Η συναισθηματική κακοποίηση δεν αφήνει μώλωπες στο δέρμα, αλλά μικρές ρωγμές στην αυτοεκτίμησή μας, στο αίσθημα ασφάλειας και στην αίσθηση ότι έχουμε τον έλεγχο της ζωής μας. Πρόκειται για μια μορφή κακοποίησης στην οποία η «επίθεση» έρχεται μέσα από την υποτίμηση, τον έλεγχο, την απομόνωση και το «εγώ» του ενός που ροκανίζει το «εμείς» του άλλου.
Η «γραφειοκρατία» της είναι λεπτή… όπως υπαινιγμοί, αστεϊσμοί που πληγώνουν, συμπεριφορές που αποδυναμώνουν, ακόμα και η «σιωπή» ή η αδιαφορία που υπονοεί «δεν είσαι τελικά σημαντικός». Οι συνέπειες δεν είναι λιγότερο πραγματικές: αυξημένος κίνδυνος άγχους , κατάθλιψης και αίσθηση απομόνωσης.
Advertisment
Τα 4 σημάδια που δεν πρέπει να αγνοήσουμε
1. Υποτίμηση – Συνεχής κριτική
Ο «κακοποιητής» ίσως δεν θα σηκώσει τα χέρια του , όμως θα έχει τα λόγια του κοφτερά. Η κριτική μπορεί να εμφανίζεται όπως ένα «αστείο» που πληγώνει, ή μια «συμβουλή» που υπονοεί πως «δεν τα κάνεις καλά».
Με τον καιρό, το θύμα αρχίζει να αμφισβητεί τις ικανότητές του, να σκέφτεται ότι «πάλι απέτυχα» ή «πάλι φταίω». Είναι η μορφή της κακοποίησης που χτίζει αργά ένα τοίχος μικροανασφάλειας.
Τι να προσέξουμε: Αν μετά από μια ανταλλαγή σκέψεων/συνάντηση με το/τη σύντροφό σας νιώθετε συνεχώς «μικρότερος», λιγότερο σημαντικός ή «λάθος», μπορεί να είναι σημάδι.
2. Έλεγχος και απομόνωση
Η απομόνωση είναι το ψυχρό όπλο της συναισθηματικής κακοποίησης. Όχι πάντα με δύναμη - συχνά με πονηριά. Μπορεί να είναι «καλό» το να μην έχεις φίλους γιατί «μόνο εμείς δυο καταλαβαίνουμε ο ένας τον άλλον». Ή να εμφανίζεται σαν «σωστή προσωρινή θυσία». Ο έλεγχος εκδηλώνεται ως «τι κάνεις», «με ποιον μιλάς», «γιατί δεν ήρθες» και σταδιακά το δίκτυο υποστήριξης του θύματος συρρικνώνεται. Έτσι δημιουργείται μία συνθήκη εξάρτησης.
Advertisment
Τι να προσέξουμε: Αν παρατηρείτε ότι χάνετε επαφή με ανθρώπους που πριν ήταν σημαντικοί για εσάς, και η αλλαγή αυτή συμβαίνει «για το καλό της σχέσης», τότε αξίζει να δώσετε σημασία.
3. Υπονόμευση της αίσθησης πραγματικότητας (Gaslighting)
Αυτό είναι το πιο ύπουλο. Η αίσθηση ότι «δεν θυμάμαι καλά», «ίσως είμαι υπερευαίσθητος/η», «εκείνος/η δεν το εννοούσε έτσι». Όταν η δράση του άλλου σε κάνει να αμφιβάλλεις τον ίδιο σου τον εαυτό, την κρίση σου, τις ανάγκες σου, τη μνήμη σου.
Τι να προσέξουμε: Αν νιώθετε πως «ό,τι θυμάμαι μπορεί να είναι λάθος», «δεν εμπιστεύομαι πλέον τη φωνή μέσα μου», ή «εκείνος/η συνεχώς με κάνει να αμφιβάλω τον εαυτό μου» τότε αυτά είναι καμπανάκια.
4. Σταδιακή αποδυνάμωση της αυτονομίας και της αυτοεκτίμησης
Κάθε κακοποιητική διαδικασία στοχεύει στο να σπάσει το «εγώ» σου. Στην συναισθηματική κακοποίηση αυτό επιτυγχάνεται όχι με κραυγές αλλά με την αλλοίωση του εσωτερικού διαλόγου: «Έτσι όπως το κάνω εγώ είναι καλύτερα», «χωρίς εμένα δεν μπορείς». Η μείωση της αυτονομίας (οικονομική, επαγγελματική, κοινωνική) συνδυάζεται με την πτώση της αυτοεκτίμησης και τελικά ενισχύει την εξάρτηση.
Τι να προσέξουμε: Αν νοιώθετε πως «δεν μπορώ να πάρω απόφαση χωρίς να…», «δεν αξίζω», «είμαι αδύναμος/η», τότε αυτό μπορεί να είναι αποτέλεσμα της διαδικασίας, και όχι από μόνο του απλή χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Τι μπορεί να κάνει ο καθένας μας
- Αναγνώρισε τα σημάδια : Κράτα στο νου τα παραπάνω τέσσερα σημάδια. Το μόνο που χρειάζεται είναι μια αίσθηση ότι «κάτι δεν πάει καλά»
- Μίλησε με κάποιον : Με φίλο/η, οικογένεια, επαγγελματία∙ η εξωτερική ματιά πολλές φορές φωτίζει ό,τι εσύ δεν βλέπεις.
- Θέσε όρια : Το να πεις «όχι», «δε θα το ανεχτώ αυτό» ίσως να μην είναι εύκολο, αλλά είναι το πρώτο βήμα για να πάρεις πίσω τη δύναμή σου.
- Ζήτα βοήθεια : Ψυχολογική υποστήριξη ή συμβουλευτική σχέσεων μπορούν να σε βοηθήσουν να επανασυνδεθείς με τον εαυτό σου και να αφήσεις πίσω το «μικρό» που σε έκαψε.
- Σκέψου έξω από το πλαίσιο της σχέσης : Η κακοποίηση μπορεί να συμβαίνει σε ερωτικές σχέσεις, φιλικές, οικογενειακές, εργασιακές. Δεν έχει μόνο «χειροδικίες». Σε περιπτώσεις όπου υπάρχει έλεγχος, απομόνωση, υποτίμηση — είναι καλό να εξετάσουμε όλα τα περιβάλλοντα.
Δεν χρειάζεται να «περιμένεις» την επόμενη μεγάλη «έκρηξη» για να πεις «εδώ κάτι δεν πάει καλά». Όταν βλέπεις ότι ένας άνθρωπος σιγά‑σιγά σου αφαιρεί την αυτοεκτίμησή σου, την ασφάλειά σου, τη φωνή σου, τότε δεν είναι θέμα τύχης αλλά επιλογής του άλλου. Και η επιλογή σου μπορεί να είναι να σταματήσεις να είσαι σιωπηλός μάρτυρας.
