Ο Άγιος Δημήτριος, που έζησε από το 280 μέχρι το 306 μ.Χ., αποτελεί σημαντική φιγούρα τόσο για την Ορθόδοξη όσο και για τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, ενώ είναι και ο προστάτης της Θεσσαλονίκης. Εκτός από αυτές τις δύο χριστιανικές εκκλησίες, ο Λουθηρανισμός και η Αγγλικανική Εκκλησία τον τιμούν επίσης.
Τα κείμενα που αφορούν την ζωή και το μαρτύριό του τον τοποθετούν στη Θεσσαλονίκη κατά την περίοδο του Διοκλητιανού. Ωστόσο, υπάρχουν διάφορες αμφιβολίες και θεωρίες σχετικά με την πραγματική του προέλευση, καθώς από τον 19ο αιώνα και μετά οι μελετητές διχάζονται. Η δημοφιλέστερη θεωρία είναι ότι η λατρεία του Δημητρίου ίσως να ξεκίνησε από το Σίρμιο στην Παννονία, και όχι στη Θεσσαλονίκη.
Advertisment
Η Θεσσαλονίκη είναι κεντρικός τόπος λατρείας για τον Άγιο Δημήτριο, με μια βασιλική που χτίστηκε εις το όνομά του. Στη Βυζαντινή εποχή, ο Άγιος Δημήτριος θεωρούνταν ως ο θαυματουργός προστάτης της πόλης, ιδιαίτερα κατά των εχθρικών πολιορκιών. Εορταστικές και εμπορικές εκδηλώσεις, γνωστές ως “Δημήτρια”, οργανώνονται στην εορτή του, που είναι στις 26 Οκτωβρίου, και αναβίωσαν ως πολιτιστικό φαινόμενο τη δεκαετία του 1960.
Είναι ένας από τους πιο αγαπητούς αγίους στην Ορθόδοξη Εκκλησία και η εορτή του γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 26 Οκτωβρίου.
Ο βίος του Αγίου Δημητρίου
Η παράδοση γύρω από τον Άγιο Δημήτριο συγκεντρώνεται σε τρεις κύριες κατηγορίες κειμένων: τα Θαύματα, τα Μαρτυρολόγια και τα Εγκώμια. Το πρώτο βιβλίο των Θαυμάτων, που θεωρείται και το παλαιότερο, δημιουργήθηκε από τον Ιωάννη, αρχιεπίσκοπο της Θεσσαλονίκης, κατά τη δεκαετία του 610-620. Τα Μαρτυρολόγια είναι έργα αγνώστου συγγραφέα και διακρίνονται σε τρία διαφορετικά τμήματα, περιλαμβάνοντας κείμενα του 9ου και 10ου αιώνα. Τέλος, τα Εγκώμια επαναλαμβάνουν το περιεχόμενο των προηγούμενων δύο κατηγοριών κειμένων.
Advertisment
Στην περίοδο του Διοκλητιανού (284-305 μ.Χ.), ο Άγιος Δημήτριος μαρτύρησε, ειδικά κατά τη διάρκεια του πιο αυστηρού διωγμού των Χριστιανών που οργανώθηκε από τον Γαλέριο, έναν από τους Τετράρχες. Ο Δημήτριος συνελήφθη με την κατηγορία ότι είχε ενεργή συμμετοχή σε χριστιανικές συναντήσεις. Ένας Ανώνυμος Συναξαριστής περιγράφει τον Δημήτριο ως “Ύπατο” των Χριστιανών της Θεσσαλονίκης.
Ένα λαϊκό κείμενο από τη μεταβυζαντινή εποχή αναφέρει την εντυπωσιακή πίστη και ενέργεια που μετέδιδε ο Δημήτριος στο κοινό του. Ο Γαλέριος διέταξε τη σύλληψή του και στη συνέχεια, ο Δημήτριος κλείστηκε στις υπόγειες φυλακές δίπλα στο δημόσιο λουτρό της πόλης. Από εκεί, ενέπνευσε τον φίλο του Νέστορα, που επικράτησε του μονομάχου Λυαίου, γεγονός που οδήγησε στον θάνατο και των δύο από τον Γαλέριο. Ο Δημήτριος εκτελέστηκε τελικά στις φυλακές, πιθανότατα το 306 μ.Χ., και ενταφιάστηκε από τους πιστούς του στον ίδιο χώρο, όπου αργότερα χτίστηκε μια βασιλική.
Πέντε ενδιαφέροντα στοιχεία για τον Άγιο Δημήτριο
Εδώ είναι πέντε ενδιαφέροντα στοιχεία για τον προστάτη της Θεσσαλονίκης:
Αριστοκράτης και Στρατιωτικός
Ο Άγιος Δημήτριος ήταν μέλος της ρωμαϊκής αριστοκρατίας και είχε εκπαιδευτεί ως στρατιώτης. Σε μερικές παραδόσεις, αναφέρεται ότι ήταν ο ανώτερος στρατιωτικός διοικητής της Θεσσαλονίκης.
Σύμβολο Ελπίδας κατά τη Διάρκεια της Εισβολής των Σλάβων:
Ο Άγιος Δημήτριος θεωρείται ως ο προστάτης της Θεσσαλονίκης και, σύμφωνα με την παράδοση, προστάτεψε την πόλη από διάφορες εισβολές, συμπεριλαμβανομένης της εισβολής των Σλάβων.
Λατρεία σε Ευρωπαϊκές χώρες:
Εκτός από την Ελλάδα και την Ορθοδοξία, ο Άγιος Δημήτριος τιμάται επίσης σε άλλες χριστιανικές εκκλησίες, όπως η Ρωμαιοκαθολική και η Αγγλικανική Εκκλησία.
Τα Μυροβλύτικα Λείψανα:
Σύμφωνα με την παράδοση, το σαρκοφάγο του Άγιου Δημητρίου εξέπεμπε ένα είδος αρώματος ή μύρου, γνωστού ως “μύρο”, το οποίο θεωρούσαν ως σύμβολο της θείας ευνοίας.
Παρουσία στην Τέχνη και την Λογοτεχνία:
Ο Άγιος Δημήτριος έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών έργων τέχνης, από βυζαντινές εικόνες μέχρι μοντέρνα έργα. Επίσης, η ζωή και τα θαύματά του έχουν εξερευνηθεί σε διάφορα λογοτεχνικά έργα.
