Μέχρι να γίνω δεκατριών χρονών πίστευα ότι η ζωή είναι αλλού. Ζούσα φυσικά, έπαιζα, πήγαινα σχολείο, διασκέδαζα με τον τρόπο μου. Όμως ένιωθα ότι η πραγματική ζωή διαδραματιζόταν, φερ’ειπείν, σ’ένα σαλόνι κι εγώ καθόμουν ήσυχα ήσυχα στο χολ περιμένοντας τη σειρά μου.
Στα πρώτα μου εφηβικά γενέθλια είπα αυτό ήταν, τελείωσε η μακρά περίοδος αναμονής, τώρα θ’ανοίξει ξαφνικά η πόρτα και θα ενωθεί το χολ με το σαλόνι. Ματαίως. Ο καιρός με προσπερνούσε και η πόρτα δεν άνοιγε. Η ζωή όλο κάπου αλλού έκανε παιχνίδι.
Advertisment
Το μυαλό μου άρχισε να δουλεύει πυρετωδώς. Τι κάνουν σε μια αόρατη πόρτα που δεν ανοίγει με κανονικά κλειδιά; Βρίσκουν τη μαγική λέξη, βρε χαζό, μου ψιθύρησε η παιδική μου φίλη, πρέπει να ψάξουμε να βρούμε το “άνοιξε σουσάμι” μας!
Ρίξαμε μια προσεκτική ματιά στον κόσμο των μεγάλων γυναικών και αμέσως καταλήξαμε μ’ένα στόμα: Ομορφιά, ιδού το τέλειο διαβατήριο! Αν γίνουμε όμορφες, η ζωή θα αναγκαστεί να μας κάνει βαθιές υποκλίσεις. Αρχίσαμε να λούζουμε τα μαλλιά μας με χαμομήλι και να τα στεγνώνουμε στον ήλιο για να ξανθύνουν. Όμορφη ίσον ξανθιά φυσικά, μας ξεκαθάριζε το Φαντάζιο. Φορούσαμε πράσινα μπλουζάκια για να φαίνονται τα μάτια μας περισσότερο πράσινα παρά καστανά. Εμείς βέβαια γαλανά τα προτιμούσαμε, αλλά τότε δεν είχαν βγει ακόμα οι χρωματιστοί φακοί επαφής και βολευόμασταν με τη μητέρα φύση. Κάναμε και την περίφημη δίαιτα ένα μήλο την ημέρα τα κιλά τα κάνει πέρα. Πράγματι τα έκανε. Μαζί έκανε πέρα και την υγεία μας φυσικά, αλλα ποιος υπολογίζει τέτοιες λεπτομέρειες όταν είναι δεκαεφτά χρόνων εξόριστος και φλέγεται να ζήσει;
Όταν περάσαμε στο πανεπιστήμιο, άλλαξαν τα πράγματα, άλλαξαν και τα μάτια μας. Είδαμε τις όμορφες να κυκλοφορούν υπερήφανα με τη Φεράρι του σιτεμένου εισαγωγέα και τις λυπηθήκαμε. Τις είδαμε να πανικοβάλλονται κάθε φορά που δεν συγκέντρωναν όλα τα βλέμματα και θορυβηθήκαμε. Τις είδαμε να γερνάνε έντρομες και τρομάξαμε. Η ομορφιά είναι δίκοπο μαχαίρι αποφασίσαμε. Είναι το δώρο που κάνει το χρόνο εχθρό σου. Εμείς δε θα τα βάλουμε με το χρόνο. Ποτέ δε θα γίνουμε αιχμάλωτες του καθρέφτη. Εμείς θα μπούμε μέσα απ’τον καθρέφτη, σαν την Αλίκη, και θα συναντήσουμε τη χώρα των δικών μας θαυμάτων. Με λίγα λόγια η ομορφιά δεν μπορεί να είναι η δική μας μαγική λέξη.
Advertisment
Ανακυρήξαμε λοιπόν εν μία νυκτί έκπτωτη βασίλισσα την ύπουλη ομορφιά και χρίσαμε διάδοχο, ποιόν άλλο, τον μάγο έρωτα. Καλά, πώς δεν το βλέπαμε μέχρι τώρα; Τι διαστέλλει τον χρόνο; Τι αγλαίζει την ασκήμια; Τι κάνει την ψυχή μας να βουτάει στο κενό και να τη βγάζει παραδόξως καθαρή; Τι μας σπρώχνει έξω από τη φυλακή του σπιτιού μας, του εαυτού μας, του μυαλού μας; Ο έρωτας είναι η ζωή.
Η μονοκρατορία του έρωτα κράτησε πολύ. Όλα τα άλλα -μαθήματα, φιλίες, γονείς, χρήματα, μελλοντικές καριέρες- περίμεναν στον πάγκο σαν αναπληρωματικοί παίχτες. Μόνο όσα είχαν σχέση με τη σχέση μας μετρούσαν. Τη φροντίζαμε, την ποτίζαμε, ξεριζώναμε τα ζιζάνια που την έπνιγαν, τη λιπαίναμε και περιμέναμε να καρπίσει τους πιο εξωτικούς καρπούς στον κόσμο. Περιμέναμε να γίνει κάτι σαν το μικρό τριαντάφυλλο του μικρού πρίγκιπα. Μόνο που έτσι όπως ήμασταν στοχοπροσηλωμένες, ξεχάσαμε πως το τριανάφυλλο έχει και αγκάθια. Ο έρωτας σκοτώνει, μας προειδοποιούσαν οι εφημερίδες. Ο πρίγκιπάς σας, αν δεν τον φιλάτε πια, μπορεί να γίνει και πάλι βάτραχος.
Στη σχολή μας έλεγαν ότι η γνώση είναι το διαβατήριό μας και να σταματήσουμε τις επιπολαιότητες πια. Πώς θα βγούμε στη ζωή χωρίς εφόδια; Εμείς βέβαια δεν ψάχναμε για εφόδια, ούτε για συστατικές επιστολές – όχι ακόμα. Ήμασταν σχεδόν εικοσιδύο χρονών και αγωνιούσαμε ακόμη για το “άνοιξε σουσάμι” μας. Μήπως όμως κάτι ήξεραν οι δάσκαλοί μας; Μήπως η γνώση ήταν η σωστή μαγική λέξη; Ο άνθρωπος δεν είναι μόνο καρδιά, είναι και μυαλό. Τη γνώση κανείς δεν μπορεί να μας την κλέψει. Αρχίσαμε λοιπόν να φροντίζουμε το ελαφρώς παραμελημένο μυαλό μας. Περάσαμε τα μαθήματα με 10, πήραμε συστατικές επιστολές, αρχίσαμε διδακτορικές διατριβές. Μερικές από εμάς έφτασαν το πράγμα στα άκρα.
Αλλά ένα μικρό σαράκι ροκάνιζε ανεπαισθήτως τη βεβαιότητα του σκέφτομαι – άρα – υπάρχω. Την κατάλληλη στιγμή συναντηθήκαμε με τη Φράνυ, την αδελφή του Ζούη, το γένος Σάλιτζερ. Την πιο αγαπημένη, αν και βαρύτατα εκκεντρική, λογοτεχνική ηρωίδα. Αυτή που με το αλάνθαστο ενσωματωμένο της ραντάρ ξεχώριζε με τη μία τους σοφολογιότατους κάλπηδες συμφοιτητές της. Η Φράνυ μας το είπε καθαρά: Η γνώση είναι το ανάπηρο αδελφάκι της σοφίας. Αν δεν προσπαθήσουμε ν’ακουμπήσουμε το στρίφωμα έστω του φουστανιού της σοφίας, άδικα θα περάσουμε απ’αυτή τη γη.
Συμπέρασμα; Αλλάξαμε πορεία. Ό,τι έλεγε η Φράνυ εκείνη την εποχή ήταν νόμος. Συμπληρώσαμε ό,τι Ντοστογιέφσκι μας έλειπε, περάσαμε στον Τόμας Μαν, μοιραστήκαμε τη φρίκη του Μπέηκον, μπερδευτήκαμε προς στιγμήν με τον Φοκνερ. Η τέχνη θα μας σώσει, λέγαμε, και πράγματι γίναμε καλύτεροι άνθρωποι. Αλλά σοφές δεν γίναμε. Απλώς ανοίξαμε μια χαραμάδα στον χρόνο, προσγειωθήκαμε ξανά στο χολ μαζί με τον δεκατριάχρονο εαυτό μας και του μιλήσαμε σαν ίσος προς ίσο.
Δεν υπάρχουν τελικά μαγικά κλειδιά, του είπαμε. Η ζωή δεν είναι αλλού. Μην κλαις όμως, έχω και καλά νέα. Η ζωή είναι παντού. Έλα τώρα να κάτσουμε εδώ ήσυχα ήσυχα να βλέπουμε τι καλό θα μας βρέξει η κάθε μέρα.
Λένα Διβάνη – ‘Τι θα γίνω άμα δεν μεγαλώσω’
