Όνομα: Μαστίχα
Επιστημονική ονομασία: Μαστιχοφόρος Σχίνος – Pistacia Lentiscus Var. Chia
Advertisment
Οικογένεια: Ανακαρδιοειδή
Άλλα ονόματα: Μαστίχι
Περιγραφή της Μαστίχας
Η μαστίχα είναι είδος σχίνου και συγκεκριμένα του Μαστιχοφόρου Σχίνου, που καλλιεργείται εκτενώς στη Χίο, στα νότια κυρίως του νησιού, αρχικά σε 24 Μαστιχοχώρια και αργότερα σε περισσότερα, από τον οποίο λαμβάνεται η μαστίχα, μια ρητινώδης εύοσμη ρητίνη, που είναι αποκλειστικά ελληνικό προϊόν και έχει χαρακτηριστεί από το 1997 ως προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (Π.Ο.Π). Η φυσική μαστίχα, το “δάκρυ” του μαστιχόδενδρου, αποτελεί ένα μοναδικό γεωργικό προϊόν, ξεχωριστό τόσο για τον τόπο και τον τρόπο παραγωγής του όσο και για τις ιδιότητες και πολλαπλές εφαρμογές του.
Advertisment
Θα πρέπει να αναφερθεί ότι δέντρα της οικογένειας του μαστιχόδενδρου υπάρχουν και σε άλλες παραμεσόγειες χώρες, αλλά μόνο στη Χίο απαντούν μαστιχοφόροι σχίνοι και ακόμη πιο συγκεκριμένα στο νότιο τμήμα του νησιού, όπου το κλίμα είναι θερμό και ξηρό. Το μαστιχόδενδρο φτάνει σε ύψος μέχρι τα 3 μέτρα και φυσικά καλλιεργείται για τη ρητίνη που παράγεται από αυτό, ωστόσο, αυτοφύεται, επίσης, σε θαμνότοπους και χέρσες περιοχές. Έχει φύλλα σκληρά με ελλειπτικό σχήμα και μικρό μέγεθος, κόκκινα λουλούδια σε βότρεις και κοκκινόμαυρους καρπούς.
Η επιφάνεια του κορμού του έχει ακανόνιστες πλάκες, σαν ρυτίδες, όπως το πεύκο. Από το μαστιχόδενδρο για φαρμακευτικούς σκοπούς χρησιμοποιείται η ρητίνη, που συλλέγεται το καλοκαίρι. Η συλλογή της μαστίχας γίνεται με παραδοσιακό τρόπο. Τον Ιούλιο, οι μαστιχοπαραγωγοί,για να παραχθεί η μαστίχα, χαράσσουν (κεντούν) τον κορμό και τα κλαδιά του δέντρου με ένα μικρό, αιχμηρό και αυλακωτό σιδερένιο εργαλείο, το κεντητήρι. Το παραγόμενο έκκριμα αρχίζει να στερεοποιείται στις χαρακιές περίπου 15 ημέρες μετά το κέντημα, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες.
Αργότερα, στα τέλη του Αυγούστου, αρχίζει η συλλογή της διάφανης ρητινώδους ουσίας, σε κρυστάλλους που στην αρχή έχουν μια πικρή γεύση, η οποία αργότερα μεταλλάσσεται στην ιδιαίτερη γεύση της μαστίχας με το μαγευτικό άρωμα. Κατόπιν το προϊόν κοσκινίζεται, πλένεται και καθαρίζεται επιμελώς, κομμάτι-κομμάτι, και κατόπιν προωθείται στο εμπόριο.
Πολλές φορές έχουν γίνει προσπάθειες να παραχθεί μαστίχα από το φυτό αυτό σε άλλα μέρη του πλανήτη, αλλά, χωρίς αποτέλεσμα. Οι επιστήμονες, δεν έχουν βρει ακόμη το λόγο για τον οποίο, η μαστίχα δεν καρποφορεί σε κανένα άλλο μέρος του πλανήτη. Ωστόσο, σαν πιθανότερος λόγος θεωρείται το ιδιαίτερο κλίμα του νησιού της Χίου.
Συστατικά της Μαστίχας
Η χημική σύσταση της ρητίνης και του μαστιχέλαιου έχει αναλυθεί και κάποια συστατικά έχουν απομονωθεί και πιστοποιηθεί. Παρ΄όλα αυτά, η ακριβής σύσταση της μαστίχας Χίου δεν είναι ακόμη γνωστή. Μια γενική εκτίμηση δείχνει ότι η μαστίχα και το μαστιχέλαιο περιέχουν τουλάχιστον 70 ουσίες οι οποίες επιδεικνύουν πολυάριθμες φαρμακευτικές ιδιότητες.
Η μαστίχα περιέχει α-μαστιχορητίνη, β-μαστιχορητίνη, αιθέριο έλαιο, τανίνες, μαστιχίνη και μαστιχικό οξύ, μοναδικά τερπένια όπως α-πινένιο, β-μυρκένιο, β-καρυοφυλλένιο, λιμονένιο και πολυφαινόλες.
Ιστορία και παράδοση
Η μαστίχα έχει χρησιμοποιηθεί για περισσότερα από 2.500 χρόνια ως παραδοσιακό ελληνικό φάρμακο για τη θεραπεία αρκετών καταστάσεων, όπως η γαστραλγία και τα πεπτικά έλκη.
Οι πρώτες αναφορές για τη μαστίχα γίνονται από τον Ηρόδοτο (5ος αιώνας π.Χ), ο οποίος αναφέρει ότι οι Έλληνες συνήθιζαν να μασούν το αποξηραμένο ρητινώδες υγρό που έρεε από το φλοιό του μαστιχόδεντρου. Η μαστίχα Χίου ήταν η πρώτη φυσική τσίχλα του αρχαίου κόσμου.
Στην αρχαία Ελλάδα επίσης, ο Ιπποκράτης, ο Γαληνός, ο Διοσκουρίδης και ο Θεόφραστος επισημαίνουν συχνά τις ευεργετικές της ιδιότητες.
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι τη χρησιμοποιούσαν για την ταρίχευση των νεκρών. Οι Ρωμαίοι έφτιαχναν από κλαράκια μαστίχας, οδοντογλυφίδες, για να καθαρίζουν και να λευκαίνουν τα δόντια τους αλλά και για να αρωματίζουν την αναπνοή τους.
Μαστίχα: Θεραπευτικές δράσεις και χρήσεις
-Η μαστίχα θεωρείται ένα εξαιρετικό γιατρικό για τα προβλήματα του στομάχου
-μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αποχρεμπτικό και αντιβηχικό
-για την αντιμετώπιση της διάρροιας
-εκτιμάται ως αποτελεσματική για την επούλωση των ελκών, τη θεραπεία δοθιήνων(καλόγερων) και άλλων παθήσεων του δέρματος
-βοηθά στη διατήρηση της λευκότητας των δοντιών και την καθαρή αναπνοή
-μπορεί να καταπολεμήσει πολλά παθογόνα βακτήρια όπως παράδειγμα, τα Escherichia Coli, Bacillus subtilis, Staphylococcus aureus, Porphyromonas gingivalis, αλλά και μύκητες όπως διάφορα στελέχη της Candida
-έχει εξαιρετικές αντιβακτηριδιακές και αντιοξειδωτικές ιδιότητες
-δρα προληπτικά και ίσως θεραπευτικά κατά της τερηδόνας
-η αντιμικροβιακή της δράση συμβάλλει στην εξουδετέρωση μικροοργανισμών που προκαλούν σχηματισμό οδοντικής πλάκας και κακοσμία του στόματος
-παρουσιάζει δραστηριότητα κατά του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού
-παρουσιάζει προστατευτική δράση στην καρδιά και τα αγγεία, μειώνει τα επίπεδα της ολικής χοληστερόλης, της LDL (κακής) χοληστερόλης, της λιποπρωτείνης α, ενώ παράλληλα προστατεύει καθολικά την LDL χοληστερόλη από οξείδωση (που ευθύνεται για τη δημιουργία αθηρωματικής πλάκας στα αγγεία). Ακόμα και το σάλιο που προέρχεται από τη μάσηση της μαστίχας Χίου αποδείχτηκε ότι μπορεί να συμβάλλει εργαστηριακά στην αναστολή της οξείδωσης της “κακής” χοληστερόλης
-ενδέχεται να διαθέτει αντικαρκινικές ιδιότητες έναντι διαφόρων μορφών κακοήθων νεοπλασιών, όπως ο καρκίνος του προστάτη, του παχύ εντέρου, του πνεύμονα, του στόματος και του παγκρέατος
-βοηθάει στην ανάπλαση της επιδερμίδας
Η μαστίχα Χίου αναγνωρίστηκε επίσημα ως φυσικό φάρμακο
Στη συνεδρίαση της Επιτροπής για τα Φυτικά Φαρμακευτικά Προϊόντα (HPMC) του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΜΑ), που έλαβε χώρα στο Λονδίνο αποφασίστηκε ομόφωνα και έγινε αποδεκτή στην κατηγορία των παραδοσιακών φαρμάκων φυτικής προέλευσης, η φαρμακευτική «μονογραφία» της Μαστίχας Χίου, με δύο θεραπευτικές ενδείξεις:
1.δυσπεπτικά προβλήματα
2. δερματικές φλεγμονές και επούλωση δερματικών πληγών
Με την ολοκλήρωση της διαδικασίας έγκρισης, η Μαστίχα Χίου αναγνωρίζεται ως φαρμακευτικό προϊόν εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και σε χώρες εκτός αυτής που ακολουθούν τις ευρωπαϊκές φαρμακευτικές «μονογραφίες». Αποτέλεσμα της καταχώρησης είναι η δυνατότητα κυκλοφορίας σκευασμάτων μαστίχας σε όλη την Ευρώπη με ισχυρισμούς υγείας εγκεκριμένους από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ).
Η μαστίχα Χίου μειώνει το αίσθημα της πείνας
Η Μαστίχα ενισχύει το αίσθημα κορεσμού και μειώνει την πείνα σύμφωνα με Βρετανούς ερευνητές στο πανεπιστήμιο της Γλασκόβης. Το μόνο που χρειάζεται να κάνετε είναι να μασήσετε μαστίχα 1 με 2 ώρες μετά το μεσημεριανό σας γεύμα. Όχι μόνο θα πεινάτε λιγότερο αλλά θα έχετε και αισθητά μειωμένη επιθυμία για γλυκό.
Άλλες χρήσεις
-Η μαστίχα χρησιμοποιείται στη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική, για να αρωματίσει κρέμες, βασιλόπιτες και διάφορα γλυκίσματα
-χρησιμοποιείται για την παρασκευή γευστικότατου χωνευτικού λικέρ
-το μαστιχέλαιο χρησιμοποιείται επίσης στην επιπλοποιία και στην κατασκευή μουσικών οργάνων
-χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία
-χρησιμοποιείται ευρέως στην κοσμετολογία
-για την παρασκευή οδοντόκρεμας, σαπουνιών κλπ
Παρασκευή – δοσολογία
Χρήση στη ζαχαροπλαστική
Θρυμματίζουμε σε γουδί ή μπλέντερ κομματάκια μαστίχας μαζί με ζάχαρη, μέχρι να γίνει σκόνη
Χρήση στη μαγειρική
Θρυμματίζουμε σε γουδί ή μπλέντερ κομματάκια μαστίχας μαζί με λίγο αλάτι
Για γαστρεντερικά προβλήματα
Σε ένα μπουκάλι του 1/2 λίτρου νερό, ρίχνουμε 2-3 μέτρια κομμάτια μαστίχας. Τα αφήνουμε όλο το βράδυ και την επόμενη μέρα, πίνουμε μέχρι να τελειώσει το νερό. Τα κομματάκια της μαστίχας, μπορούμε να τα μασήσουμε κατά τη διάρκεια της ημέρας. Το μαστιχόνερο αυτό είναι πολύ ωφέλιμο για το στομάχι αλλά και για το έντερο.
Συνταγή για το έλκος του στομάχου
Πίνουμε κάθε πρωί 1/2 κ.γ σκόνη μαστίχας με 1/2 ποτήρι νερό για 3 μήνες ή και περισσότερο, αν χρειαστεί.
Στοματικό διάλυμα για πλύσεις
Φτιάξτε ένα αφέψημα, ρίχνοντας 1 κ.γ άνθη καλέντουλας μέσα σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό. Αφήστε σκεπασμένο για 15 λεπτά. Σουρώστε το και αφήστε το να κρυώσει λίγο. Ρίξτε μέσα 10-12 σταγόνες μαστιχέλαιο και κάντε πλύσεις, για να προστατεύσετε τη στοματική σας υγεία.
Μάσημα μαστίχας σαν τσίχλα
Για την καλή υγεία των δοντιών, των ούλων και του στόματός σας, γενικά, συνηθίζετε να μασάτε κομματάκια μαστίχας
Ενδιαφέροντα στοιχεία για τη Μαστίχα
-Για να αρωματίσετε το ελαιόλαδό σας, ζεστάνετε 40ml παρθένου ελαιόλαδου με 1/2 κ.γ μαστίχα Χίου μέσα σε ένα μπρίκι, σε χαμηλή φωτιά. Μετά, μεταγγίστε το μείγμα σε ένα γυάλινο μπουκάλι και αφήστε να κρυώσει. Στη συνέχεια, προσθέστε ακόμη100ml ελαιόλαδο. Φυλάξτε το μπουκάλι σε σκοτεινό και δροσερό μέρος.
-Το γνωστό “Βάλσαμο της Ιερουσαλήμ” είναι προϊόν με βάση του κάποια βότανα και δημιουργήθηκε το 1719 από Φραγκισκανούς μοναχούς στο μοναστήρι του Saint Savior, στην παλιά πόλη της Ιερουσαλήμ. Μία από τις φόρμουλες που βρέθηκαν στα αρχεία του μοναστηριού αναφέρουν ότι η μαστίχα είναι ένα από τα τέσσερα βασικά συστατικά του “Βάλσαμου της Ιερουσαλήμ”, μαζί με το λιβάνι, το μύρο και την αλόη. Η φόρμουλα αυτή έχει επιβεβαιωμένες αντιφλεγμονώδεις, αντιοξειδωτικές και αντισηπτικές ιδιότητες.
-Τα σημαντικότερα χωριά στα νότια της Χίου όπου παράγεται η μαστίχα είναι: Λιθί, Βέσσα, Ελάτα, Μεστά, Ολύμποι, Πυργί, Αρμόλια, Καλαμωτή, Πατρικά, Φλάτσια, Νένητα, Βουνό, Κοινή, Παγίδα, Καταρράκτης, Έξω Διδύμα, Μέσα Διδύμα, Μερμήγκι, Θολοποτάμι, Καλλιμασιά, Νεοχώρι, Θυμιανά, Βαβίλοι, Άγιος Γεώργιος Συκούσης.
-Σύμφωνα με τη χριστιανική εκδοχή, ο Θεός ευλόγησε το μαστιχόδεντρο να παράγει μαστίχα, όταν το 250 μ.Χ ο ΄Αγιος Ισίδωρος που μαρτύρησε από τους Ρωμαίους κατέφυγε στα χωριά της νότιας Χίου και έκατσε κάτω από ένα σχίνο, σοβαρά τρυαματισμένος. Τότε ήταν που το δέντρο, βλέποντας τα δάκρυα του Αγίου Ισιδώρου, άρχισε και αυτό να δακρύζει.
-Το μάσημα της μαστίχας Χίου διεγείρει τη λειτουργία των σιελογόνων αδένων και αυξάνει την έκκριση σάλιου, γεγονός που συμβάλλει στον αυτοκαθαρισμό του στόματος.
-Μελέτη που έγινε με επικεφαλής τον γαστρεντερολόγο δρα Κωνσταντίνο Ντάμπο στο Σκυλίτσειο γενικό νοσοκομείο Χίου αξιολόγησε την επίδραση της μαστίχας Χίου σε ασθενείς με ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού. Η μελέτη ουσιαστικά επιβεβαίωσε δεδομένα που υπήρχαν από το παρελθόν σε πειραματόζωα και τα οποία υποδείκνυαν τη δράση εκχυλισμάτων και ουσιών της μαστίχας, έναντι της αποίκησης αυτού του τόσο σημαντικού στην εμφάνιση του έλκους βακτηριδίου.
Πέρα όμως από τους Έλληνες ερευνητές, μνεία πρέπει να γίνει και στο δρα Farhad U. Huwez, ο οποίος με τρεις δημοσιευμένες μελέτες-αναφορές, εκθειάζει τη δράση της μαστίχας έναντι του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού και την αναδεικνύει ως θεραπεία για το έλκος (δωδεκαδακτυλικό αλλά και γαστρικό), ακόμα και σε μικρές ποσότητες και χωρίς ανεπιθύμητες ενέργειες.
-Μελέτη Ελλήνων επιστημόνων, με επικεφαλής τον δρα Ιωάννη Τριανταφυλλίδη (Γενικό Νοσοκομείο Νίκαιας) και τον καθηγητή Νικόλαο Ανδρικόπουλο (Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο), που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό World Journal of Gastroenterology, έδειξε βελτίωση της κλινικής εικόνας και μείωση της φλεγμονής σε ασθενείς με ήπια έως και μέτρια δραστηριότητα της νόσου Chron (χρόνια φλεγμονώδης πάθηση του πεπτικού σωλήνα που μπορεί να επηρεάσει οποιοδήποτε τμήμα του, από το στόμα έως το ορθό), μετά τη χορήγηση σκόνης μαστίχας Χίου σε μορφή καψουλών για τέσσερις εβδομάδες (δόση 2,2 γρ./ημέρα).
Συνταγή Πανακότα με Μαστίχα
Πανακότα με μαστίχα Χίου και φρέσκια βανίλια. Τη συνταγή είδαμε στο εξαιρετικό βιβλίο Γνωρίστε τα ελληνικά super foods Εκδόσεις Διόπτρα
Χρόνος προετοιμασίας: 30 λεπτά
Χρόνος ψύξης: 2 ώρες
Για 4 άτομα
Υλικά
200 γραμμάρια γάλα φρέσκο
50 γραμμάρια καστανή ζάχαρη ή αντίστοιχη στέβια
4 φύλλα ζελατίνης
200 γραμμάρια φυτική κρέμα γάλακτος
1 φρέσκια βανίλια
5 γραμμάρια μαστίχα Χίου σε κόκκους
10 γραμμάρια καστανή ζάχαρη ή στέβια
Εκτέλεση
Σε ένα γουδί τοποθετούμε τους κόκκους μαστίχας μαζί με τα 10 γραμμάρια ζάχαρη και τα κοπανίζουμε πολύ καλά μέχρι να γίνουν σκόνη. Η ζάχαρη θα βοηθήσει τη μαστίχα να τριφτεί και να μην κολλάει. Σε ένα μικρό κατσαρολάκι ζεσταίνουμε το γάλα με τη ζάχαρη, τη φρέσκια βανίλια και την τριμμένη μαστίχα.
Βάζουμε τις ζελατίνες σε ένα μπολ με κρύο νερό και τις αφήνουμε να μαλακώσουν. Τις στραγγίζουμε πολύ καλά και τις ρίχνουμε στο κατσαρολάκι. Με το σύρμα ζαχαροπλαστικής ανακατεύουμε καλά και προσθέτουμε την κρέμα γάλακτος. Όταν το μείγμα κρυώσει λίγο το τοποθετούμε στο ψυγείο μέχρι να πήξει, για ώρες. Σερβίρουμε την πανακότα με μαρμελάδα φράουλα.
Προφυλάξεις
Αν και δεν έχουν αναφερθεί παρενέργειες από τη χρήση μαστίχας, ωστόσο, καλό είναι να μη γίνεται υπερβολική χρήση, μιας και αν υπερβάλλουμε στην ποσότητά της, η γεύση της γίνεται πικρή.
[toggle title="Πηγές"]
Φύση και Υγεία εκδόσεις Κωσταρά
Γνωρίστε τα ελληνικά super foods εκδόσεις διόπτρα
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%AF%CF%87%CE%B1
[/toggle]
