H διαδικασία της Αυτογνωσίας περιλαμβάνει τρία στάδια ή φάσεις.
Το πρώτο στάδιο είναι η αυτοπαρατήρηση. Παρατηρούμε δηλαδή τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τις αντιδράσεις μας, χωρίς να τα κρίνουμε ή να βγάζουμε συμπεράσματα. Για ένα διάστημα δεν θα προσπαθήσουμε καθόλου να βρούμε λύσεις για τα προβλήματά μας ή για τα θέματα που μας απασχολούν. Απλώς θα προσπαθήσουμε να παρατηρήσουμε πώς νιώθουμε, τι σκεφτόμαστε και πώς αντιδρούμε.
Advertisment
Το δεύτερο στάδιο είναι η αυτοανάλυση. Θα μάθουμε, δηλαδή, τον τρόπο να αναλύουμε αυτά που παρατηρήσαμε.
Το τρίτο στάδιο είναι η αυτομεταμόρφωση. Σ’ αυτή τη φάση θα μάθουμε πώς μπορούμε να αλλάξουμε τον τρόπο που σκέφτεται και λειτουργεί ο νους μας. H διαδικασία αυτή θα μας οδηγήσει, τελικά, στην αυτογνωσία και τη συναισθηματική αρμονία. Όταν λέμε συναισθηματική αρμονία εννοούμε την κατάσταση εκείνη στην οποία έχουμε θετικά συναισθήματα για τον εαυτό μας, τους άλλους και το περιβάλλον μας.
Τεχνικές και Τρόποι για Αυτογνωσία
Ας δούμε τώρα τους τρόπους και τις τεχνικές που θα εφαρμόσουμε, για να πραγματοποιήσουμε τον σκοπό μας. Ένας τρόπος είναι η καθημερινή παρατήρηση και η διατήρηση ενός ημερολογίου.
Advertisment
Προτείνουμε να έχετε ένα ημερολόγιο όπου θα σημειώνετε τις παρατηρήσεις που θα κάνετε για τον εαυτό σας. Επίσης, θα μπορείτε να γράφετε τις αναλύσεις που θα κάνετε, τις απαντήσεις που θα δίνετε στα ερωτηματολόγια που υπάρχουν στο Tετράδιο Εργασίας και, γενικά, όποια σκέψη έχετε.
Προτείνουμε, χωρίς να θεωρούμε ότι είναι απαραίτητο, όταν γράφετε για τον εαυτό σας να χρησιμοποιείτε το τρίτο πρόσωπο. H εμπειρία μάς έχει δείξει ότι είναι χρήσιμο να γράφουμε τις παρατηρήσεις που κάνουμε για τον εαυτό μας στο τρίτο πρόσωπο, π.χ. η Mαρία, ο Γιάννης, αυτή, αυτός, σαν να είμαστε, δηλαδή, αντικειμενικοί παρατηρητές που παρατηρούν την ύπαρξη, τη ζωή, τις σκέψεις, τις αντιδράσεις και τα συναισθήματα των προσωπικοτήτων μας. Αυτό μας βοηθάει σιγά σιγά να αποταυτιζόμαστε από την προσωπικότητα και να γινόμαστε πιο αντικειμενικοί.
Αν όμως νιώσετε μεγάλη αντίσταση μέσα σας, μη χρησιμοποιήσετε το τρίτο πρόσωπο και γράψτε όπως σας ταιριάζει.
O πρώτος τρόπος είναι η καθημερινή καταγραφή των συναισθημάτων μας σε ένα ημερολόγιο. Αν θέλουμε να έχουμε αποτελέσματα, θα χρειαστεί να ξεπεράσουμε οποιαδήποτε αντίσταση ή τεμπελιά. Αν νιώθουμε αντίσταση, τότε χρειάζεται να αναλύσουμε τα εμπόδια που έχουμε προς το να γράφουμε και να απαλλαγούμε από αυτά.
Πιθανόν κάποιος να πληγώθηκε όταν ήταν μαθητής και επειδή έχει ταυτίσει το γράψιμο με το σχολείο και την καταπίεση, δεν θέλει να γράψει. Ένας άλλος μπορεί να έχει την εντύπωση ότι κανείς δεν θα διαβάσει με ενδιαφέρον αυτά που γράφει. Κάποιος τρίτος ίσως δεν θέλει να «δει» τον εαυτό του αυτή τη στιγμή, γιατί ίσως αυτό να είναι αρκετά επώδυνο. Όποιο κι αν είναι το εμπόδιό μας, θα μας ωφελήσει να το δούμε και να το ξεπεράσουμε.
Είναι σημαντικό η διαδικασία της αυτοπαρατήρησης να γίνεται γραπτά, γιατί ο νους, όπως είπαμε, χωράει πολλές αντιφάσεις. Έχει την ικανότητα να περιλαμβάνει πεποιθήσεις που είναι τελείως αντίθετες μεταξύ τους και έτσι μπορεί να υπάρχει, για παράδειγμα, ένα μέρος του εαυτού μας που νιώθει μεγάλη σιγουριά και ασφάλεια, που καταλαβαίνει τα πράγματα πολύ λογικά, που δεν έχει κανένα λόγο να στενοχωριέται, να φοβάται, να θυμώνει, να ζηλεύει και, ταυτόχρονα, να υπάρχει και ένα άλλο κομμάτι, που βιώνει πολλά αρνητικά συναισθήματα.
Αυτό το κομμάτι το ονομάζουμε «Εσωτερικό Παιδί» ή, αν θέλετε, υποσυνείδητο. Παρόλο που ένα κομμάτι του εαυτού μας έχει εξελιχθεί και βλέπει τα πράγματα διαφορετικά, το «Εσωτερικό Παιδί», το κομμάτι δηλαδή του εαυτού μας που προγραμματίστηκε σαν παιδί, έχει ακόμη τις αντιλήψεις και τις ευαισθησίες που είχαμε όταν ήμαστε παιδιά. Αυτό το «Εσωτερικό Παιδί» κυβερνάει κυριολεκτικά τον συναισθηματικό μας κόσμο.
Θα μπορούσα μάλιστα να πω ότι, όσο πιο ευαίσθητος είναι ένας άνθρωπος μέσα του, τόσο πιο σκληρός φαίνεται εξωτερικά, όπως η χελώνα η οποία χρειάζεται σκληρό εξωτερικό κέλυφος, επειδή το σώμα της είναι μαλακό και χρειάζεται προστασία. Αυτός που είναι δυνατός μέσα του, δεν χρειάζεται να παρουσιάζεται σκληρός. H ανάγκη που νιώθει κάποιος να προστατεύει κάτι που είναι ευαίσθητο μέσα του τον κάνει σκληρό. Αυτός που έχει πραγματική αυτοπεποίθηση και αυτοπαραδοχή, είναι τρυφερός, μαλακός, δεν έχει ανάγκη από αυτήν την εξωτερική σκληράδα για να νιώσει ασφαλής.
Η Επίδραση των Συναισθημάτων Πάνω μας
Ας εξετάσουμε τώρα τον ρόλο που παίζουν τα συναισθήματα στη ζωή μας. Γνωρίζουμε ότι τα συναισθήματα έχουν άμεση επίδραση στην υγεία μας. Επιδρούν στο ενεργειακό μας σώμα και μετά στον υποθάλαμο και την υπόφυση, μέσα από τα επινεφρίδια, τον θυρεοειδή και τον παραθυρεοειδή και μέσα από το νευρικό σύστημα, με αποτέλεσμα να επηρεάζουν άμεσα την υγεία μας. Τα καταπιεσμένα αρνητικά συναισθήματα, σταδιακά, υπονομεύουν την υγεία μας και ιδιαίτερα τη ζωντάνια του αμυντικού μας συστήματος.
O νους είναι σαν τη θάλασσα. Όταν κοιτάμε τη θάλασσα, την ώρα που υπάρχουν κύματα, είναι αδύνατον να δούμε οτιδήποτε στον βυθό. Αντίθετα, όταν δεν υπάρχουν κύματα και η θάλασσα είναι ήρεμη, βλέπουμε τα πάντα πολύ καθαρά. Ας σκεφτούμε, λοιπόν, πως ο νους μας είναι η θάλασσα και τα συναισθήματά μας τα κύματα. Όταν τα κύματα είναι πολλά και έντονα, δεν μπορούμε να αντιληφθούμε με διαύγεια την πραγματικότητά μας, γιατί τα συναισθήματα αυτά θολώνουν τον νου μας. Επομένως το δεύτερο αποτέλεσμα των αρνητικών συναισθημάτων είναι ότι θολώνουν τον νου μας και διαστρεβλώνουν την αντίληψη που έχουμε για την πραγματικότητα.
Ένα τρίτο αποτέλεσμα των αρνητικών συναισθημάτων είναι ότι δημιουργούν εντάσεις στις σχέσεις μας. Επειδή δεν έχουμε μάθει να αναλαμβάνουμε την ευθύνη για τα συναισθήματά μας, συνηθίζουμε να θεωρούμε τους άλλους υπεύθυνους για αυτά που νιώθουμε. Είτε αυτό το εκφράζουμε προφορικά, είτε νοερά, οι άλλοι δέχονται την αρνητικότητά μας. Έτσι, αρχίζουν να αμύνονται και σιγά σιγά αρχίζουν και οι σχέσεις μας να διαβρώνονται, όχι τόσο γιατί έχουμε κάποιο πρόβλημα με τους άλλους, όσο γιατί έχουμε πρόβλημα με τον εαυτό μας και αυτό αντανακλάται στις σχέσεις μας. Αν μάλιστα και οι άλλοι δεν είναι σε πολύ καλή συναισθηματική κατάσταση και δεν νιώθουν πολύ σίγουροι για τον εαυτό τους, δεν αντέχουν τη δική μας αρνητικότητα και αρχίζουν να απομακρύνονται, με αποτέλεσμα να καταστρέφονται οι σχέσεις μας εντελώς.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Ρόμπερτ Νατζέμυ Αυτογνωσία που κυκλοφορεί από την Key books
