Ομάδες επιμέλειας δρ. Μαριανίκης Δορμπαράκη και Χαρίκλειας Μανουσάκη
Έχετε αναπτύξει μία πρωτοπόρο ιδέα ομαδικής ανάλυσης κι επεξεργασίας των συναισθημάτων μέσα από τα κείμενα της κλασσικής λογοτεχνίας. Η ιδέα σας αυτή, γνωρίζει ήδη επιτυχία. Αλήθεια, πως γεννήθηκε αυτή η ιδέα και πως επιλέξατε ο πρώτος κύκλος να αφορά στον «Ερωτικό Λόγο»;
Advertisment
Χ.Μ.: Ο έρωτας είναι μία από τις ισχυρότερες κινητήριες δυνάμεις του ανθρώπινου ψυχισμού. Τα λογοτεχνικά αποσπάσματα ερωτικού λόγου επιτρέπουν στα ρομαντικά μας συναισθήματα να αντανακλώνται -ανάλογα με το ύφος και το περιεχόμενο του αποσπάσματος- και να βρίσκουν ασφαλή χώρο για ανάδυση κι επεξεργασία, εντός της ομάδας.
Η συνεργασία προέκυψε κατόπιν της προσωπικής μου γνωριμίας με την Μαριανίκη Δορμπαράκη, μελετήτρια του λογοτεχνικού λόγου και της ανθρώπινης ψυχικής δομής. Η ιδέα γεννήθηκε ακούγοντας μία ανάλυσή της για τη θηλυκή υπόσταση στη σαιξπηρική γραφή. Έφτανε σε επίπεδο μετανάλυσης με εργαλεία ιστορικά, κοινωνικά, μυθικά, αρχετυπικά, εξελικτικά του ρόλου της γυναίκας στο ρου της ιστορίας.
Μ.Δ.: Ένα λογοτεχνικό κείμενο «δανείζει» ουσιαστικά τη δομή και το ύφος που χρειάζεται η ανθρώπινη ψυχή για να σκιαγραφήσει και να κατανοήσει την πραγματικότητα της. Τα κείμενα που δουλεύουμε μαγνητίζουν το ενδιαφέρον, και βοηθούν στην νοηματοδότηση των εμπειριών μας, οι οποίες ενδέχεται να μην έχουν επεξεργαστεί. Με τον ασφαλή τρόπο που διεργαζόμαστε τη δυναμική της ομάδας, όσον αφορά στη συναισθηματική κατάθεση των μελών της, επιτρέπουμε στον συμμετέχοντα να διεισδύσει στις διεργασίες του ασυνειδήτου του. Η Χαρίκλεια διαχειρίζεται με επιτυχία το συναισθηματικό γίγνεσθαι προσώπων και συστημάτων, με γνώσεις νευροεπιστημών και βοηθά ουσιαστικά τον άνθρωπο στις εσωτερικές συγκρούσεις του.
Πως ένα ανάγνωσμα μπορεί να αποτελέσει εργαλείο διερεύνησης της ψυχής;
Advertisment
Μ.Δ.: Οι αφηγήσεις θεωρούνται πράγματι θεραπευτικές. Σύμφωνα με την ψυχανάλυση, ως άνθρωποι έχουμε εσωτερικές συγκρούσεις οντολογικής υπόστασης. Με την ανάγνωση ενός στοχευμένου κειμένου, οι συμμετέχοντες έχουν τη δυνατότητα να «ανακαλύψουν» τα προσωπικά τους μοτίβα, να τα κατανοήσουν μέσω της χρήσης των αρχετύπων και των συμβόλων και μέσα από τις διεργασίες της ομάδας να αποφασίσουν εάν θα επιλέξουν να ακολουθήσουν μία διαφορετική πορεία έκφρασης κι ερμηνείας στο μέλλον. Μην ξεχνάμε πως ακόμη κι εάν τα κείμενα που εξετάζουμε αφηγούνται εκδοχές της πραγματικότητας που είναι σε αρμονία με την ηθική, τον πολιτισμό και τη θέση των φύλων της εποχής και του τόπου που γράφτηκαν, εξακολουθούν να είναι επίκαιρα ακόμα και σήμερα. Κι αυτό γιατί κάθε ιστορία, ανεξάρτητα από την εποχή που γράφτηκε, επιτρέπει την απόδοση προσωπικού νοήματος μέσω της ταύτισης και της στοχαστικής ερμηνείας.
Χ.Μ.: Στις ομάδες μας, παρατηρούμε πολύ προσεκτικά τον τρόπο με τον οποίο οι συμμετέχοντες ταυτίζονται με έναν συγκεκριμένο ήρωα, σχηματίζουν τον γνωστικό/ερμηνευτικό χάρτη τους κι απαντούν ερωτήματα του τύπου «ποιος ή ποια πραγματικά είμαι». Με την Μαριανίκη, διεργαζόμαστε με πολύ σεβασμό τις ομοιότητες και τις αντιθέσεις που ο συμβουλευόμενος αναγνωρίζει, καθώς και πώς η λογοτεχνική φιγούρα τον βοηθά στην αντίληψη και την ερμηνεία παρόμοιων, στην προσωπική του ζωή, καταστάσεων. Έτσι, η λογοτεχνία συμβάλλει με πολύ ιδιαίτερο τρόπο στην εξέλιξη της προσωπικής συμβουλευτικής ή της θεραπευτικής διαδικασίας.
Πως καταφέρνετε να προσεγγίσετε την ανθρώπινη ψυχή, μέσα από τις ομάδες του «Βιο-Αναγνωστηρίου»;
Χ.Μ.: Με την ανάγνωση και την ακρόαση ενεργοποιούνται οι πτυχές εκείνες του εαυτού που βρισκόταν σε λανθάνουσα κατάσταση. Οι κοινωνικές νόρμες και τα στερεότυπα της εκάστοτε εποχής, επιβάλλουν την αυτορύθμιση και καθιστούν τις πτυχές επικοινωνιακά ανενεργείς (ειδικά στις διαπροσωπικές σχέσεις), προφυλάσσοντας κατά αυτό τον τρόπο τη λειτουργικότητα και την ψυχική ισορροπία του ατόμου.
Μ.Δ.: Σε κάθε αφήγηση οι ακροατές μπορούν να βρουν τον εαυτό τους, να τον κατανοήσουν γνωστικά, να βιώσουν συναισθηματικά την πλοκή, να διακινηθούν συγκινησιακά. Εργαζόμαστε, ώστε μέσα από τη ροή του αφηγήματος, οι συμμετέχοντες να μπορέσουν να αντιληφθούν τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα συμπεριφορών που ασυνείδητα φέρουν οι ήρωες των αφηγημάτων, να ενισχύσουν τις κοινωνικές κι επικοινωνιακές τους δεξιότητες και να ανακαλύψουν νέους τρόπους επίλυσης (δια)προσωπικών προβλημάτων. Έτσι, μέσα από την ομοιότητα κάποιων καταστάσεων (των ηρώων/ηρωίδων του λογοτεχνικού έργου με τους ήρωες κι ηρωίδες των ομάδων μας) οδηγούνται οι συμμετέχοντες στη συναισθηματική απελευθέρωση, τόσο σε προσωπικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο.
Ποια λογοτεχνικά κείμενα έχετε επιλέξει προς ανάγνωση της ψυχής, αναφορικά με τον κύκλο του «Ερωτικού Λόγου»;
Χ.Μ.: Την επιλογή των κειμένων την έχει επιμεληθεί η Μαριανίκη, με γνώμονα τον καλύτερο τρόπο για να γίνει η μελέτη του ερωτικού φαινομένου και πώς αυτό νοηματοδοτείται μέσα από τις εκάστοτε συνθήκες, κοινωνικά πλαίσια και πολιτισμικά φαινόμενα.
Μ.Δ.: Ενδεικτικά, η επιλογή αφορά σε κείμενα των: Σαπφώ, Boccaccio, De Sade, Sacher-Masoch, Apollinaire, Lawrence, Bataille, Καβάφη, Εμπειρίκο, Ελύτη κ.α. Παράλληλα, θα διερευνηθεί το ερωτικό στοιχείο στη μεσαιωνική, νεότερη και σύγχρονη λογοτεχνία, καθώς και το κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο εντός του οποίου συντίθεται το κάθε έργο.
Ποιά είναι τα επόμενα σας σχέδια για το «Βιο-Αναγνωστήριο. Διαβάζοντας τα Βιβλία και την Ψυχή»;
Μ.Δ.: Σύντομα θα οργανωθούν ομάδες που θα αφορούν τη Γυναίκα στην ψυχολογία και την πραγματικότητα της, τον Θάνατο και πως αυτός επηρεάζει τα βαθύτερα στρώματα της ψυχής μας, τους Νέους, καθώς και την Κοινωνική Εξέλιξη μέσα από τους αιώνες της ιστορίας.
Πώς μπορούμε να συμμετέχουμε σε αυτές τις ομάδες;
Χ.Μ.: Μπορείτε να μας καλείτε στο τηλέφωνο 697 44 77 556 ή να μας αποστείλετε email στο manousaki.c@gmail.com προκειμένου να έχουμε την ευκαιρία να εξηγήσουμε περισσότερα.
