Αν και στην εποχή που διανύουμε η οικονομική κρίση έχει φτάσει αρκετές οικογένειες στα όρια της φτώχειας, προβληματίζει το γεγονός ότι μια μέση ελληνική οικογένεια πετά ετησίως περισσότερες από 460 μερίδες φαγητό στον κάδο απορριμμάτων.
«Δηλαδή οι μερίδες που πετιούνται αντιστοιχούν σε τουλάχιστον ένα μήνα διατροφή για μία 3μελή οικογένεια. Ψωνίζουμε για 12 μήνες και καταναλώνουμε για 11», λέει στο CNN Greece ο Αναπληρωτής Καθηγητής Marketing στη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, κ. Προκόπης Θεοδωρίδης.
Advertisment
Μια νέα πιλοτική εφαρμογή που είναι έτοιμη προς χρήση, έρχεται για να βοηθήσει τα νοικοκυριά ώστε να μειωθεί η σπατάλη. Αν υπολογίσουμε το μέσος κόστος των τροφίμων που πετιούνται το χρόνο πλησιάζει τα 1000 ευρώ. Η εφαρμογή ονομάζεται Food Waste App και λειτουργεί στο κινητό, οι χρήστες μπορούν εύκολα να υπολογίσουν τις μερίδες του φαγητού που πετούν και το κόστος τους.
Η εφαρμογή έγινε με την χρηματοδότηση του Πράσινου Ταμείου του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για το έργο «Καινοτόμες Δράσεις με τους πολίτες» και αναπτύχθηκε σε συνεργασία με την ΜΚΟ «ΜΠΟΡΟΥΜΕ». Στόχος της εφαρμογής είναι να εξεταστεί πως συμπεριφέρονται οι Έλληνες καταναλωτές.
Η εφαρμογή δοκιμάστηκε εθελοντικά σε 80 χρήστες νοικοκυριών με διαφορετικό αριθμό μελών και η ανάλυση των δεδομένων έγινε από το Εργαστήριο Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Αγροτικού Χώρου του Πανεπιστημίου Πατρών. Επιστημονικός υπεύθυνος της έρευνας είναι ο Διευθυντής του Εργαστηρίου Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Αγροτικού Χώρου, Αναπληρωτής Καθηγητής κ. Προκόπης Θεοδωρίδης. Μέλη της ερευνητικής ομάδας είναι η Δρ. Βασιλική Μπουκουβάλα, ο Δρ. Δημήτριος Γκίκας και ο υποψήφιος διδάκτορας κ. Θεοφάνης Ζαχαράτος που το αντικείμενο της διδακτορικής του έρευνας αφορά τη Σπατάλη Τροφίμων.
Advertisment
Η σπατάλη του φαγητού εκτός από την τσέπη του καταναλωτή επηρεάζει και το περιβάλλον, όπως εκτίμησε η Eurostat, περίπου το 10% των τροφίμων που διατίθενται στους καταναλωτές της ΕΕ μπορεί να σπαταληθεί.
«Η σπατάλη τροφίμων έχει τεράστια περιβαλλοντική επίπτωση, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 5% των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ και επιβαρύνει τους ήδη περιορισμένους φυσικούς πόρους, όπως η χρήση της γης και νερού», λέει ο κ. Θεοδωρίδης.
Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη του Αναπληρωτή Καθηγητή Προκόπη Θεοδωρίδη στο Act For Earth στο CNN Greece:
Από την έρευνα που έχετε διεξάγει, πόσα τρόφιμα πετάει στα σκουπίδια μία οικογένεια; Σε πόσα χρήματα αντιστοιχούν αυτές οι μερίδες;
Σύμφωνα λοιπόν με τα στοιχεία που συλλέξαμε, το μέσο νοικοκυριό (3μελή οικογένεια) από τις μετρήσεις μας πετάει σε ετήσια βάση τα εξής:
- Στη διάρκεια ενός χρόνου… πετάγονται 113 μερίδες μαγειρεμένων τροφίμων, 41 κιλά τροφίμων, 17 λίτρα ροφημάτων και 16 τεμάχια φαγητού από παραγγελίες φαγητού/delivery.
- Φρούτα 15,34 kg, Βασικά τυποποιημένα τρόφιμα 5,1 kg, Κρέας 4,46 kg, Γαλακτοκομικά/Είδη ψυγείου 3,97 kg, Άρτος/είδη φούρνου 3,9 kg ….
- Σαλάτες 31,6 μερίδες, Όσπρια 14,4 μερίδες, Λαδερά/Χορτοφαγικά πιάτα 13,6 μερίδες, Ορεκτικά 12,0 μερίδες, Ζυμαρικά 9,2 μερίδες.
- Γαλακτοκομικά/Είδη ψυγείου 9,9 lit, Αναψυκτικά/Είδη κάβας 7,31 lit,.
- Πίτσα 11,20 τμχ, Hamburger 4,80 τμχ (παραγγελίες).
Αντίστοιχα αν μετατρέψει κανείς όλες τις ποσότητες σε κιλά, ένα τριμελές νοικοκυριό ευθύνεται για περίπου 90 κιλά σπατάλης τροφίμων το έτος ή 30 κιλά το άτομο ανά έτος.
Πώς η σπατάλη τροφίμων επιδρά αρνητικά στο περιβάλλον;
Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη εκτίμηση, περίπου 57 εκατομμύρια τόνοι σπατάλης τροφίμων (127 kg/κάτοικοι) παράγονται στην ΕΕ κάθε χρόνο με σχετική αγοραία αξία που εκτιμάται σε 130 δισ. Ευρώ (Eurostat 2022). Η Eurostat εκτιμά ότι περίπου το 10% των τροφίμων που διατίθενται στους καταναλωτές της ΕΕ (λιανεμπόριο, εστίαση και νοικοκυριά) μπορεί να σπαταληθεί. Ταυτόχρονα, κάθε δεύτερη μέρα περίπου 36,2 εκατομμύρια άνθρωποι δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά ένα ποιοτικό γεύμα.
Η σπατάλη τροφίμων έχει τεράστια περιβαλλοντική επίπτωση, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 5% των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ και επιβαρύνει τους ήδη περιορισμένους φυσικούς πόρους, όπως η χρήση της γης και νερού.
Σύμφωνα με την Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Πολιτειών (U.S. Environmental Protection Agency) το 2021 πάνω από το ένα τρίτο των τροφίμων που παράγονται στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν καταναλώνεται ποτέ, σπαταλώντας τους πόρους που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή του και τη δημιουργία μυριάδων περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Υπολογίζουν ότι η σπατάλη και η απώλεια τροφίμων σε όλα τα στάδια της εφοδιαστικής αλυσίδας (από την πρωτογενή παραγωγή μέχρι την κατανάλωση) εκτείνεται από 73 έως 152 εκ. τόνους ανά έτος ή 223 έως 468 κιλά ανά κάτοικο ανά έτος που αντιπροσωπεύει περίπου το 35% των προμηθειών τροφίμων των Ηνωμένων Πολιτειών. Μισά από αυτά τα τρόφιμα απορρίπτονται στο στάδιο της κατανάλωσης.
Όλο αυτό το μέγεθος της απώλειας και της σπατάλης τροφίμων αντιστοιχεί σύμφωνα με την ίδια υπηρεσία σε:
- 22 τρις λίτρα καθαρού νερού – ισοδύναμα στην ετήσια χρήση από 50 εκ. νοικοκυριά στις ΗΠΑ
- 350 εκ. κιλά φυτοφαρμάκων
- 350 εκ κιλά λιπασμάτων – ικανά να υποστηρίξουν την ανάπτυξη όλων των φυτικής προέλευσης τροφίμων που καλλιεργούνται τις Η.Π.Α για εσωτερική κατανάλωση
- 664 δις KWh ποσότητα ενέργειας, που αντιστοιχούν στις ανάγκες 50 εκ. νοικοκυριών
Επίσης, η σπατάλη τροφίμων είναι υπεύθυνη για τις εκπομπές επικίνδυνων αερίων του θερμοκηπίου (CO2, μεθάνιο κ.α.) στην ατμόσφαιρα που απελευθερώνονται κατά στάδιο της αποσύνθεσης των τροφίμων. Ο FAO εκτιμά ότι το αποτύπωμα άνθρακα της σπατάλης τροφίμων είναι 3,3 δις τόνοι CO2 ανά έτος.
Η καλλιεργήσιμη γη αποτελεί επίσης ένα σημαντικό πόρο ο οποίος χάνεται ή υποβαθμίζεται από τη σπατάλη τροφίμων. Το 28% της διαθέσιμης παγκόσμιας γεωργικής έκτασης χρησιμοποιείται για την παραγωγή τροφίμων που τελικά σπαταλιούνται κάθε χρόνο. Τα παραπάνω οδηγούν σε περιττή υποβάθμιση της γης.
Υπάρχουν κάποια tips προς τους καταναλωτές για τη μείωση της σπατάλης τροφίμων;
Υπάρχουν αρκετές ενέργειες και συμπεριφορές που μπορούμε να αναπτύξουμε με σκοπό τη μείωση της σπατάλης τροφίμων. Είναι επιβεβλημένη η εκπαίδευση και ενημέρωση των καταναλωτών και των εμπλεκομένων φορέων για το πρόβλημα της σπατάλης τροφίμων και των επιπτώσεων τους με σκοπό την αύξηση της ευαισθητοποίησης.
Κάποια πράγματα που μπορεί να υιοθετήσει ο καταναλωτής και θα βοηθήσουν στην μείωση της σπατάλης τροφίμων είναι τα εξής:
- Να μάθουμε τι σημαίνουν οι σημάνσεις «ημερομηνία ανάλωση έως» και «ημερομηνία λήξης» των τροφίμων, ώστε να αποφευχθεί η σύγχυση που οδηγεί σπατάλη τροφίμων
- Να χρησιμοποιούμε λίστα για την αγορά τροφίμων από τα supermarkets ώστε να αγοράζουμε τα τρόφιμα στις ποσότητες που πραγματικά έχουμε ανάγκη
- Να προγραμματίζουμε τα γεύματα των επόμενων ημερών
- Να προετοιμάζουμε τόσες μερίδες φαγητού όσες μπορούμε να καταναλώσουμε
- Να πραγματοποιούμε έλεγχο του ντουλαπιού στη κουζίνα, του ψυγείου και του καταψύκτη πριν πάμε για ψώνια για να αποφύγουμε την υπερβολή και την αγορά προϊόντων που ήδη έχουμε
- Να αποθηκεύουμε τα τρόφιμα με ασφάλεια
- Να μάθουμε να συντηρούμε εκτός και εντός ψυγείου τα τρόφιμα
- Να καταναλώνουμε τα μαγειρεμένα φαγητά που έχουν απομείνει από άλλες ημέρες (leftovers)
- Να επιλέγουμε και «άσχημα» φρέσκα τρόφιμα
- Να προσπαθήσουμε να κάνουμε κομποστοποίηση
- Να προσφέρουμε τρόφιμα σε συμπολίτες μας που έχουν ανάγκη
Πότε θα είναι έτοιμο και διαθέσιμο το app στο κοινό, στους καταναλωτές;
Το app πρόκειται πολύ σύντομα να είναι διαθέσιμο προς όλους τους καταναλωτές. Η καταχώρησή του, τι τρόφιμα πετάω στο σπίτι μου, είναι πολύ σημαντική διαδικασία και μας βοηθάει να καταλάβουμε και να περιγράψουμε το πρόβλημα. Έμμεσα βοηθάει τον καταναλωτή να καταλάβει τι πετάει μέσα από την διαδικασία της καταγραφής. Βέβαια το όφελος για τον καταναλωτή δεν είναι τόσο άμεσο.
Επίσης, προχωράμε με προσεκτικά βήματα στη υλοποίηση επιπρόσθετων λειτουργιών ώστε να έχει ένα ουσιαστικό όφελος για τον χρήστη, κάτι πιο χειροπιαστό από την απλή καταγραφή του «τι πετάω». Πολύ σύντομα θα ενσωματώσουμε μία λειτουργία που θα δίνει τη συνολική εικόνα σπατάλης τροφίμων στον χρήστη: τι έχω πετάξει κάθε εβδομάδα; Ο χρήστης θα λαμβάνει μία αναφορά που θα περιγράφει ποσοτικά ότι έχει πετάξει μέσα στην προηγούμενη περίοδο και θα ξέρει την συνολική ποσότητα του food waste για το νοικοκυριό του!
Είναι ένα πρώτο βήμα στην ποσοτικοποίηση της σπατάλης τροφίμων και στην συνειδητοποίηση του τι πετάμε στο επίπεδο του νοικοκυριού. Και αυτό θα βοηθήσει σημαντικά αφενός στο να μειωθεί η σπατάλη τροφίμων στο ελληνικό νοικοκυριό και αφετέρου (στο να μειωθούν) όλες οι επιπτώσεις που συνεπάγεται με αυτή.
