Πολλοί από εμάς περνούν επτά ή περισσότερες ώρες μπροστά στις οθόνες κάθε μέρα. Το 2011, ο ερευνητής Εμμανουήλ Σταματάκης, διαπίστωσε ότι «…ακόμη και αυτοί που ασκούνται δεν μπορούν να ξεπεράσουν τις επιζήμιες συνέπειες του υπερβολικού χρόνου επι της οθόνης».
Πώς μπορεί να μας επηρεάζει ο χρόνος οθόνης και τι άλλο μπορούμε να κάνουμε για να ενισχύσουμε την υγεία μας ενώ οι ζωές μας είναι κορεσμένες με τεχνολογία;
Advertisment
Η Αμερικανίδα ψυχολόγος Linda Stone αποκαλεί αυτή την κατάσταση «άπνοια ηλεκτρονικού ταχυδρομείου» ή «άπνοια οθόνης». Βασικά χαρακτηριστικά της είναι η ρηχή αναπνοή ή το κράτημα της αναπνοής ενώ εργάζεστε ή παίζετε μπροστά σε μια οθόνη.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει πως περιγράφει η ίδια την δική της περιπέτεια.
«Το 2007, πάλευα με χρόνιες λοιμώξεις του αναπνευστικού και ο γιατρός μου πρότεινε να μελετήσω την αναπνοή στο Buteyko. Η τεχνική Buteyko έχει ερευνηθεί καλά στην Αυστραλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Ρωσία και έχει αποδειχθεί πολύ αποτελεσματική για άτομα με άσθμα. Κάθε μέρα, έκανα τις ασκήσεις μου στο Buteyko πριν πάω στο γραφείο μου για να εργαστώ πάνω σε email, έρευνα και γράψιμο.
Advertisment
Παρατήρησα, σχεδόν αμέσως, ότι μόλις άρχισα να δουλεύω στο email, είτε ανέπνεα ρηχά είτε κρατούσα την αναπνοή μου. Έδωσα προσοχή και παρατήρησα μέρα με τη μέρα, ότι αυτό συνέβαινε σε μόνιμη βάση κάθε φορά που καθόμουν στον υπολογιστή. Όταν σηκωνόμουν και περπατούσα, η αναπνοή μου ήταν εντελώς διαφορετική από ό,τι όταν δούλευα μπροστά από την οθόνη.
Πέρασα επτά μήνες παρατηρώντας και μιλώντας με άλλους, ακόμα και δοκίμασα φίλους χρησιμοποιώντας μια απλή συσκευή που παρακολουθούσε τη μεταβλητότητα του παλμού και του καρδιακού ρυθμού (HRV). Μίλησα επίσης με ερευνητές, κλινικούς γιατρούς, ψυχολόγους και νευροεπιστήμονες για να καταλάβω τι συμβαίνει στη φυσιολογία μας με τη σωρευτική ρηχή αναπνοή και το κράτημα της αναπνοής.
Έδωσα ένα όνομα: άπνοια μέσω email ή άπνοια οθόνης, που σημαίνει προσωρινή διακοπή της αναπνοής ή ρηχή αναπνοή ενώ εργάζεστε (ή παίζετε!) μπροστά από οθόνες.
Παρατήρησα επίσης ότι μόνο το 80% περίπου των ανθρώπων που εξέτασα είχαν άπνοια μέσω email. Το είκοσι τοις εκατό δεν το είχε. Με ενδιέφερε πολύ το 20%! Τα άτομα που δεν είχαν άπνοια μέσω email ήταν:
- Χορευτές
- Μουσικοί
- Ένας τριαθλητής IronMan και άλλοι αθλητές υψηλών επιδόσεων
- Ένας μαθητευόμενος πιλότος
Όταν ρώτησα αυτούς τους ανθρώπους, έμαθα ότι είχαν διδαχθεί τεχνικές αναπνοής για να διαχειρίζονται την ενέργεια και τα συναισθήματά τους».
Τι συμβαίνει στο σώμα στην άπνοια μέσω email;
Υπάρχουν πολύ λίγες μελέτες που εξετάζουν συγκεκριμένα τον HRV και τις φυσιολογικές αλλαγές όταν εργαζόμαστε σε μια οθόνη.
Οι Δρ. Η Margaret Chesney και ο David Anderson, απέδειξαν ότι το σωρευτικό κράτημα της αναπνοής συμβάλλει σε ασθένειες που σχετίζονται με το στρες. Το σώμα γίνεται όξινο, τα νεφρά αρχίζουν να απορροφούν ξανά το νάτριο και καθώς η ισορροπία του οξυγόνου, του διοξειδίου του άνθρακα και του μονοξειδίου του αζώτου διακυβεύεται, η βιοχημεία μας απορρίπτεται.
Το μονοξείδιο του αζώτου (δεν πρέπει να συγχέεται με το υποξείδιο του αζώτου, το «αέριο του γέλιου» που χρησιμοποιείται στο οδοντιατρείο) έχει εμπλακεί στη λειτουργία του ανοσοποιητικού, στη μάθηση, στη μνήμη και στη γνωστική λειτουργία, στον ύπνο, στο βάρος, στην αίσθηση του πόνου και στη φλεγμονή.
Με την άπνοια της οθόνης, τείνουμε να πάμε σε κατάσταση «μάχης ή φυγής» ή στρες. Σκεφτείτε: όταν φοβόμαστε, εισπνέουμε και κρατάμε την αναπνοή μας. Είμαστε έντονα σε εγρήγορση , αντιδρούμε αστραπιαία σε θορύβους και κίνηση. Το σώμα προετοιμάζει τον εαυτό του για να ξεφύγει από τον κίνδυνο.
Σε κατάσταση μάχης ή φυγής, το νευρικό σύστημα, , ενεργοποιείται και αναγκάζει το συκώτι να ρίχνει γλυκόζη και χοληστερόλη και ο καρδιακός ρυθμός αυξάνεται. Λαχταράμε ζάχαρη και υδατάνθρακες.
Αν παρατηρήσετε ότι έχετε άπνοια μέσω email, τι μπορείτε να κάνετε;
1. Επίγνωση
Την επόμενη φορά που θα αναζητήσετε κάτι στο smartphone σας ή θα πιάσετε τον εαυτό σας να απαντά σε ένα μήνυμα ή ένα email, παρατηρήστε: Αναπνέετε ή κρατάτε την αναπνοή σας; Έχετε επίγνωση ολόκληρου του σώματός σας; Ή γνωρίζετε κυρίως το πληκτρολόγιο και τα δάχτυλά σας ; Νιώθετε τον εαυτό σας σφιγμένο ή το σώμα σας αισθάνεται χαλαρό;
2. Κάντε ένα διάλειμμα!
Σηκωθείτε μια φορά την ώρα για τουλάχιστον 5-10 λεπτά. Περπατήστε και κάντε ένα διάλειμμα. Στη Φινλανδία, οι μαθητές κάνουν διάλειμμα κάθε 45 λεπτά για 15 λεπτά και αυτό έχει αποδειχθεί αποτελεσματικό.
3. Χορός
Ο χορός είναι μια φοβερή άσκηση. Μπορεί να βοηθήσει με την αναπνοή, τη στάση του σώματος και τη ψυχική ανάταση.
4. Τραγουδήστε
Το τραγούδι είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να μάθετε τεχνικές αναπνοής και να βελτιώσετε την ικανότητα των πνευμόνων.
