Της διατροφολόγου Ορσαλίας Ψαρίδη
Η Ιατρική της Δύσης, ασχολείται με την υλική, φυσική και χημική δομή του ανθρώπινου σώματος. Καταμερίζει και δίνει έμφαση ξεχωριστά, στα επί μέρους συστατικά, θεωρώντας τα κύτταρα ως τα πρώτα βασικά και δομικά στοιχεία. Έτσι, ουσίες οργανικές και ανόργανες, πρωτεΐνες, ιστοί και κύτταρα σχηματίζουν το σώμα, διευθετούν τις λειτουργίες του και διατηρείται η ζωή.
Advertisment
Η Παραδοσιακή Κινέζική Ιατρική αντιμετωπίζει την ζωή κάπως διαφορετικά. Στο σώμα, αναγνωρίζεται μία ενότητα η οποία αποτελείται από μέρη τα οποία συνεργάζονται για να διατηρήσουν την ζωή. Κάποια μέρη έχουν ιδιότητες περισσότερο ενεργειακές, ενώ άλλα διαθέτουν υλικά χαρακτηριστικά. Η αλληλεπίδραση μεταξύ τους, είναι ζωτικής σημασίας για την ύπαρξη, την ευεξία και την ευημερία του ανθρώπου.
Οι πλέον σημαντικές ουσίες για την ζωή είναι το qi, το αίμα και τα υγρά του σώματος. Συχνά στην ΠΚΙ αναφέρονται ως οι θεμελιώδεις ουσίες. Το qi, στο ανθρώπινο σώμα, ρέει και κυκλοφορεί μέσα από ένα πολύπλοκο δίκτυο. Το ενεργειακό αυτό δίκτυο αποτελείται από κανάλια ή μεσημβρινούς που διατρέχουν το σώμα και συνδέουν κύτταρα, όργανα ιστούς και συστήματα. Η αρχαία Κινέζικη και ευρύτερη Ασιατική κοσμοαντίληψη, θεωρούσε ότι το qi είναι ο θεμελιώδης φορέας δημιουργίας. Ότι κάθε τι στο σύμπαν, προκύπτει από την κίνηση και τις αλλαγές του.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ένας κλασικός Κινέζικος χαρακτήρας που εκφράζει το qi αποτελείται από δύο μέρη: Το επάνω μέρος 气 αντιπροσωπεύει τον αέρα, τον ατμό, το πνεύμα ή την ανάσα και θεωρείται ότι έχουν τις ίδιες ιδιότητες και το κάτω μέρος 米 αντιπροσωπεύει το ρύζι ή την ουσία δηλ. την ύλη. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι απεικονίζει την μετουσίωση της ενέργειας σε ύλη.
Advertisment
Το qi είναι η akasha του Ινδουισμού, ο αιθέρας του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη και του Τέσλα , η prana, το mana κ.α.
Ο αρχαιοελληνικός Αιθήρ είναι το Πυρ που δίνει ζωή, είναι ο σπινθήρας της ζωής για κάθε πλάσμα.
Ο Ηράκλειτος έγραφε ότι το πρωταρχικό στοιχείο του σύμπαντος είναι το κοσμικό πυρ, το οποίο με τις μεταμορφώσεις του παράγει τα υπόλοιπα στοιχεία και φαινόμενα.
Το qi – η ενέργεια θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως ‘’η ζωτική ενέργεια’’ ή ‘’η δύναμη της ζωής’’. Ενώ υπάρχει παντού, υπό κανονικές συνθήκες, δεν βλέπουμε, δεν πιάνουμε , δεν ακούμε την ίδια, αλλά τις εκδηλώσεις , τα αποτελέσματα και τις επιδράσεις της.
Ρέει, κυλάει, κυκλοφορεί, στριφογυρίζει στην επιφάνεια και εντός, των πάντων. Στα ποτάμια και την θάλασσα, στα βουνά και τα δένδρα, στις τροφές και τον άνθρωπο. To qi είναι η Δύναμη της Ζωής, η οποία με ανεξάντλητο δυναμικό και δυνατότητες, απλώνεται παντού, μεταστρέφεται, μετουσιώνεται και υλοποιείται με άπειρους δυνατούς τρόπους.
Όλα στo Σύμπαν υπόκεινται σε μία συνεχή αλλαγή, αποτέλεσμα της κίνησης της ενέργειας αυτής. Η γέννηση και ο θάνατος των άστρων, η γέμιση και η χάση της Σελήνης, οι αλλαγές των εποχών και των καιρικών συνθηκών, οι αντίστοιχες αλλαγές στην Φύση είναι κάποιες από τις αλλαγές που γνωρίζουμε. Ό,τι αποκαλείται εξωτερική πραγματικότητα δηλ. φυτά, ζώα, άνθρωποι, πλανήτες, φως κλπ είναι εκδηλώσεις της κίνησης και της μετουσίωσης μίας εσωτερικής και εξωτερικής, παγκόσμιας και συμπαντικής ουσίας. Της Ενέργειας.
Το Τάο που μπορεί να εκφρασθεί, δεν είναι το αιώνιο Τάο Lao Tzu, Tao Τe Ching. Η Ενέργεια υπερβαίνει τις ανθρώπινες δυνατότητες κατανόησης, περιγραφής και καθορισμού καθώς οι γλωσσικές και διανοητικές μας ικανότητες είναι (ακόμα) περιορισμένες. Η κατανόηση του qi, της Ενέργειας είναι κυρίως προϊόν παρατήρησης, βιωματικής αντίληψης, αυξημένης αίσθησης και δι-αίσθησης παρά συσσωρευμένες πληροφορίες.
Η κατανόηση της Ενέργειας δεν είναι προϊόν της σκέψης, αλλά της μη σκέψης
Η κατανόηση και διαχείριση του qi, η εργασία με το qi είναι η βάση πάνω στην οποία στηρίζoνται το Tai chi, τα Qi Gong, οι Ασιατικές πολεμικές τέχνες (πνευματικά και τεχνικά), το Fēng Shuǐ, το Yì Jīng – “Το Βιβλίο Των Αλλαγών”, ο βελονισμός και όλο το Ιατρικό σύστημα της Παραδοσιακής Κινέζικης Ιατρικής.
Η μελέτη της ενέργειας περικλείει την παρατήρηση όλων των εκδηλώσεών της
Στην μελέτη αυτή, η σύγχρονη επιστήμη και πιο συγκεκριμένα η Κβαντική Φυσική, συναντώντας αρχαίες πεποιθήσεις, μας δείχνει το δρόμο. Το κλειδί, είναι η αναγνώριση της αλληλεπίδρασης του αλληλοσυνδεόμενου φυσικού κόσμου στο σύνολό του. Όλες οι εκδηλώσεις της ενέργειας, η σχέση και η αλληλεπίδραση μεταξύ τους θα μπορούσαν να παρομοιασθούν με τους κύκλους που δημιουργούνται στο νερό όταν ρίξουμε μία πέτρα. Η ενέργεια απλώνεται και επηρεάζει, όπως οι ομόκεντροι κύκλοι που εκτείνονται μέχρι το Άπειρον.
Η αλληλεπίδραση του φυσικού κόσμου ακολουθεί κανόνες, τους Φυσικούς Νόμους βάσει των οποίων είναι εφικτή η Ζωή. Στην αρχαία Κίνα, σαν Νόμοι της Φύσης είχαν οριστεί οι κύκλοι της Φύσης από τις Τρεις Δυνάμεις της Φύσης δηλ.τον Ουρανό, την Γη και τον Άνθρωπο που εκδηλώνονται και φέρουν Ουράνιο qi, Γήινο qi και Ανθρώπινο qi αντίστοιχα. Οι Νόμοι αυτοί δεν αλλάζουν και ρυθμίζουν τους επαναλαμβανόμενους περιοδικούς κύκλους.
Ο άνθρωπος αποτελεί μέρος του φυσικού κόσμου και οι κανόνες αλληλεπίδρασης τον αφορούν εξίσου.
Ο άνθρωπος ζει και αναπνέει λόγω του qi, της ενέργειας. Όταν το qi, ρέει ελεύθερα, όλες οι διεργασίες της ζωής έχουν ένα ρυθμό, έναν αρμονικό τρόπο να επιτελούνται. Αυτή, η ζωτική ενέργεια είναι η αιτία της συνοχής του τρίπτυχου που συνθέτει τον άνθρωπο, δηλ. σώμα-νους-πνεύμα. Όταν το qi καθηλωθεί, εξαντληθεί, λιμνάσει κ.α. , καθίσταται αιτία δυσλειτουργίας και ασθένειας. Εάν το qi δεν ρέει, είναι στάσιμο, δεν γίνονται οι απαραίτητες κάθε φορά αλλαγές – προσαρμογές για την διατήρηση της ισορροπίας, ο άνθρωπος δυσλειτουργεί και νοσεί.
Το Qi, η Ενέργεια υπεύθυνα τόσο για την υγεία όσο και για την ασθένεια, αντιμετωπίζονται με σεβασμό και ευλάβεια από όλα τα προαναφερθέντα συστήματα.
Τύποι Qi
Η Ενέργεια είναι μία, οι εκδηλώσεις της και οι ιδιότητες της διαφέρουν, χαρακτηρίζουν και επηρεάζουν, ανάλογα, π.χ. Το qi της εποχής, το qi της περιοχής, το qi της τροφής κ.α. Στον άνθρωπο, το qi έχει δύο πρωταρχικές δράσεις.
1.Την ενεργειακή θρέψη σώματος και νου.
2.Την συμμετοχή και ‘’υπόδειξή’’ του σε όλες τις μεταβολικές, συναισθηματικές, ψυχολογικές και πνευματικές λειτουργίες, διεργασίες και δραστηριότητες.
Στο σώμα, το qi συχνά ορίζεται σύμφωνα με τις λειτουργίες και τις ιδιότητές του και έχουν καταγραφεί πάνω από τριάντα δύο διαφορετικοί τύποι qi στον άνθρωπο, που όλοι πηγάζουν από δύο κύριες πηγές:
1.Προγεννητικό qi κληρονομείται από τους γονείς μας , εγκαθίσταται την στιγμή της σύλληψης και εδρεύει στα νεφρά. Είναι η πεπερασμένης ποσότητας και δυναμικής, ζωτική ενέργεια που κληρονομούμε από τους γονείς και τους προγόνους. Δεν αυξάνεται, μόνον διατηρείται ή εξαντλείται και είναι υπεύθυνο για την ιδιοσυγκρασία μας. Είναι ο συγγενής προγραμματισμός με τον οποίο γεννιέται ο κάθε άνθρωπος και η υγεία, η διάρκεια της ζωής, τα ταλέντα και τα χαρίσματα, οι τάσεις του, εξαρτώνται από αυτό. Όταν εξαντλείται, ο οργανισμός επίσης εξαντλείται, ασθενεί, γερνάει, πεθαίνει.
Λόγοι εξάντλησης είναι το ελλιπές μεταγεννητικό qi, υπερβολική εργασία, υπερβολική άσκηση, υπερβολική σεξουαλική δραστηριότητα, ξενύχτια, ναρκωτικά, καταχρήσεις, ασθένειες, μολύνσεις, λοιμώξεις και φλεγμονές, φαρμακευτική αγωγή κ.α.
2. Μεταγεννητικό qi, το οποίο αποκτάται μετά την γέννηση , καλλιεργείται σε όλη την διάρκεια της ζωής, και πηγάζει από βασικές ουσίες της Φύσης. Με την τροφή που τρώμε, τα υγρά που πίνουμε και τον αέρα που αναπνέουμε, θρέφουμε και αυξάνουμε ή αποδυναμώνουμε και εξαντλούμε την συνεχή, σταθερή τροφοδοσία που υποστηρίζει την επιβίωση και την καθημερινή ζωή. Εάν το θρεπτικό qi δεν επαρκεί, το σώμα θα στραφεί στο προ-γεννητικό qi για να αντλήσει ζωή, εξαντλώντας το και κατά συνέπειαν εξαντλώντας την διάρκεια και την ποιότητα της ζωής.
Τόσο το κληρονομημένο, όσο και το επίκτητο qi, υφίστανται επεξεργασία και μετασχηματισμό από τα όργανα. Ο συνδυασμός και μετασχηματισμός τους, διαμορφώνει το σύνολο της ενέργειας του ατόμου, του σώματος και του οργανισμού και παρέχει την δύναμη – ενέργεια να εκτελούνται όλες οι βιολογικές- ζωτικές λειτουργίες.
Στο παρελθόν, ο κόσμος ασκούσε το Τάο, τον Τρόπο-Δρόμο της ζωής. Καταλάβαιναν τις αρχές της ισορροπίας όπως εκφράζονταν μέσα από τις αλλαγές στις ενέργειες του σύμπαντος. Δημιουργούσαν ασκήσεις έτσι ώστε να προάγουν τη ροή της ενέργειας και να εναρμονίζονται με το σύμπαν.
Είχαν μια ισορροπημένη διατροφή και έτρωγαν σε τακτά διαστήματα, ξυπνούσαν και κοιμόντουσαν σε τακτικές ώρες, απέφευγαν να καταπονήσουν υπερβολικά το σώμα και το μυαλό τους και απέφευγαν τις υπερβολές και τις καταχρήσεις όλων των ειδών. Διατηρούσαν ευεξία σώματος και μυαλού . Έτσι δεν μας εκπλήσσει που ζούσαν πάνω από εκατό χρόνια.
Αυτές τις μέρες, οι άνθρωποι έχουν αλλάξει τον τρόπο ζωής τους. Πίνουν κρασί σαν να είναι νερό, εντρυφούν υπερβολικά σε δραστηριότητες, που αποστραγγίζουν την πεμπτουσία του σώματος που βρίσκεται στα νεφρά και εξαντλούν το qi τους. Δεν ξέρουν το μυστικό για την διατήρηση της ενέργειας και της ζωτικότητάς τους. Ψάχνοντας συναισθηματική έξαψη και στιγμιαίες απολαύσεις , ο κόσμος παραβλέπει τον φυσικό ρυθμό του σύμπαντος. Αποτυγχάνουν να ρυθμίσουν τον τρόπο ζωής και την δίαιτά τους και κοιμούνται ακανόνιστα. Έτσι δεν μας προκαλεί έκπληξη που φαίνονται γέροι στα πενήντα τους χρόνια και πεθαίνουν λίγο μετά.
Κλασσικά Κείμενα του Κίτρινου Αυτοκράτορα περί Εσωτερικής Ιατρικής (Κεφ.1) 400 – 200 π.χ.
Ο τρόπος της ζωής μας, η ποιότητα και η δυναμική του μεταγεννητικού qi, καθορίζουν εάν και σε τι βαθμό θα εκδηλωθεί η κληρονομικότητα τόσο σε ασθένειες όσο και σε χαρίσματα, αλλά και η διάρκεια και η ποιότητα της ζωής μας.
Εφόσον αντιλαμβανόμαστε τον συσχετισμό αυτό και την καίρια σημασία του, φροντίζουμε και καλλιεργούμε, το qi, την ζωτική μας ενέργεια ενθυμούμενοι τους Φυσικούς Νόμους και την Αρχή της Αλληλεπίδρασης.
- Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος 2016 - 4 Ιουνίου 2016
- Ανάσταση! Της Ορσαλίας Ψαρίδη - 27 Απριλίου 2016
- Προσευχή για την Παγκόσμια Ημέρα της Γης (22 Απριλίου) - 21 Απριλίου 2016
