιστήμονες δεν είναι ακόμα βέβαιοι για το τι είναι αυτό που προκαλεί υπναγωγικές ψευδαισθήσεις στους ανθρώπους που δεν παρουσιάζουν ναρκοληψία. Μπορεί να εμφανίζονται για παρόμοιους λόγους, για την αλληλοεπικάλυψη ανάμεσα στα βαθύτερα και ελαφρύτερα μοτίβα ύπνου.
Συμπεράσματα
Οι υπναγωγικές ψευδαισθήσεις δεν έχουν συνήθως μακροπρόθεσμες παρενέργειες. Εμφανίζονται λόγω κάποιας υποβόσκουσας πάθησης ή λόγω ελλιπούς ύπνου και έντονου στρες. Η σωστή αντιμετώπιση (και συχνά η φαρμακευτική αγωγή) μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της συχνότητας των υπναγωγικών ψευδαισθήσεων. Οι σωστές αλλαγές στον τρόπο ζωής, επίσης, και ένα αυστηρότερο πρόγραμμα ύπνου με σωστή ξεκούραση είναι πολύ πιθανό να επιλύσει το πρόβλημα.
