«Burnout» ή «σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης» είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται από τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας προκειμένω να περιγράψουν το αίσθημα μακροχρόνιας εξάντλησης που σχετίζεται κυρίως με τον χώρο της εργασίας.
Το σύνδρομο είναι κάτι πολύ περισσότερο και διαφορετικό από το στρες εργασίας. Έτσι όλοι οι άνθρωποι που βιώνουν υψηλή πίεση στον χώρο της εργασίας, δεν κινδυνεύουν από επαγγελματική εξουθένωση. Υπάρχουν όμως ορισμένα επαγγέλματα όπως: οι επιχειρηματίες , οι καθηγητές, οι αθλητές που ασχολούνται με τον πρωταθλητισμό και οι άνθρωποι απασχολούνται στον τομέα της υγείας που θεωρούνται ότι βρίσκονται σε ομάδα υψηλού κινδύνου.
Advertisment
Πώς απεικονίζεται το Βurnout
Τείνουμε να σκεφτόμαστε την εξουθένωση ως μια συναισθηματική ή ψυχική κατάσταση και σίγουρα έχει συναισθηματικές και ψυχικές επιπτώσεις. Οι εναλλαγές της διάθεσης, η ομιχλώδης σκέψη αντανακλώνται στη φυσική λειτουργία του εγκεφάλου. Μια πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι, όταν στο burnout, αυτές οι εγκεφαλικές αλλαγές είναι κάθε άλλο παρά μικρές.
Πρόσφατη έρευνα από τη Σουηδία συνέκρινε 40 άτομα που εργαζόντουσαν περισσότερες από 60 ώρες την εβδομάδα για πολλά χρόνια και έλαβαν επίσημη διάγνωση επαγγελματικής εξουθένωσης με μια αντίστοιχη ομάδα ατόμων με το ίδιο δημογραφικό προφίλ που δεν υπέφεραν από επαγγελματική εξουθένωση.
Οι δοκιμές αποκάλυψαν ότι οι “καμένοι” εθελοντές ήταν πολύ χειρότεροι στον έλεγχο ή την καταστολή των αρνητικών συναισθημάτων. Αυτό δεν ήταν έκπληξη. Η υπερβολική αντίδραση και η τάση προς την αρνητικότητα είναι κλασικά συμπτώματα της επαγγελματικής εξουθένωσης. Αυτό που μπορεί να εκπλήσσει περισσότερο είναι αυτό που παρατήρησαν οι ερευνητές όταν πραγματοποίησαν σαρώσεις εγκεφάλου των δύο ομάδων.
Advertisment
«Οι δύο ομάδες έδειξαν βασικές διαφορές στην αμυγδαλή – μια δομή του εγκεφάλου που είναι κρίσιμη στις συναισθηματικές αντιδράσεις, συμπεριλαμβανομένου του φόβου και της επιθετικότητας. Οι συμμετέχοντες στην ομάδα της επαγγελματικής εξουθένωσης είχαν σχετικά διευρυμένες αμυγδαλές και επίσης φάνηκε να έχουν σημαντικά ασθενέστερες συνδέσεις μεταξύ της αμυγδαλής και των περιοχών του εγκεφάλου που συνδέονται με τη συναισθηματική δυσφορία, ειδικά τον πρόσθιο φλοιό (ACC). Όσο περισσότερο άγχος ανέφερε ένα άτομο, τόσο πιο αδύναμη ήταν η συνδεσιμότητα μεταξύ αυτών των περιοχών του εγκεφάλου στο R-fMRI», αναφέρει η Association for Psychological Science.
Οι πάσχοντες από επαγγελματική εξουθένωση είχαν επίσης ασθενέστερες συνδέσεις μεταξύ της αμυγδαλής και του έσω προμετωπιαίου φλοιού, ενός τμήματος του εγκεφάλου που εμπλέκεται στην εκτελεστική λειτουργία ή στην ικανότητα να καταπνίγει τις παρορμήσεις, να κάνει μακροπρόθεσμα σχέδια και να ελέγχει τη διαδικασία για να τα πραγματοποιήσει.
Αυτό σημαίνει ότι η αμυγδαλή, η οποία λειτουργεί σαν το σύστημα συναγερμού του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο να ενημερώσει όταν υπάρχει κάτι στο περιβάλλον που εμπνέει ανησυχία, είναι συνέχεια σε υπερδραστηριότητα.
Εν τω μεταξύ, τα συστήματα που προορίζονται να εξουδετερώσουν την αμυγδαλή με τη λογική, την προοπτική και τους μηχανισμούς αντιμετώπισης αποδυναμώνονται. Είναι σαν να χτυπάει μια σειρήνα έκτακτης ανάγκης για κάθε μικρό πράγμα και ο διακόπτης απενεργοποίησης να κολλάει.
Μπορεί ο εγκέφαλός να ανακάμψει από την εξάντληση;
Αυτό θα πρέπει να χρησιμεύσει ως προειδοποίηση για κάθε επαγγελματία που είναι υπερβολικά καταπονημένος και βρίσκεται πολύ κοντά στην εξάντληση.
Και τι γίνεται αν είναι λίγο αργά για αυτή τη συμβουλή και η εξουθένωσή έχει ήδη προχωρήσει; Μπορείς να αντιστρέψεις αυτές τις αλλαγές στον εγκέφαλο μόλις συμβούν;
Μελέτες σε ποντίκια δείχνουν ότι είναι δυνατό να αντιστραφούν και μια μελέτη του 2018 σε ανθρώπους βρήκε ότι η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία για την εξουθένωση μείωσε το μέγεθος της αμυγδαλής και επανέφερε τον προμετωπιαίο φλοιό σε επίπεδα προ-στρες», αναφέρει το CNN.
Υπάρχουν όμως και άλλες δραστηριότητες εκτός από τη θεραπεία μπορούν επίσης να βοηθήσουν τον εγκέφαλό να ανακάμψει.
Καθηγητής ψυχιατρικής του Γέιλ πρότεινε στροφή στις πρακτικές δραστηριότητες, όπως οι τέχνες και το μαγείρεμα, και να απολαμβάνετε τις αισθήσεις – ειδικά στη φύση – και να μιλάτε συχνά με ανθρώπους» για να επιταχύνετε την ανάρρωση. Συνιστά επίσης «να ηρεμήσετε το μυαλό, είτε μέσω αθλημάτων, μεγάλων περιπάτων ή γιόγκα.
Όλα αυτά ακούγονται όμορφα και εφαρμόσιμα. Χρήσιμη και η πεζοπορία και η γιόγκα. Δεν λύνουν όμως το πρόβλημα.Απαιτούνται πραγματικές αλλαγές στις συνθήκες εργασίας . Η εξουθένωση δεν είναι αποτυχία θέλησης. Είναι μια κατάρρευση βασικών συστημάτων στον εγκέφαλό και πρέπει να αντιμετωπίζεται ως θέμα ιατρικής ανάγκης, όχι ως αποτυχία χαρακτήρα.
