«Βάλε όρια, αν θέλεις να σ΄ακούσει…»
«Βάλε όρια στα παιδιά σου, γιατί σε κάνουν ό,τι θέλουν…»
«Βάλε όρια στον άνδρα σου απ΄την αρχή, για να μην σου πάρει τον αέρα…»
«Βάλε όρια στον συνάδελφό σου για να μη σε «καπελώνει»…»
«Εσύ ως δάσκαλος είσαι υπεύθυνος να βάλεις όρια στους μαθητές σου…»
Σας θυμίζουν κάτι οι παραπάνω εκφράσεις; Ακούγονται πολύ και με παρόμοιο τρόπο. Είναι από τις βασικές συμβουλές που προτείνονται κυρίως σε γονείς, εκπαιδευτικούς με σκοπό τη διαχείριση δύσκολων καταστάσεων στο σπίτι ή στο σχολείο αντίστοιχα.
Advertisment
Έχετε προσπαθήσει να «βάλετε όρια» σε κάποιον; Είμαι σίγουρη, ότι απαντήσατε «ναι». Σας ήταν εύκολο να το κάνετε; Είμαι σχεδόν βέβαιη, ότι η απάντησή σας είναι «όχι», και πιστέψτε με, αυτό είναι πολύ εντάξει. Ας τα πάρουμε με τη σειρά.
Τι είναι τα όρια
Όρια είναι με απλά λόγια, όλα όσα είσαι: οι επιθυμίες, οι ανάγκες, οι αξίες, οι πεποιθήσεις, οι ιδέες, τα όνειρά σου, τι σου αρέσει και τι όχι, τι αντέχεις και τι όχι, τι θέλεις και τι όχι. Εκ των πραγμάτων και με δεδομένο τα παραπάνω, καταλαβαίνετε ότι η έκφραση «βάζω όρια» δεν ευσταθεί.
Αρχικά, για να «βάλω» το όριό μου, χρειάζεται να το γνωρίζω. Για να πω σε κάποιον ότι αυτό που κάνει με ενοχλεί, χρειάζεται να ξέρω τι είναι αυτό που με ενοχλεί και γιατί με ενοχλεί. Ουσιαστικά αυτά είναι τα όριά μου. Άρα δεν βάζω κάτι κάπου, απλά δηλώνω κάτι για μένα στον άλλο, δηλαδή μπαίνω στη διαδικασία της αυτοαποκάλυψης.
Advertisment
Κάθε φορά που μιλάω για μένα, αποκαλύπτω στον άλλο (ή ακόμα και στον εαυτό μου…) αυτό που έχω στο μυαλό μου και στόχος μου είναι να ακουστώ, να γίνει γνωστή ή να ικανοποιηθεί η ανάγκη μου. Δηλαδή μπορώ μέσω της αυτοαποκάλυψης να ενημερώσω τον άλλο μέσα στη σχέση, για κάτι που θέλω ή μου αρέσει ή να του γνωστοποιήσω ότι κάτι δεν μου αρέσει και θέλω κάτι άλλο.
Στόχος της αυτοαποκάλυψης είναι να ενημερώσει τον άλλο για τις ανάγκες μας, τις σκέψεις, τις ιδέες μας κλπ, ώστε να γνωρίζει και να διαμορφώσει αντίστοιχα τις συμπεριφορές του, από σεβασμό και όχι από φόβο. Καθοριστικό ρόλο για να πετύχουμε την αυτοαποκάλυψή μας παίζει ο τρόπος με τον οποίο θα επικοινωνήσουμε. Παρατηρήστε τη διαφορά και σκεφτείτε πώς νιώθετε σε καθεμιά από τις δύο φράσεις:
– “Πάρε τα πόδια σου αμέσως από το τραπεζάκι! Πού νομίζεις ότι βρίσκεσαι, ε;”
– “Ταράζομαι βλέποντας τα πόδια σου πάνω στο καινούριο τραπεζάκι, γιατί σκέφτομαι πόσα χρήματα έδωσα και αγχώνομαι μην πάθει κάτι!”
Κάτι άλλο που αξίζει να αναφερθεί σε σχέση με την αυτοαποκάλυψη είναι το γεγονός ότι μπορούμε να την εφαρμόζουμε όχι μόνο σε περιπτώσεις που δυσανασχετούμε με κάτι που λέει ή κάνει κάποιος, αλλά και σε περιστάσεις όπου νιώθουμε ευχαρίστηση με κάτι που λέει ή κάνει κάποιος. Και μάλιστα έτσι ενισχύεται δυναμικά η σχέση, ο άλλος νιώθει καλά μαζί μας και εμείς έχουμε επικοινωνήσει αυτό που θέλουμε να πούμε. Τονίζω εδώ ότι χρησιμοποιώντας την αυτοαποκάλυψη, στόχος μου δεν είναι να χειριστώ τον άλλο, αλλά να δείχνω κάθε στιγμή έμπρακτα το αυθεντικό μου νοιάξιμο για τον άλλο και τη σχέση μας.
Είναι τόσο απλό όσο ακούγεται;
Είναι τόσο εύκολο ή δύσκολο όσο εύκολο ή δύσκολο μας είναι να είμαστε ο εαυτός μας κάθε στιγμή. Η αυθεντικότητα, δηλαδή το να γνωρίζω τι νιώθω και τι θέλω καθώς και το να το επικοινωνώ τη στιγμή που το νιώθω, δεν είναι πάντα εύκολο. Κάποιες στιγμές το καταφέρνουμε και κάποιες όχι κι αυτό είναι ανθρώπινο και γι΄αυτό και πολύ εντάξει.
Το άλλο κομμάτι της δυσκολίας έγκειται στο γεγονός ότι σε καμία βαθμίδα της εκπαίδευσης δεν μαθαίνουμε πώς να επικοινωνούμε με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο, δηλαδή πώς να βάζουμε σε λόγια αυτό που ξέρουμε για μας και θέλουμε να το ξέρει και ο άλλος. Ευτυχώς στην εποχή μας αυτές οι δεξιότητες διδάσκονται.
Επίσης, άλλο «βάζω όρια/κανόνες» και άλλο συμμετέχω ή και διευκολύνω στη δημιουργία ενός πλαισίου μέσα στο οποίο όλοι γνωρίζουν τι θέλει και τι δεν θέλει ο καθένας, τι χρειάζεται και τι όχι κλπ. Αυτές οι πληροφορίες είναι κυρίως για γονείς και εκπαιδευτικούς που προσπαθούν να «βάλουν όρια» στα παιδιά/μαθητές και συνήθως το αποτέλεσμα είναι να υπάρχει συχνά ένταση, να νιώθουν ενήλικες και παιδιά ότι δεν τους υπολογίζουν, να δυσκολεύονται όλοι και λύση να μη βρίσκεται.
Και σ΄αυτή την περίπτωση, η αυτοαποκάλυψη με τρόπο συγκεκριμένο μπορεί να δημιουργήσει κλίμα εμπιστοσύνης και ασφάλειας και σε συνδιασμό και με άλλες δεξιότητες επικοινωνίας, να καταφέρνουμε να «φτιάχνουμε» όλοι όσοι εμπλεκόμαστε σε μία σχέση από κοινού ένα πλαίσιο με «κανόνες» ώστε να είμαστε όλοι ευχαριστημένοι.
Κλείνοντας, θεωρώ ότι το σημαντικό σε κάθε περίπτωση είναι να νοιαζόμαστε για τον άλλο και τη σχέση μας και έχοντας αυτό ως στόχο και κίνητρό μας, να τολμάμε να δείχνουμε στον άλλο ποιοι είμαστε, έχοντας στο νου μας ότι είμαστε «αρκετοί», υπέροχοι και μοναδικοί, ότι και εμείς και οι άλλοι κάθε στιγμή κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε και ότι αυτό που όλοι χρειαζόμαστε είναι το να μας βλέπουν και όχι απλώς να μας κοιτούν.
Η αυτοαποκάλυψη προϋποθέτει ενσυναίσθηση από μένα για μένα αρχικά και τόλμη να δηλώνω ποιος είμαι κάθε φορά, τόσο όσο, στο εδώ και τώρα. Αυτό διευκολύνει τη σχέση και ενθαρρύνει και τον άλλο να κάνει το ίδιο, με αποτέλεσμα να γνωριζόμαστε καλύτερα και ουσιαστικότερα. Σταματήστε λοιπόν να «βάζετε όρια» και αρχίστε τις αυτοαποκαλύψεις.
- Σταματήστε να «βάζετε όρια…!» - 18 Απριλίου 2019
- Όρια δεν είναι μόνο τα «όχι»! - 28 Μαρτίου 2018
- Πανελλήνιες: Η επόμενη μέρα για όσους θεωρούν ότι «απέτυχαν» - 1 Ιουλίου 2017
