Παλιό. αλλά τίποτε δεν άλλαξε απο τότε απλα τα ονόματα και συνδέεται με το επόμενο.
Οι μύθοι αρχίζουν σιγά σιγά να καταρίπτονται, το γιατί , ειναι αρκετά πολύπλοκο και μεγάλο και θα το ανάλυσω σε άλλο άρθρο.
Advertisment
Vioxx
και… πολιτεία
Δικαστήριο του Νιού Τζέρσι επεδίκασε αποζηµίωση 13,5 εκατ. $ εξαιτίας του Vioxx.
Ακολουθούν δεκάδες χιλιάδες ακόµα αγωγές.
Στην Ελλάδα, ούτε µία!
Η υπόθεση Vioxx δε λέει να εγκαταλείψει τη δηµοσιότητα στις ΗΠΑ (αλλά εξακολουθεί να αντιµετωπίζεται ως µη γενόµενη στην Ελλάδα).
Advertisment
Στις 12 Απριλίου, δικαστήριο ενόρκων στο Ατλάντικ Σίτι του Νιού Τζέρσι καταδίκασε την εταιρεία Merck σε αποζηµίωση 13,5 εκατοµµυρίων δολαρίων στον Τζον Μακ Ντάρµπι, ετών 77, ο οποίος υπέστη καρδιακή προσβολή ενώ έπαιρνε Vioxx για 4 χρόνια.
fytro.wordpress
Σύµφωνα µε το Associated Press, η ακροαµατική διαδικασία στο Ατλάντικ Σίτι απέδειξε πως η Merck εν γνώσει της απέκρυψε πληροφορίες από τον Αµερικανικό Οργανισµό Φαρµάκων που είχαν σχέση µε τα προβλήµατα του Vioxx.
Μέχρι το τέλος του 2005, σύµφωνα µε την ίδια τη Merck, εκκρεµούσαν 9.650 αγωγές από 19.000 ενάγοντες, αριθµός που αναµένεται να αυξηθεί κατά χιλιάδες µετά την ετυµηγορία του Νιού Τζέρσι.
Την ίδια στιγµή, στην Ελλάδα, σύµφωνα µε τη Βιανέξ (την εταιρεία που εµπορευόταν το Vioxx) δεν έχει ασκηθεί ούτε µία.
Στο προηγούµενο τεύχος, η ΓΑΛΕΡΑ ισχυρίστηκε κάτι που µας φαίνεται πολύ σοβαρό:
Πως το αντιφλεγµονώδες Vioxx, φάρµακο που ευθύνεται για δεκάδες χιλιάδες νεκρούς σε όλο τον κόσµο, σύµφωνα µε όλες τις εκτιµήσεις συνδέεται µε θανάτους και στην Ελλάδα.
Μας µίλησε ο Ντέιβιντ Γκρέαµ, στέλεχος του FDA (του Αµερικανικού Οργανισµού Φαρµάκων) ο άνθρωπος που κατά πολλούς ξεσκέπασε το σκάνδαλο στην Αµερική.
Ο Δρ. Γκρέαµ δεν άφησε καµία αµφιβολία: το Vioxx είχε θύµατα και στην Ελλάδα.
Όπως µάθαµε, το ρεπορτάζ έφτασε (και διαβάστηκε) σε όλα τα γραφεία των φαρµακευτικών εταιρειών (πληρώνουν άλλωστε αδρά για υπηρεσίες press clipping), αλλά και του Ελληνικού Οργανισµού Φαρµάκων.
Κανένας όµως δεν αντέδρασε, κανένας δεν απάντησε.
Γιατί και πώς η υπόθεση Vioxx πνίγηκε στην Ελλάδα;
Με αφορµή τη συγκάλυψη του Vioxx, η ΓΑΛΕΡΑ ψηλαφεί το πλέγµα µεταξύ φαρµακευτικών εταιρειών, δηµόσιων οργανισµών, γιατρών αλλά και ΜΜΕ…
Για τις ανάγκες του προηγούµενου ρεπορτάζ, είχαµε απευθυνθεί σε επαγγελµατίες και ειδικούς από το χώρο της υγείας: πανεπιστηµιακούς, στελέχη του υπουργείου και των φαρµακευτικών εταιρειών, γιατρoύς, φαρµακοποιούς…
fytro.wordpress
Σχεδόν κανένας δεν δέχτηκε να µιλήσει επωνύµως…
Αποδείχτηκε πιο εύκολη η επικοινωνία µε τον Δρ. Γκρέαµ στο Μέριλαντ, παρά µε τους ντόπιους ειδικούς.
Το «γιατί» αυτής της σιωπής, µπορείτε να το αναζητήσετε σε ένα άρθρο, πριν από µερικά χρόνια, στο έγκυρο ιατρικό περιοδικό British Medical Journal.
Με τίτλο «Νύχτες της Αραβίας – 1001 παραµύθια για το πώς οι φαρµακευτικές φροντίζουν τις υλικές ανάγκες των γιατρών», το άρθρο περιέγραφε µε χειρουργική ακρίβεια τη διαπλοκή στην Ελλάδα µεταξύ φαρµακευτικών εταιρειών και γιατρών…
(Ανάµεσα στις γαργαλιστικές λεπτοµέρειες, ο χορός… χανούµισσας στα πόδια Έλληνα γιατρού, κατά τη διάρκεια «επιµορφωτικού» ταξιδιού στην Ιορδανία).
Στέλεχος εταιρείας λέει: «Δεν είναι η διαφθορά η µόνη αιτία της σιωπής.
Αραβικές Νύχτες [άρθρο των ιατρών Γιαννακάκη & Ιωαννίδη για τις φαρμακοβιομηχανίες από το 2000!]
Είναι και το ότι δεν υπάρχει ερευνητική και επιστηµονική νοοτροπία σε κανένα επίπεδο.
Οι “ειδικοί” απλώς επαφίενται στους Αµερικανούς και τους Ευρωπαίους να τους πουν τι να κάνουν. Δεν το θεωρούν δική τους δουλειά.
Είµαστε επαρχιώτες που απλώς δεν έχουµε άποψη για τέτοια θέµατα.
Είναι “πέρα από µας”».
Επισήµως, οι δαπάνες για το µάρκετινγκ δεν πρέπει να ξεπερνούν το 15% των εσόδων της εταιρείας. Ανεπισήµως, το µεγαλύτερο µέρος του µπάτζετ των ελληνικών εταιρειών δαπανάται εκεί.
Το ότι το µάρκετινγκ των φαρµακευτικών επηρεάζει αποφασιστικά τις πωλήσεις των φαρµάκων είναι ορατό και στην ελληνική αγορά – και αυτό τεκµηριώνεται από µια σύγκριση µεταξύ των πωλήσεων των κοξιµπών σε Ελλάδα και ΗΠΑ:
• Στις ΗΠΑ το Celebrex έκανε τις διπλάσιες πωλήσεις από το Vioxx (επειδή κυκλοφόρησε πρώτο, και επειδή η Pfizer είναι µεγαλύτερη εταιρεία από τη Merck).
• Αντιθέτως, στην Ελλάδα το Vioxx, το 2003 για παράδειγµα, έκανε διπλάσιες πωλήσεις από το Celebrex. Πιθανότατα, επειδή η Βιανέξ είναι πολύ ισχυρότερη εταιρεία από την Pfizer.
Στην αγορά του φαρµάκου, κυκλοφορεί ως ανέκδοτο: «
Ποιοι είναι οι πιο τακτικοί θεατές της οµάδας µπάσκετ του Παναθηναϊκού;
Μα, οι υπάλληλοι του ΕΟΦ…». Ο πρόεδρος της ΚΑΕ Παναθηναϊκός και πρόεδρος της Βιανέξ, της µεγαλύτερης ελληνικής φαρµακευτικής, κ. Παύλος Γιαννακόπουλος, επισκέπτεται αυτοπροσώπως τα γραφεία στη Λεωφόρο Μεσογείων και µοιράζει εισιτήρια για την κερκίδα των επισήµων.
Κάποιοι, πιο εκλεκτοί, ακολουθούν την οµάδα και στους αγώνες του εξωτερικού: Βαρκελώνη, Κωνσταντινούπολη, Μόσχα (δυστυχώς όχι Πράγα) κ.ο.κ., φυσικά Business Class…
Ευτυχώς για τον ίδιο, ο Γιαννακόπουλος έχει τον Παναθηναϊκό.
Σε άλλες εταιρείες τα δώρα κοστίζουν κάτι παραπάνω… «Παλιά οι εταιρείες έδιναν στους γιατρούς µέχρι και… λάστιχα για το αυτοκίνητό τους. Τώρα τους πάνε ταξίδι στη Eurodisney», µας λέει στέλεχος του µάρκετινγκ.
Για το λανσάρισµα του Vioxx δαπανήθηκαν δυσθεώρητα ποσά.
Η διαφηµιστική δαπάνη της Merck στην Αµερική ξεπέρασε εκείνες τις χρονιές το µπάτζετ της Coca-Cola και της Pepsi!
Στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, αντίθετα µε τις ΗΠΑ, απαγορεύεται η διαφήµιση φαρµάκων.
Υπάρχουν όµως άλλα µέσα που χρησιµοποιούν οι εταιρείες: τους ιατρικούς επισκέπτες, τα ιατρικά συνέδρια και τη µέθοδο που είναι γνωστή ως «ghost writing» (συγγραφή-φάντασµα): το «φάντασµα» είναι ένα κείµενο προώθησης του φαρµάκου, το οποίο η εταιρεία αναθέτει σε έναν ειδικό µε κύρος (π.χ. καθηγητή πανεπιστηµίου) να το δηµοσιεύσει σαν να ήταν δικό του.
Κάπως έτσι εξηγούνται τα απανωτά επαινετικά άρθρα Ελλήνων καθηγητών πανεπιστηµίου, σύµφωνα µε τα οποία «το Vioxx δεν έχει καθόλου παρενέργειες».
Μένει µια τελευταία πτυχή στη συγκάλυψη του Vioxx: το θέµα της κάλυψης της υπόθεσης από τα ελληνικά ΜΜΕ.
Οι ειδικοί οι οποίοι ρωτήθηκαν στο πλαίσιο αυτού του ρεπορτάζ, υποστηρίζουν ότι το θέµα έλαβε µεγάλη δηµοσιότητα και στην Ελλάδα.
Πράγµατι, ασθενείς που έπαιρναν Vioxx δηλώνουν ότι έµαθαν για την απόσυρσή του από την τηλεόραση. Προσεκτικότερη µελέτη των δηµοσιευµάτων δίνει ωστόσο εντελώς διαφορετική εικόνα.
1. Στο εξωτερικό, οι «κοξίµπες» έγιναν συχνά πρώτο θέµα στις µεγάλες εφηµερίδες: στον Independent και στους Τimes. Στη Monde και τη Liberation. Στους New York Times.
Η απόσυρση του Vioxx έπαιξε µία-δύο φορές στις πρώτες σελίδες των ελληνικών εφηµερίδων, αλλά όχι ως πρώτο θέµα.
2. Τα περισσότερα δηµοσιεύµατα των εφηµερίδων αναφέρονται στο Vioxx όχι ως ζήτηµα δηµόσιας υγείας, αλλά ως θέµα του χρηµατιστηρίου!
Ως σηµαντικό δεν θεωρούνται οι απώλειες χιλιάδων ζωών, αλλά οι απώλειες της µετοχής της Merck!
3. Στη µοναδική ιντερνετική πύλη υγείας (health.in.gr), τα θετικά δηµοσιεύµατα για το φάρµακο είναι περισσότερα από τα αρνητικά!
4. Ούτε ένα από τα δηµοσιεύµατα που εξετάστηκαν δεν ανέφερε ότι το φάρµακο το εµπορεύεται στην Ελλάδα η εταιρεία Βιανέξ…
Όµως, και πάλι, περισσεύει πολύ ακόµα µπάτζετ για µάρκετινγκ στις ελληνικές φαρµακευτικές.
Κι αφού δεν µπορούν να το διαθέσουν για διαφήµιση φαρµάκων, το διαθέτουν για τη διαφήµιση… πολιτικών.
Είναι κοινό µυστικό ότι ένας από τους µεγαλύτερους φαρµακοβιοµήχανους της χώρας (όχι ο Παύλος!) ήταν ο βασικός χρηµατοδότης του ΚΕΠ, του πολιτικού κόµµατος του Δηµήτρη Αβραµόπουλου – ο οποίος, κατά σύµπτωση, είναι πλέον ο νέος υπουργός Υγείας…
Vioxx και… πολιτεία
Τι συµβαίνει σήµερα
Λίγες µέρες πριν πάρετε αυτό το τεύχος στα χέρια σας, στις 13 Απριλίου, νέα έρευνα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστηµίου της Πενσυλβάνια διαπίστωσε πως όλοι ανεξαιρέτως οι αναστολείς COX-2 (κοξίµπες) αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιακών προσβολών επειδή ανεβάζουν την αρτηριακή πιέση και καθιστούν πιο πιθανές τις θροµβώσεις του αίµατος…
Ενάµιση χρόνο µετά την απόσυρση του φαρµάκου, και παρά τον διεθνή σάλο, οι εταιρείες φέρονται σαν να µην άλλαξε τίποτα – ακόµα και για το ίδιο το Vioxx.
Το φάρµακο παραλίγο να επανακυκλοφορήσει, αφού σύµβουλοι του FDA τοποθετήθηκαν θετικά, αλλά η ίδια η Merck για την ώρα διστάζει.
Δεν είναι µόνο η τύχη του Vioxx που απασχολεί τους επιστήµονες.
Στην κατηγορία των κοξιµπών (εκλεκτικοί αναστολείς COX-2,) των φαρµάκων που προωθήθηκαν µε θριάµβους στην αγορά «ως καινοτόµα αντιφλεγµονώδη σκευάσµατα που δεν προκαλούν παρενέργειες στο στοµάχι», ανήκουν επίσης το Celebrex της Pfizer και το Arcoxia της Merck. (Μία άλλη κοξίµπη, το Bextra, αποσύρθηκε από την Pfizer τον Απρίλιο του 2005).
Αρχές του 2005, ο Ευρωπαϊκός Οργανισµός ΕΜΕΑ εξέδωσε νέες οδηγίες για τις κοξίµπες.
Επέστησε την προσοχή στους γιατρούς να µην τις συνταγογραφούν σε οµάδες υψηλού κινδύνου καρδιοπάθειας, αλλά επέτρεψε την κυκλοφορία τους.
Στις αρχές Μαρτίου του 2006, η Pfizer ενηµέρωσε τους Έλληνες δηµοσιογράφους για µια µελέτη στο American Journal of Medicine που αποδεικνύει ότι το Celebrex όταν λαµβάνεται σε χαµηλές δόσεις δεν προκαλεί παρενέργειες στην καρδιά και επιπλέον είναι ασφαλές για το στοµάχι.
Αυτό που η εταιρεία παρέλειψε να αναφέρει στο πρες κιτ είναι πως ακριβώς τις ίδιες ηµέρες (01.03.2006) το BBC και άλλα µεγάλα διεθνή ΜΜΕ αναφέρθηκαν σε έρευνα που δηµοσίευσε το Journal of the Royal Society of Medicine σύµφωνα µε την οποία το ίδιο φάρµακο διπλασιάζει τον κίνδυνο εµφράγµατος…
Πόσο ασφαλές είναι λοιπόν το Celebrex; Μας είπε ο Δρ. Γκρέαµ: «Από τα δεδοµένα των κλινικών ερευνών είναι σαφές ότι η σελεκοξίµπη (Celebrex) αυξάνει τον κίνδυνο εµφράγµατος.
Η παρενέργεια αυτή φαίνεται ότι εκδηλώνεται συχνότερα σε ηµερήσιες δόσεις άνω των 200 mg. Σε χαµηλότερες δόσεις, ο κίνδυνος πιθανότατα δεν αυξάνεται.
Kάποιες µελέτες δεν αποδεικνύουν συσχετισµό στις χαµηλές δόσεις, την ίδια ώρα όµως άλλες µελέτες δείχνουν ότι υπάρχει».
Στην Αµερική το Celebrex κυκλοφορεί φέροντας την πολύ σοβαρή ένδειξη «black box» (µαύρο κουτί), µια µαύρη λωρίδα στο κουτί που προειδοποιεί τους χρήστες ότι πρόκειται για φάρµακο µε σοβαρούς κινδύνους.
Στην Ευρώπη (και την Ελλάδα), black box δεν υπάρχει.
Το Celebrex κυκλοφορεί κανονικά, µε ενσωµατωµένες στο φύλλο χρήσης τις τελευταίες προειδοποιήσεις του ΕΜΕΑ, του Ευρωπαϊκού Οργανισµού Φαρµάκων.
Ψιλά γράµµατα, κυριολεκτικά.
Ενδεικτικό των αντιφάσεων είναι η περίπτωση του Arcoxia (etoricoxib), ενός αντιφλεγµονώδους που επίσης ανήκει στην κατηγορία των κοξιµπών και παράγεται από την εταιρεία Merck.
Το Arcoxia κυκλοφορεί στην ελληνική αγορά.
Τότε, πώς γίνεται και το φάρµακο (αµερικανικής παραγωγής) δεν κυκλοφορεί στην Αµερική;
Μας είπε ο Δρ. Γκρέαµ: «Μέχρι σήµερα έχουν γίνει λίγες κλινικές έρευνες, οπότε δεν θεωρούνται επαρκείς ώστε να αποδείξουν αν η ετορικοξίµπη επαυξάνει το κίνδυνο εµφράγµατος.
Παρ’ όλα αυτά, οι λίγες ενδείξεις που υπάρχουν δείχνουν ότι επαυξάνει αυτό τον κίνδυνο.
Γι’ αυτό και ο FDA δεν έχει ακόµα εγκρίνει την κυκλοφορία του στις ΗΠΑ».
Για την η κ. Φωτεινή Βλασερού, υπεύθυνη επιστηµονικής ενηµέρωσης της Βιανέξ, που εµπορεύεται το φάρµακο στην Ελλάδα, η εξήγηση είναι απλή: «Οι ελληνικές αρχές ακολουθούν τον ΕΜΕΑ -που είναι πιο αυστηρός από τον FDA- και ο ΕΜΕΑ έδωσε έγκριση στο φάρµακο»…
Πολλοί όµως στην Ευρώπη αµφισβητούν το ότι ο ΕΜΕΑ είναι πιο αξιόπιστος από τον FDA.
O Τιερί Σουκάρ, Γάλλος δηµοσιογράφος και συγγραφέας σε θέµατα φαρµάκου, λέει: «Στην υπόθεση των κοξιµπών ο ΕΜΕΑ βρισκόταν συνεχώς σε καθυστέρηση σε σχέση µε τον FDA.
Το φθινόπωρο του 2004, όταν στις ΗΠΑ συζητιόταν η απόσυρση του Vioxx, o ΕΜΕΑ διαπίστωνε πως τα οφέλη από τις κοξίµπες ήταν σηµαντικότερα από τις παρενέργειες»…
Το πρόβληµα τώρα για τις εταιρείες δεν είναι τόσο η έγκριση του φαρµάκου όσο η ανασφάλεια των ασθενών.
Προ της απόσυρσης του Vioxx, το επιχείρηµα υπέρ των κοξιµπών ήταν ότι δεν έχουν παρενέργειες στο στοµάχι όπως τα παραδοσιακά αντιφλεγµονώδη.
Σήµερα, που από τις κοξίµπες έχουν αποσυρθεί δύο (Vioxx και Bextra) και κυκλοφορούν άλλες δύο (Celebrex και Arcoxia), οι εταιρείες είναι αντιµέτωπες µε ένα πρόβληµα µάρκετινγκ:
Πώς να προωθήσεις ένα φάρµακο, όταν πλέον συνοδεύεται από τη φήµη ότι µπορεί να οδηγήσει στο θάνατο;
Χίλια και ένα φαρµακερά παραµύθια
των Νικόλα Λεοντόπουλου και Μαρίνας Πετροπούλου
