Στην ουρά για τον κινηματογράφο, ρίχνω μια γρήγορη ματιά στο ρολόι μου. Το άτομο πίσω μου παρατηρεί το βλέμμα μου και ρωτά την ώρα. Τον κοιτάζω ξαφνικά με σύγχυση. Στα δύο δευτερόλεπτα που πέρασαν από τότε που κοίταξα το ρολόι μου, κατάφερα με κάποιο τρόπο να ξεχάσω τι ώρα είναι. Πρέπει να ρίξω άλλη μια ματιά στον καρπό μου και μόνο τότε μπορώ να δώσω την πληροφορία. Είναι τέσσερις και μισή, και ναι, αυτό σημαίνει ότι και οι δύο μας θα χάσουμε την έναρξη της ταινίας.
Σας θυμίζει κάτι το παραπάνω σενάριο; Μπορείτε να σκεφτείτε περιπτώσεις στις οποίες αναζητήσατε ένα γεγονός για να ξεχάσετε την πληροφορία σχεδόν αμέσως; Αν ναι, μπορεί να έχετε πέσει θύμα του «φαινομένου Google».
Advertisment
Το φαινόμενο Google
Το φαινόμενο Google περιγράφει ένα περίεργο φαινόμενο κατά το οποίο η απόδοση της μνήμης των ανθρώπων είναι χειρότερη για πληροφορίες που είναι εύκολα προσβάσιμες από ό,τι για πληροφορίες που απαιτούν μεγαλύτερη προσπάθεια για να αποκτηθούν. Το φαινόμενο πήρε το όνομά του από τις μηχανές αναζήτησης Google, οι οποίες διευκολύνουν την πρόσβαση σε ένα ευρύ φάσμα πληροφοριών. Παραδείγματα τέτοιων «εύκολων» πληροφοριών περιλαμβάνουν:
– Γεγονότα που είναι διαθέσιμα σε διαδικτυακές εγκυκλοπαίδειες όπως η Wikipedia
– Τίτλοι ειδήσεων που εμφανίζονται σε εφαρμογές κινητών τηλεφώνων
Advertisment
– Τηλεφωνικοί αριθμοί που αποθηκεύονται στις ηλεκτρονικές λίστες διευθύνσεων
– Ημερομηνίες και γενέθλια αποθηκευμένα σε ηλεκτρονικά ημερολόγια
– Λεξιλόγιο που είναι προσβάσιμο μέσω διαδικτυακών λεξικών.
Επιστημονικές αποδείξεις για το φαινόμενο Google παρείχε μια σειρά ερευνητικών μελετών. Ένα από τα πειράματα απαιτούσε από τους συμμετέχοντες να διαβάσουν και να πληκτρολογήσουν 40 στοιχεία γενικής γνώσης, όπως «το μάτι μιας στρουθοκαμήλου είναι μεγαλύτερο από τον εγκέφαλό της». Ενώ οι μισοί από τους συμμετέχοντες ενημερώθηκαν ότι όλα τα γεγονότα θα αποθηκευτούν στον υπολογιστή, οι άλλοι μισοί υπέθεσαν ότι θα χαθούν.
Στη συνέχεια, όλοι οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν ένα τεστ μνήμης που έλεγχε την ανάκληση των απλών πληροφοριών που περιλαμβάνονταν στο πείραμα. Αποδείχθηκε ότι το δεύτερο μισό των συμμετεχόντων, δηλαδή εκείνοι στους οποίους είχε ειπωθεί ότι δεν θα βασίζονταν στον υπολογιστή τους για την αποθήκευση των πληροφοριών, υπερείχαν έναντι των υπολοίπων. Προφανώς, το πρώτο μισό των συμμετεχόντων δεν είχε αισθανθεί την ανάγκη να θυμάται τα στοιχεία του πειράματος, επειδή περίμενε να τα αναζητήσει όποτε χρειαζόταν.
Το φαινόμενο Google μειώνει την εμπειρία της ζωής μας;
Από πολλές απόψεις, το φαινόμενο Google είναι ένας προσαρμοστικός μηχανισμός που εμποδίζει τον εγκέφαλό μας να γεμίσει με περιττές πληροφορίες. Άλλωστε, γιατί να θέλετε να αποθηκεύσετε στη μνήμη σας περίπλοκα γεγονότα, αριθμούς ή γενέθλια, αν μπορείτε να βασιστείτε σε ένα αξιόπιστο τηλέφωνο ή υπολογιστή αντ’ αυτού; Θα μπορούσε το φαινόμενο Google να μας βοηθήσει στην πραγματικότητα να δώσουμε προτεραιότητα στις πληροφορίες που πραγματικά αξίζει να θυμόμαστε; Ορισμένοι μελετητές συμφωνούν με αυτή τη δήλωση και τονίζουν ότι εξελισσόμαστε ώστε να είμαστε πιο αποτελεσματικοί στο ηλεκτρονικό μας περιβάλλον. Άλλοι, ωστόσο, επισημαίνουν διάφορους κινδύνους που συνεπάγεται η υπερβολική εξάρτησή μας από τη Google και τη σχετική τεχνολογία.
1ος κίνδυνος: Εξάρτηση
Απαραίτητη προϋπόθεση για τη στήριξη σε τεχνικά βοηθήματα μνήμης είναι η συνεχής διαθεσιμότητα των βοηθημάτων αυτών. Κατά συνέπεια, οι άνθρωποι μπορεί να αισθάνονται πιεσμένοι να είναι συνεχώς συνδεδεμένοι με τις συσκευές τους. Η αίσθηση αυτή μπορεί να συμβάλλει σε εμπειρίες στρες και άγχους.
Επιπλέον, η εξάρτηση από την τεχνολογία μπορεί να έχει και άλλες απροσδόκητες παρενέργειες. Ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να εξαρτώνται τόσο πολύ από τις συσκευές τους, ώστε αναπόφευκτες καταρρεύσεις λογισμικού να καταστρέφουν πληροφορίες και γνώσεις ετών που δεν μπορούν να ανακτηθούν. Άλλοι μπορεί να αποθηκεύουν ευαίσθητα δεδομένα ή μυστικούς κωδικούς πρόσβασης στους υπολογιστές τους χωρίς να αναγνωρίζουν τους συνήθεις κινδύνους που αφορούν την ασφάλεια στο διαδίκτυο.
2ος κίνδυνος: Απώλεια μιας πλήρους εμπειρίας ζωής
Ένας άλλος κίνδυνος αναφέρεται στη δυνατότητα του φαινομένου Google να μειώσει την ποιότητα της ζωής μας. Η φευγαλέα μόνο ματιά στις διαδικτυακές πληροφορίες μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους στο να χάσουν τα πιο διαφοροποιημένα μηνύματα που περιέχονται σε μια πληροφορία.
Επιπλέον, πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι το φαινόμενο Google μπορεί να ισχύει και για πληροφορίες με τη μορφή εικόνων. Στη μελέτη συμμετείχαν συμμετέχοντες που ολοκλήρωναν μια ξενάγηση σε μουσείο. Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε δύο ομάδες: Η πρώτη ομάδα ενθαρρύνθηκε να τραβήξει φωτογραφίες όλων των αντικειμένων του μουσείου, ενώ η δεύτερη ομάδα περπάτησε μέσα στο μουσείο χωρίς μέσο καταγραφής της εμπειρίας της.
Στη συνέχεια, και οι δύο ομάδες εξετάστηκαν ως προς τη μνήμη τους σχετικά με τα μουσειακά αντικείμενα που συνάντησαν κατά την ξενάγηση. Η ομάδα με τις ψηφιακές αναμνήσεις υπό μορφή φωτογραφιών θυμήθηκε σημαντικά λιγότερες λεπτομέρειες από την ομάδα χωρίς φωτογραφικές μηχανές. Συνεπώς, φάνηκε ότι η χρήση φωτογραφιών για την υποβοήθηση της μνήμης μπορεί να επηρεάσει τις εμπειρίες των ανθρώπων για τον κόσμο γύρω τους.
Ξεπερνώντας το φαινόμενο Google
Δεδομένων των κινδύνων που συνδέονται με την υπερβολική εξάρτηση από τις εύκολα προσβάσιμες πληροφορίες, ίσως νιώσετε την ανάγκη να αντιμετωπίσετε το φαινόμενο Google και να μειώσετε την εξάρτησή σας. Τρεις απλές στρατηγικές μπορούν να βελτιώσουν τη μνήμη στη σύγχρονη εποχή της τεχνολογίας.
– Καταβάλλετε συνειδητή προσπάθεια για την αναζήτηση πληροφοριών.
– Κρατήστε χειρόγραφες σημειώσεις.
– Αφήστε τις συσκευές σας στο σπίτι.
Πηγή:
www.psychologytoday.com/intl/blog/stretching-theory/202109/is-the-google-effect-messing-your-brain
