Η ρύπανση των ποταμών του κόσμου από φάρμακα και φαρμακευτικά προϊόντα αποτελεί απειλή για το περιβάλλον και την παγκόσμια υγεία, αναφέρει έκθεση. Παρακεταμόλη, νικοτίνη, καφεΐνη και φάρμακα για την επιληψία και τον διαβήτη εντοπίστηκαν ευρέως σε μελέτη του Πανεπιστημίου του York.
Η έρευνα είναι από τις πιο εκτεταμένες που έχουν πραγματοποιηθεί σε παγκόσμια κλίμακα. Τα ποτάμια στο Πακιστάν, τη Βολιβία και την Αιθιοπία ήταν μεταξύ των πιο μολυσμένων. Τα ποτάμια στην Ισλανδία, τη Νορβηγία και το τροπικό δάσος του Αμαζονίου ήταν σε καλύτερη κατάσταση.
Advertisment
Ο αντίκτυπος πολλών από τις πιο κοινές φαρμακευτικές ενώσεις στα ποτάμια είναι ακόμη σε μεγάλο βαθμό άγνωστος. Όμως είναι ήδη αποδεδειγμένο ότι τα διαλυμένα αντισυλληπτικά μπορούν να επηρεάσουν την ανάπτυξη και την αναπαραγωγή των ψαριών και οι επιστήμονες φοβούνται ότι η αυξημένη παρουσία αντιβιοτικών στα ποτάμια θα μπορούσε να περιορίσει την αποτελεσματικότητά τους ως φάρμακα.
Στη μελέτη ελήφθησαν δείγματα νερού από περισσότερες από 1.000 τοποθεσίες δοκιμών σε περισσότερες από 100 χώρες. Συνολικά, πάνω από το ένα τέταρτο των 258 ποταμών που υποβλήθηκαν σε δειγματοληψία είχαν τα λεγόμενα «δραστικά φαρμακευτικά συστατικά» σε επίπεδο που θεωρείται επικίνδυνο για τους υδρόβιους οργανισμούς.
«Συνήθως, αυτό που συμβαίνει είναι ότι παίρνουμε αυτές τις χημικές ουσίες, έχουν κάποιες επιθυμητές επιδράσεις πάνω μας και στη συνέχεια φεύγουν από το σώμα μας», δήλωσε στο BBC News ο δρ Τζον Γουίλκινσον, επικεφαλής της έρευνας. «Αυτό που γνωρίζουμε τώρα είναι ότι ακόμη και οι πιο σύγχρονες αποτελεσματικές εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων δεν είναι απολύτως ικανές να αποσυνθέσουν αυτές τις ενώσεις πριν καταλήξουν σε ποτάμια ή λίμνες».
Advertisment
Τα δύο πιο συχνά ανιχνευόμενα φαρμακευτικά προϊόντα ήταν η καρβαμαζεπίνη, η οποία χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της επιληψίας και του νευρόπονου, και η μετφορμίνη, που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του διαβήτη. Υψηλές συγκεντρώσεις βρέθηκαν επίσης στα λεγόμενα «αναλώσιμα του τρόπου ζωής», όπως η καφεΐνη [καφές] και η νικοτίνη [τσιγάρα], καθώς και το παυσίπονο παρακεταμόλη.
Στην Αφρική, η αρτεμισινίνη – που χρησιμοποιείται στα φάρμακα κατά της ελονοσίας – βρέθηκε επίσης σε υψηλές συγκεντρώσεις. «Μπορούμε να πούμε ότι ο αντίκτυπος της παρουσίας τέτοιων φαρμακευτικών ουσιών στα ποτάμια είναι πιθανότατα αρνητικός, αλλά πρέπει να κάνουμε μεμονωμένες δοκιμές με τον καθένα και υπάρχουν σχετικά λίγες μελέτες», δήλωσε στο BBC News η δρ Veronica Edmonds-Brown, υδρόβια οικολόγος από το βρετανικό Πανεπιστήμιο του Hertfordshire.
«Αυτό θα χειροτερέψει, καθώς χρησιμοποιούμε όλο και περισσότερο φαρμακολογικές λύσεις για κάθε ασθένεια, είτε πρόκειται για σωματική είτε για ψυχική». Η έκθεση αναφέρει ότι η αυξημένη παρουσία αντιβιοτικών στα ποτάμια θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει στην ανάπτυξη ανθεκτικών βακτηρίων, βλάπτοντας την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων και αποτελώντας τελικά μια παγκόσμια απειλή για το περιβάλλον και την παγκόσμια υγεία.
Οι πιο μολυσμένες περιοχές βρίσκονταν σε μεγάλο βαθμό σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος και σε περιοχές όπου υπήρχε απόρριψη σκουπιδιών, κακή διαχείριση λυμάτων και φαρμακευτική παραγωγή. «Έχουμε δει μολυσμένα ποτάμια στη Νιγηρία και στη Νότια Αφρική με πολύ υψηλές συγκεντρώσεις φαρμακευτικών ουσιών και αυτό οφείλεται βασικά στην έλλειψη υποδομών για την επεξεργασία των λυμάτων», δήλωσε ο Δρ Μοχάμεντ Αμπντάλα, αναπληρωτής καθηγητής αναδυόμενων μολυσματικών παραγόντων στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ στο Ηνωμένο Βασίλειο.
«Αυτό είναι το πιο ανησυχητικό, επειδή έχουμε τους πιο ευάλωτους πληθυσμούς με τη λιγότερη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη που εκτίθενται σε αυτά». Όσον αφορά το ερώτημα τι μπορεί να γίνει, ο επικεφαλής συγγραφέας της έκθεσης, ο δρ Γουίλκινσον, έχει μια κάπως απαισιόδοξη οπτική. «Θα χρειαστούν πολλοί άνθρωποι που είναι πολύ πιο έξυπνοι από εμένα για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα», δήλωσε. «Ένα από τα λίγα πράγματα που θα μπορούσαν να έχουν αποτέλεσμα αυτή τη στιγμή είναι η σωστή χρήση των φαρμάκων».
Αυτό θα σήμαινε ότι θα ήταν πιο δύσκολο να αποκτήσει κανείς φάρμακα όπως τα αντιβιοτικά, και αυστηρότερους περιορισμούς στις δόσεις. Η πλήρης έκθεση δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences.
Πηγή:
www.bbc.com/news/science-environment-60380298
