Οι άφθες είναι έλκη (πληγές) που αναπτύσσονται στο στοματικό βλεννογόνο και σχεδόν αποκλειστικά σε μη κερατινοποιημένες περιοχές όπως είναι τα χείλη, οι παρειές, η μαλθακή υπερώα, τα πλαϊνά τμήματα και η κάτω επιφάνεια της γλώσσας. Μπορεί να αναπτυχθούν 1 ή περισσότερες άφθες, οι οποίες θα επουλωθούν μόνες τους μέσα 1-2 βδομάδες συνήθως.
Τα άτομα που βγάζουν άφθες μπορεί άλλοτε να μην αναφέρουν καμία ενόχληση και άλλοτε να αναφέρουν έντονο πόνο και καύσο του στόματος, που επιδεινώνεται με την πρόσληψη όξινων τροφίμων όπως είναι τα πορτοκάλια, τα λεμόνια, τα καρυκεύματα κλπ.
Advertisment
Όταν ένα άτομο βγάλει άφθα σε κάποιο στάδιο της ζωής του τότε είναι βέβαιο ότι θα ξαναβγάλει στο άμεσο ή στο απώτερο μέλλον, ενώ οι άφθες μπορούν να παρουσιαστούν για πρώτη φορά είτε στην παιδική είτε στην ενήλικη φάση της ζωής.
Φαίνεται ότι υπάρχουν διάφορες ομάδες ασθενών που βγάζουν άφθες για διαφορετικό λόγο. Μολονότι δεν είναι γνωστή η αιτιολογία των αφθών εντούτοις γνωρίζουμε ότι πρόκειται για μία ανοσολογική διαταραχή η οποία μπορεί να προκληθεί από ποικίλους παράγοντες.
Οι κυριότεροι προδιαθεσικοί παράγοντες για την ανάπτυξη αφθών περιλαμβάνουν τις αλλεργίες, την κληρονομικότητα (ισχύει στο 40% των ασθενών με άφθες), αιματολογικές και ορμονικές διαταραχές (π.χ χαμηλά επίπεδα σιδήρου, ουδετεροπενία κ.ά), ανοσολογικούς και λοιμώδεις παράγοντες, έκθεση σε μικρόβια, διατροφικές ανεπάρκειες (π.χ μειωμένη πρόσληψη κρέατος, φρούτων και λαχανικών που μπορεί να οδηγήσουν σε ανεπάρκεια βιταμινών συνηθέστερα του συμπλέγματος Β), διακοπή του καπνίσματος, στρες και τραυματισμός της περιοχής.
Advertisment
Αναλυτικότερα, συχνά παρατηρείται ανάπτυξη αφθών σε αλλεργικά άτομα ή σε γυναίκες που βρίσκονται σε έμμηνο ρύση ή κύηση και μπορεί να παρουσιάζουν έλλειψη των βιταμινών του συμπλέγματος Β ή του φυλλικού οξέος.
Επίσης, άτομα με σιδηροπενική αναιμία (π.χ χορτοφάγοι, σε περίοδο νηστείας κλπ) ή άτομα που διάγουν μία έντονη περίοδο στρες (π.χ μαθητές σε περίοδο εξετάσεων, φόρτος εργασίας, κόπωση κλπ) μπορεί να βγάλουν άφθες. Επίσης, η χρήση ορισμένων οδοντόκρεμων, ποικίλα φάρμακα (π.χ μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, β-αναστολείς κλπ), ιοί (π.χ ερπητοϊοί) και ορισμένα τρόφιμα (π.χ τυρί, σοκολάτα, καφές, γλουτένη, φράουλες, τομάτες, συντηρητικά τροφίμων κ.α) έχουν συσχετισθεί με την ανάπτυξη αφθών.
Υπάρχουν όμως και γενικά συστηματικά νοσήματα τα οποία μπορεί να προκαλούν την ανάπτυξη αφθών μέσα στη στοματική κοιλότητα και αυτά περιλαμβάνουν το σύνδρομο Αδαμαντιάδη-Behcet, το σύνδρομο Magic, το σύνδρομο PFAPA, την κυκλική ουδετεροπενία, τις διατροφικές ανεπάρκειες, την κοιλιάκη και τη νόσο του Crohn, τις διάφορες καταστάσεις ανοσοκαταστολής όπως είναι η προσβολή από τον HIV και η ανάπτυξη AIDS.
Αξίζει να σημειωθεί ότι όταν οι άφθες εμφανίζονται συχνά (πάνω από 3 προσβολές ετησίως) κυρίως σε άνδρες και συνοδεύονται από αντίστοιχα έλκη σε οφθαλμούς και γεννητικά όργανα, τότε θα πρέπει ο ασθενής να διερευνάται για το σύνδρομο Αδαμαντιάδη-Behcet. Επίσης, όταν η παρουσία αφθών συνοδεύεται από περιοδικό πυρετό, αδενίτιδα, φαρυγγίτιδα και τραχηλική αδενίτιδα τότε πρόκειται πιθανότητα για το σύνδρομο PFAPA.
Κλινικά, οι άφθες διακρίνονται στις κοινές (μικρές), στις μεγάλες και στις ερπητόμορφες.
Οι μικρές αποτελούν το 80% περίπου του συνόλου και υποχωρούν πιο σύντομα συγκριτικά με τις υπόλοιπες, συνήθως μέσα σε 7-14 ημέρες. Εμφανίζονται ως μία καλά περιγραμμένη έλκωση που περιβάλλεται από ερυθρή άλω και καλύπτεται από κιτρινωπή ψευδομεμβράνη. Αναπτύσσεται συνηθέστερα στα χείλη και στις παρειές (μάγουλα).
Οι μεγάλες άφθες μπορεί να φτάσουν και τα 3 εκατοστά σε διάμετρο ή ακόμη και παραπάνω και απαιτούν 2-6 βδομάδες για να υποχωρήσουν.
Είναι οι μόνες που κατόπιν συχνών προσβολών μπορούν να καταλείψουν ουλή στην αντίστοιχη περιοχή του στοματικού βλεννογόνου ή και να περιορίσουν ακόμη και τη διάνοιξη του στόματος.
Οι ερπητόμορφες άφθες είναι πολλαπλές μικρές άφθες (όσο η κεφαλή μιας καρφίτσας) που μπορεί να φτάσουν και τις 100 σε μία και μόνο προσβολή. Υποχωρούν σε 7-10 μέρες αλλά παρουσιάζουν το συχνότερο ποσοστό υποτροπών συγκριτικά με τις άλλες δύο μορφές αφθών.
Η διάγνωση της άφθας τίθεται βάσει της κλινικής της εικόνας και του ιστορικού δια του αποκλεισμού άλλων νοσημάτων που μπορεί να προκαλούν έλκη. Δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν υπάρχει αιτιολογική θεραπεία των αφθών καθώς δεν έχει γνωστοποιηθεί η αιτιολογία της. Η αντιμετώπισή της παραμένει συμπτωματική και για το σκοπό αυτό έχουν χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς πολλά φαρμακευτικά σκευάσματα.
Μέχρι σήμερα, η τοπική ή η συστηματική εφαρμογή κορτικοστεροειδών (π.χ στοματοπλύσεις, τοπική εφαρμογή κορτιζονούχων τζελ ή κρεμών ή η λήψη ταμπλετών κορτικοστεροειδών) έχει αποδειχθεί πολύ αποτελεσματική στον έλεγχο των αφθών και των συνοδών συμπτωμάτων τους.
Άλλοτε μπορεί να χορηγηθεί και κάποιο αντιβιοτικό σκεύασμα αν υπάρχει κίνδυνος επιμόλυνσης της άφθας, ενώ σε ασυμπτωματικές περιπτώσεις όπου υπάρχουν περιορισμένες άφθες σε μέγεθος και αριθμό συνήθως αρκεί η τήρηση καλής στοματικής υγιεινής ή οι πλύσεις με χαμομήλι ή κάποιο αντισηπτικό του στόματος όπως είναι η χλωρεξιδίνη.
Επίσης, σε ήπιες καταστάσεις η χρήση προστατευτικών σκευασμάτων κάλυψης και απομόνωσης των βλαβών του στοματικού βλεννογόνου μπορεί να είναι αρκετή. Γενικά, η θεραπευτική αντιμετώπιση των αφθών είναι εξατομικευμένη και στηρίζεται στο μέγεθος, στον αριθμό και στην εντόπιση των αφθών, στη συχνότητα υποτροπής τους και στην πρόκληση οξέων συμπτωμάτων. Όλοι οι ασθενείς με άφθες δεν εμπίπτουν στην ίδια κατηγορία και συνεπώς δεν ανταποκρίνονται ισότιμα σε μία συγκεκριμένη θεραπευτική αγωγή.
Αυτό που πρέπει να τονιστεί όμως, είναι η αναγκαιότητα αποκλεισμού άλλων νοσημάτων που εκδηλώνονται με τη μορφή αφθών, όπως είναι το σύνδρομο Αδαμαντιάδη-Behcet και η διερεύνηση των αντίστοιχων προδιαθεσικών παραγόντων.
Για παράδειγμα ένα έλκος (πληγή) που μοιάζει με άφθα αλλά δεν υποχωρεί μετά από 1-2 βδομάδες πρέπει να εξεταστεί υποχρεωτικά καθώς μπορεί να υποκρύπτει ακόμη και καρκίνωμα του στόματος. Επίσης, εκτός από την αγωγή που θα ακολουθήσει ο ασθενής με άφθες, θα πρέπει να υποβληθεί και σε αιματολογικό έλεγχο για να αποκλειστούν ορισμένα άλλα νοσήματα και διαταραχές που αναπτύχθηκαν νωρίτερα.
Επομένως, η ανάπτυξη ελκών όχι μόνο στο στόμα αλλά και σε άλλα μέρη του σώματος (οφθαλμοί, δέρμα, γεννητικά όργανα) και η επιμονή μιας πληγής στο στόμα για περισσότερο από 2 βδομάδες θα πρέπει να μας οδηγήσουν άμεσα στο στοματολόγο.
Συμπερασματικά, οι άφθες είναι μία συχνή πάθηση του στόματος οι οποίες άλλοτε υποκρύπτουν κάποιο γενικό νόσημα και άλλοτε αποτελούν μεμονωμένα το αίτιο ταλαιπωρίας και στοματικής δυσανεξίας εκατομμυρίων ατόμων παγκοσμίως, καθώς ξέρουν και κρατούν καλά κρυμμένα τα μυστικά τους ακόμη και σήμερα.
Οι καλύτερες φυσικές θεραπείες για τις άφθες
Άφθες: θεραπεία με αιθέρια έλαια και βότανα
Οι άφθες καταπολεμούνται με τα αιθέρια έλαια θυμάρι, λεμόνι και βασιλικό καθώς έχουν αντισηπτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, ενώ η δράση τους είναι άμεση.
Ομοιοπαθητική
Aνάλογα με την αιτία και τη μορφή τους, προτείνεται και η κατάλληλη αγωγή. Kατάλληλα φάρμακα: Mercury Solubilis, Natrum Muriaticum, Bοrax.
Αιθέρια Έλαια
Kάντε πλύσεις 3 φορές τη μέρα -ή συχνότερα, αν δεν βλέπετε βελτίωση-με το παρακάτω διάλυμα:
● 1 ποτήρι νερό
● 4 σταγόνες αιθέριο έλαιο περγαμόντο (επουλωτικό)
● 4 σταγόνες αιθέριο έλαιο λεβάντα
● 1 σταγόνα αιθέριο έλαιο μέντα (αντισηπτικό, επουλωτικό)
Βότανα
Για την ταχύτερη επούλωσή τους θα βοηθήσουν οι πλύσεις με αφέψημα καλέντουλας και μύρου, καθώς και το έγχυμα φασκόμηλου. Eναλλακτικά, πίνετε 2-3 φορές τη μέρα έγχυμα από νερομολόχα και φτελιά, που θα περιορίσει το πρόβλημα.
Αντιμετωπίστε τις άφθες… με καρότο
Για να επουλωθούν σύντομα οι άφθες:
-Βράστε 2 καρότα για 15 λεπτά σε 2 φλιτζάνια νερό.
-Αφού κρυώσει το νερό κάντε στοματικές πλύσεις.
Εναλλακτικά, χρησιμοποιήστε και τα φύλλα του καρότου.
-Αφού πλύνετε καλά τα φύλλα, βράστε μια χούφτα από αυτά σε λίγο νερό για 15 λεπτά και σουρώστε το μείγμα.
-Κάντε στοματικές πλύσεις πρωί και βράδυ.
Φτιάξτε ένα αντιφλεγμονώδες σπρέι
Τα αιθέρια έλαια μέντας και ευκάλυπτου έχουν ισχυρές αντιφλεγμονώδεις και ανιβακτηριακές ιδιότητες και θα βοηθήσουν στην ταχύτερη επούλωση και στην ανακούφιση της άφθας.
Υλικά:
2 κ.σ. ελαιόλαδο
8 σταγόνες αιθέριο έλαιο ευκάλυπτου
10 σταγόνες αιθέριο έλαιο μέντας
Ένα μικρό μπουκαλάκι σπρέι
Παρασκευή και χρήση
Προσθέστε όλα τα υλικά στο μπουκαλάκι σπρέι, ανακατέψτε καλά και ψεκάστε απευθείας πάνω στην άφθα. Πριν τη χρήση, ανακινήστε καλά. Το διάλυμα θα σας ανακουφίσει άμεσα από τον πόνο ενώ θα περιορίσει τη φλεγμονή βοηθώντας στην ταχύτερη επούλωσή της.
Φακελάκι από τσάι με χαμομήλι
Το χαμομήλι έχει ηρεμιστικές και χαλαρωτικές ιδιότητες. Ένα συγκεκριμένο συστατικό του ωστόσο, το levomenol, έχει ισχυρές αντιφλεγμονώδεις και αντισηπτικές ιδιότητες που θα βοηθήσουν στην ταχύτερη επούλωση της πληγής.
Υλικά
Ένα φακελάκι από τσάι με χαμομήλι
Φρέσκο νερό
Παρασκευή
Βουτήξτε το φακελάκι στο νερό για ένα περίπου λεπτό. Έπειτα τοποθετήστε το στο στόμα σας και αφήστε το για 5 με 10 λεπτά. Επαναλάβετε 2 φορές τη μέρα.
Λάδι καρύδας και άφθες
Το λάδι καρύδας είναι αντιφλεγμονώδες, αντιμικροβιακό και… νόστιμο, ενώ είναι . Το μόνο που θα χρειαστεί να κάνετε είναι να βάλετε σε μια αποστειρωμένη γάζα και να ταμπονάρετε την περιοχή 2 με τρεις φορές τη μέρα. Διαβάστε: 80 χρήσεις για το λάδι καρύδας
Έλαιο γαρίφαλου
Το λάδι από γαρίφαλο περιέχει ευγενόλη, ένα ισχυρό παυσίπονο και έχει χρησιμοποιηθεί από οδοντίατρους εδώ και δεκαετίες για να προσφέρει ανακούφιση στους ασθενείς.
Υλικά
1/2 κ.γ. ελαιόλαδο
4 – 5 σταγόνες αιθέριο έλαιο γαρίφαλου
αποστειρωμένη γάζα
ζεστό αλατόνερο με θαλασσινό αλάτι
Παρασκευή
Κάντε μπουκώματα με το αλατόνερο για να καθαρίσετε την περιοχή. Αναμείξτε το αιθέριο έλαιο γαρίφαλου με το ελαιόλαδο και εμποτίστε τη γάζα. Βάλτε τη στο στόμα σας για 5 έως 8 λεπτά.
Διαβάστε εδώ φυσικές μεθόδους για να αντιμετωπίσετε τον Έρπητα
