Γραμμένο από τον Φρίντριχ Νίτσε, το «Τάδε έφη Ζαρατούστρα» θεωρείται πια ένα κλασικό βιβλίο. Είναι λίγο δύσκολο στην ανάγνωση, αφού βρίθει αλληγοριών και αποσπασματικών σκέψεων. Κι όμως, οι σκέψεις που περιέχονται σε αυτό είναι τόσο απλές, που αποτελεί έναν ιδιαίτερο θησαυρό για τον πολιτισμό και τη νόηση.
Μία από τις σπουδαιότερες ιδέες που εκφράζονται στο «Τάδε έφη Ζαρατούστρα» είναι εκείνο των Τριών Μεταμορφώσεων του Πνεύματος. Σύμφωνα με τον Νίτσε, καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουμε και ωριμάζουμε, περνάμε μέσα από τρία στάδια πνευματικής μεταμόρφωσης. Οι περισσότεροι από εμάς καταφέρνουμε να φτάσουμε μέχρι το πρώτο και μένουμε εκεί, ορισμένοι καταφέρνουμε να περάσουμε στο δεύτερο, ενώ μόνο λίγοι καταφέρνουν να φθάσουν μέχρι και το τρίτο. Εντούτοις, είναι μόνο στο τρίτο και τελευταίο στάδιο μεταμόρφωσης που μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε την πλήρη δυναμική μας και να γευτούμε πλήρως τη ζωή.
Advertisment
Τα 3 στάδια της πνευματικής μεταμόρφωσης
1η μεταμόρφωση: Η καμήλα
Η πρώτη μεταμόρφωση του ανθρώπινου πνεύματος είναι εκείνο της καμήλας. Η καμήλα είναι ένα σύμβολο που αναπαριστά την υποταγή και την αντοχή. Όπως και οι περισσότεροι άνθρωποι, η καμήλα ζει σε σκληρές συνθήκες, οι οποίες της έχουν επιβληθεί και τις οποίες πρέπει να αντέξει.
Σκεφτείτε πώς ζει μια καμήλα: κάθε μέρα φορτώνεται βάρη που χρειάζεται να μεταφέρει μέσα στην καυτή έρημο για να ικανοποιήσει τις επιθυμίες των ιδιοκτητών της. Τώρα σκεφτείτε πώς ζουν οι περισσότεροι άνθρωποι: κάνουν συνεχώς πράγματα που δεν απολαμβάνουν μόνο για να ικανοποιήσουν τις προσδοκίες των άλλων, των γονιών, των δασκάλων και των εργοδοτών, αλλά θυσιάζουν τον εαυτό τους στη διαδικασία.
Η καμήλα είναι συλλέκτης βαρών. Δεν έχει μάθει να λέει όχι. Ό,τι κι αν της πουν, δεν θα φέρει αντίρρηση. Γονατίζει και αφήνει τους ανθρώπους να τοποθετήσουν πράγματα στην καμπούρα της. Δεν σας φαίνεται οικείο όλο αυτό; Η καμήλα αποδέχεται την σκληρή δουλειά ως μοίρα της. Στα μάτια της, η ζωή είναι μια αγγαρεία και τίποτα άλλο δεν μπορεί να γίνει.
Advertisment
Κι όμως, η καμήλα δεν φοβάται τη δυσφορία, δεν αποθαρρύνεται από τις δυσκολίες της ζωής. Το αντίθετο, είναι έτοιμη να τις αντιμετωπίσει κατά μέτωπο. Κι αυτό επειδή έχει έντονη την αίσθηση του καθήκοντος και βρίσκει εγωιστική ικανοποίηση στο να δείχνει ότι μπορεί να το κάνει επιτυχώς. Τα περισσότερα από αυτά που κάνουμε οι άνθρωποι νιώθουμε ότι πρέπει να τα κάνουμε, χωρίς να σταματάμε στιγμή, για να αμφισβητήσουμε τη συμπεριφορά μας. Έχουμε προγραμματιστεί να πιστεύουμε ότι είναι καθήκον μας να ζήσουμε με έναν συγκεκριμένο τρόπο κι αν δεν το κάνουμε, δεν είμαστε αρκετά καλοί για να γίνουμε αποδεκτοί από την κοινωνία.
Καθώς μεγαλώνει, η καμήλα νιώθει ότι τα βάρη που κουβαλά στην πλάτη της γίνονται βαρύτερα και σε κάποιο σημείο αρχίζει να αμφισβητεί τον τρόπο ζωής της. Παρά τα σπουδαία της επιτεύγματα, η καμήλα νιώθει άδεια από χαρά και σκοπό και βαθιά μέσα της γνωρίζει ότι αν συνεχίσει σε αυτό το ρυθμό, θα γεμίσει πικρία, θα μετανιώσει. Η καμήλα νιώθει περιορισμένη από τα καθήκοντά της. Αν συνεχίσει να κουβαλά βάρη για πολύ ακόμα, σύντομα θα καταρρεύσει. Αν, ωστόσο, επιλέξει να επαναστατήσει κατά τους, μπορεί να περάσει στο επόμενο στάδιο πνευματικής μεταμόρφωσης και να απελευθερωθεί από τα βάρη.
2η μεταμόρφωση: Το λιοντάρι
Η καμήλα αποφασίζει να σπάσει τα δεσμά της κοινωνικής κατάστασης σε μια προσπάθεια να απελευθερωθεί από αυτή. Παίρνοντας μια τέτοια απόφαση, μεταμορφώνεται σε λιοντάρι. Όπως και η καμήλα, έτσι κι εμείς επιθυμούμε την ελευθερία. Κι όμως, περιοριζόμαστε μέσα σε ασυνείδητα ιδεολογικά κλουβιά, την πόρτα των οποίων μας άνοιξε η παράδοση και αν δεν συνειδητοποιήσουμε την ύπαρξή τους και δεν λάβουμε δράση για να τα ξεφορτωθούμε, θα παραμείνουμε δέσμιοι των δικών μας περιοριστικών πεποιθήσεων.
Το λιοντάρι αμφισβητεί όσα γνωρίζει και σύντομα αντιλαμβάνεται ότι οι παλιές αξίες και η ηθική του δεν ήταν τίποτε άλλο παρά το αποτέλεσμα μιας πολύχρονης πλύσης εγκεφάλου, όπως επίσης και το γεγονός ότι δεν υπάρχει μια καθολική αλήθεια ή ηθική. Το αποτέλεσμα είναι να απορρίψει όλες τις πεποιθήσεις και να αφιερώσει τη ζωή του στον αγώνα κατά των δομών και του περιορισμού της ελευθερίας.
Μόνο όταν τολμήσουμε να αμφισβητήσουμε τις πεποιθήσεις μας, μπορούμε να αρχίσουμε τη δική μας αναζήτηση της αλήθειας. Αφότου όμως συνειδητοποιήσουμε ότι η μέχρι τώρα αλήθεια μας ήταν ένα ψέμα, μπορεί να βιώσουμε θυμό και με τη σειρά του, ο θυμός, μπορεί να μας οδηγήσει στον αγώνα κατά αυτής της απάτης.
Το λιοντάρι συμβολίζει το θάρρος, το θυμό και την αφύπνιση. Όντας ο βασιλιάς του ζωικού βασιλείου, δεν ακολουθεί τους κανόνες, αλλά δημιουργεί τους δικούς του και τους επιβάλλει στον κόσμο. Δεν γονατίζει σε άλλους, αλλά στέκεται περήφανο και ακολουθεί την εσωτερική του φωνή. Το λιοντάρι είναι ο επαναστάτης.
Παρόλο που όμως έχει απαρνηθεί τις εξωτερικές αξίες και υποχρεώσεις, ακόμα δεν έχει βρει την πραγματική αλήθεια. Λόγω της αντιδραστικής του φύσης, η ελευθερία του λιονταριού είναι αυθεντική, γιατί η ύπαρξή του περιορίζεται στον αγώνα κατά της παράδοσης. Το λιοντάρι είναι απόλυτα αφοσιωμένο στο να καταστρέψει τις υπάρχουσες δομές, αλλά να μην δημιουργήσει μία νέα. Με άλλα λόγια, ζει αντιτιθέμενος σε όλους, αλλά δεν ζει για τον εαυτό του.
Αυτό κάνουν και οι άνθρωποι όταν βρίσκονται υπό την επίδραση του θυμού: αντί να ψάξουν να βρουν μια λύση στα προβλήματά τους, πολεμούν κατά αυτών που τους τα προκάλεσαν. Για παράδειγμα, πολλοί πολεμούν κατά του εγκαθιδρυμένου συστήματος της κοινωνίας, αλλά δεν φαίνεται να κατανοούν ότι αν και ο αγώνας είναι έως ένα σημείο απαραίτητος για την πρόοδο του πολιτισμού μας, δεν θα φέρει καμία θετική αλλαγή από μόνη της, εκτός κι αν συνοδευτεί από τη δημιουργία ενός νέου.
Από αυτή την άποψη, το λιοντάρι είναι ακόμα φυλακισμένο – η φυλακή είναι ο ίδιος του ο νους. Για να αποδράσει από αυτή την νοητική φυλακή, χρειάζεται να αφήσει πίσω του το παρελθόν και να αρχίσει να διαμορφώνει το μέλλον. Για να συμβεί όμως αυτό, χρειάζεται να περάσει από το επόμενο και τελευταίο στάδιο πνευματικής μεταμόρφωσης.
3η μεταμόρφωση: Το παιδί
Οι πνευματικοί δάσκαλοι της Δύσης και της Ανατολής επισημαίνουν ξανά και ξανά τη σημασία της επανασύνδεσης με το εσωτερικό μας παιδί. Γιατί; Επειδή, ως σύμβολο, το παιδί αναπαριστά όλες τις καλές ποιότητες που ενυπάρχουν σε κάθε άνθρωπο, όπως αθωότητα, δημιουργικότητα και παιχνιδιάρικη διάθεση.
Όπως έχουμε δει, το λιοντάρι έχει μια τρομερή δύναμη να καταστρέφει, αλλά είναι ανίκανο να δημιουργήσει. Μένει κολλημένο στο παρελθόν του. Αν όμως μεταμορφωθεί σε παιδί, μπορεί τουλάχιστον να ξαναφτιάξει τη ζωή του από την αρχή, δημιουργώντας τις δικές του αξίες, το προσωπικό του νόημα και σκοπό.
Το παιδί έχει επιτύχει πνευματική απελευθέρωση από τις ασυνείδητες δυνάμεις που το κρατούσαν δεμένο με ένα σταθερό, άκαμπτο μοτίβο σκέψης και συμπεριφοράς. Σε αντίθεση με το λιοντάρι, το παιδί δεν αντιδρά συναισθηματικά με βάση ό,τι έχει συμβεί στο παρελθόν – αντιθέτως, ανταποκρίνεται στη ζωή σύμφωνα με ό,τι έχει συμβεί στη στιγμή. Γι’ αυτό, το παιδί μπορεί να στρέψει την προσοχή του στη δημιουργία νέων, καλύτερων δομών για ένα λαμπρότερο μέλλον.
Για το παιδί η ζωή δεν είναι ούτε μια φυλακή, ούτε ένας αγώνας• είναι μια γιορτή και το παιδί βυθίζεται πλήρως σε αυτή. Είναι γι’ αυτόν τόσο πολύτιμη που δεν θέλει να χάσει λεπτό. Οτιδήποτε κάνει το παιδί, το κάνει με όλη του την καρδιά. Όχι για κάποια ανταμοιβή ή επιβεβαίωση, αλλά απλά για τη χαρά του να το κάνει και αυτή η χαρά είναι μεταδοτική.
Όταν αναπτύξουμε αυτό το τρίτο στάδιο, το πνευματικό μας ταξίδι θα έχει ολοκληρωθεί. Ξεκινήσαμε ως παιδιά και μπορούμε να φτάσουμε στο τέλος και πάλι ως παιδιά. Αλλά πρώτα χρειάζεται να επιστρέψουμε στην πηγή της ύπαρξής μας και να ανακαλύψουμε ξανά αυτό που είμαστε πραγματικά.
Photo: Author/Depositphotos
