Υπάρχει μια ερώτηση που γίνεται από τους φιλόσοφους και τους κριτικούς τέχνης εδώ και δεκαετίες: Πόσο πρέπει να επηρεάσει η πρόθεση ενός καλλιτέχνη την ερμηνεία σας για το έργο; Τα σχέδια και τα κίνητρα του καλλιτέχνη επηρεάζουν το νόημά του; Ή είναι εντελώς στην κρίση του θεατή; Η Χέιλι Λάβιτ εξερευνά τον πολύπλοκο ιστό της καλλιτεχνικής ερμηνείας. Μάθημα από τη Χέιλι Λάβιτ, σε σκηνοθεσία Άβι Όφερ.
Διαβάστε όλη την ομιλία
00:13
Φανταστείτε εσείς και ένας φίλος να περπατάτε σε μια έκθεση τέχνης και ένας εντυπωσιακός πίνακας σας τραβάει τη προσοχή. Το ζωντανό κόκκινο σας φαίνεται ως σύμβολο της αγάπης, αλλά ο φίλος σας είναι πεπεισμένος ότι είναι σύμβολο πολέμου. Και εκεί που βλέπετε αστέρια σε ένα ρομαντικό ουρανό, ο φίλος σας το ερμηνεύει ως ρύπους που προκαλούν την παγκόσμια θερμότητα. Για να λύσετε τη διαφωνία, απευθύνεστε στο διαδίκτυο, όπου διαβάζετε ότι ο πίνακας είναι πιστό αντίγραφο εργασίας του καλλιτέχνη στην πρώτη τάξη: το κόκκινο είναι το αγαπημένο της χρώμα και οι ασημί τελείες είναι νεράιδες.
Advertisment
00:46
Τώρα γνωρίζετε τις ακριβείς προθέσεις που οδήγησαν στη δημιουργία αυτού του έργου. Κάνατε λάθος που το απολαύσατε ως κάτι που δεν σκόπευε ο καλλιτέχνης; Σας αρέσει λιγότερο τώρα που ξέρετε την αλήθεια; Πόσο θα έπρεπε ο σκοπός του καλλιτέχνη να επηρεάζει την ερμηνεία σας για το έργο; Είναι μία ερώτηση που γίνεται από φιλοσόφους και κριτικούς για δεκαετίες, χωρίς ομοφωνία στον ορίζοντα.
01:11
Στα μέσα του 20ου αιώνα, ο λογοτεχνικός κριτικός Ο. Κ. Γουίμσατ και ο φιλόσοφος Μονρό Μπίρντσλι υποστήριξαν ότι η καλλιτεχνική πρόθεση ήταν άσχετη. Το ονόμασαν Σκόπιμη Πλάνη: την πεποίθηση ότι το να εκτιμάς τον σκοπό του καλλιτέχνη ήταν λανθασμένη. Το επιχείρημα τους ήταν διπλό: Πρώτον, οι καλλιτέχνες που μελετούμε δεν ζουν πλέον, δεν κατέγραψαν τις προθέσεις τους, ή απλά δεν είναι διαθέσιμοι να απαντήσουν ερωτήσεις για τη δουλεία τους. Δεύτερον, ακόμα και να υπήρχε πληθώρα σχετικών πληροφοριών, Ο Γουίμσατ και ο Μπίρντσλι πίστευαν ότι θα μας αποσπούσε από τις ιδιότητες του ίδιου του έργου. Σύγκριναν την τέχνη με ένα επιδόρπιο: Όταν δοκιμάζετε μια πουτίγκα, οι προθέσεις του σεφ δεν επηρεάζουν το αν απολαμβάνετε τη γεύση ή την υφή της. Το μόνο που έχει σημασία, είπαν, είναι ότι η πουτίγκα «λειτουργεί».
02:01
Φυσικά, τι «λειτουργεί» για ένα άτομο μπορεί να μη «λειτουργεί» για ένα άλλο. Και αφού διαφορετικές ερμηνείες εμφανίζονται στον καθένα, οι ασημί τελείες στο έργο θα μπορούσαν λογικά να ερμηνευτούν ως νεράιδες, αστέρια, ή ρύποι. Με τη λογική του Γουίμσατ και του Μπίρντσλι, η ερμηνεία του ίδιου του καλλιτέχνη για τη δουλειά του θα ήταν μία από τις πολλές εξίσου αποδεκτές πιθανότητες.
Advertisment
02:24
Αν το βρίσκετε προβληματικό αυτό, ίσως συμφωνείτε περισσότερο με τον Στίβεν Ναπ και τον Ουόλτερ Μπέν Μάικλς, δύο θεωρητικούς λογοτεχνίας που απέρριψαν τη Σκόπιμη Πλάνη. Ισχυρίστηκαν ότι το σκόπιμο νόημα του καλλιτέχνη δεν ήταν απλά μία πιθανή ερμηνεία, αλλά η μόνη πιθανή ερμηνεία. Για παράδειγμα, ας υποθέσουμε ότι περπατάς κατά μήκος μιας παραλίας και συναντάς μια σειρά σημάτων στην άμμο που παρουσιάζουν έναν στίχο ποίησης. Ο Ναπ και ο Μάικλς πιστεύουν ότι το ποίημα θα έχανε το νόημα του αν ανακαλύπτατε ότι αυτά τα σημάδια δεν ήταν δουλειά ανθρώπου, αλλά μια παράξενη σύμπτωση δημιουργημένη από τα κύματα.
02:58
Πιστεύουν ένας σκόπιμος δημιουργός είναι αυτό που κάνει το αντικείμενο του ποιήματος κατανοητό. Άλλοι στοχαστές υποστηρίζουν μια μέση λύση, υποδηλώνοντας ότι η πρόθεση είναι μόνο ένα κομμάτι σε ένα μεγαλύτερο παζλ. Ο σύγχρονος φιλόσοφος Νόελ Κάρολ πήρε αυτή τη στάση, υποστηρίζοντας ότι οι προθέσεις ενός καλλιτέχνη είναι σχετικές με το ακροατήριό του με τον ίδιο τρόπο που οι προθέσεις ενός ομιλητή είναι σχετικές με του ατόμου που συμμετέχει στην συζήτηση, Για να κατανοήσουμε πώς λειτουργούν οι προθέσεις σε συζήτηση, Ο Κάρολ είπε να φανταστούμε κάποιον να κρατάει τσιγάρο και να ζητά σπίρτο. Απαντάτε με το να του δίνετε αναπτήρα, συμπεραίνοντας ότι το κίνητρο τους είναι να ανάψουν το τσιγάρο. Οι λέξεις με τις οποίες έκανα την ερώτηση είναι σημαντικές, αλλά οι προθέσεις πίσω από την ερώτηση υπαγορεύουν την κατανόησή και τελικά, την απάντηση σας.
03:45
Έτσι προς ποιο τέλος αυτού του φάσματος κλίνετε; Πιστεύετε, όπως οι Γουίμσατ και Μπίρντσλι, ότι όταν έχει να κάνει με την τέχνη, η απόδειξη πρέπει να είναι στην πουτίγκα; Ή νομίζετε ότι τα σχέδια ενός καλλιτέχνη και τα κίνητρα για τη δουλειά τους επηρεάζουν το νόημά της; Η καλλιτεχνική ερμηνεία είναι ένας σύνθετος ιστός που πιθανότατα δεν θα προσφέρει ποτέ μια οριστική απάντηση.
