Πάντα υπάρχει χώρος για μερικούς μύθους στις καθημερινές πεποιθήσεις των ανθρώπων. Όταν οι μύθοι αυτοί επεκτείνονται και σε επιστημονικές υποθέσεις, είναι σίγουρα χρήσιμο κάποτε να αποκαλύπτεται η αλήθεια. Έτσι λοιπόν, θα δούμε στη συνέχεια μια σειρά από ευρέως πιστευτούς αλλά σημαντικά αστήρικτους μύθους που φοράνε την επιστημονική προβιά και περνιόνται για επιστημονικές αλήθειες.
10. Οι βελτιώσεις της Εξέλιξης
Ο Μύθος: Η εξέλιξη κάνει κάτι να πάει από χειρότερο προς καλύτερο.
Advertisment
Αν και είναι δεδομένο ότι η φυσική επιλογή ξεκαθαρίζει τα ασθενικά γονίδια από την γονιδιακή δεξαμενή, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που ένας ατελής οργανισμός έχει επιβιώσει. Κάποια τέτοια παραδείγματα είναι οι μύκητες, οι καρχαρίες, οι καραβίδες και τα βρύα. Όλα τα προαναφερθέντα έχουν παραμείνει ίδια για πάρα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτοί οι οργανισμοί είναι όλοι ικανοποιητικά προσαρμοσμένοι στο περιβάλλον τους και έχουν επιβιώσει χωρίς βελτιώσεις. Άλλα είδη έχουν αλλάξει σε μεγάλο βαθμό, αλλά όχι αναγκαία προς το καλύτερο. Σε κάποια είδη το περιβάλλον ήταν αυτό που άλλαξε και οι προσαρμογές τους ίσως δεν είναι και οι πιο ταιριαστές στις νέες συνθήκες. Σε κάθε περίπτωση πάντως, η εξέλιξη συνδέεται με την προσαρμογή σε ένα περιβάλλον και όχι με κάποια βελτίωση.
9. Οι άνθρωποι εκρήγνυνται (σκάνε) στο διάστημα
Ο Μύθος: Όταν εκτίθεται στο κενό του διαστήματος, το ανθρώπινο σώμα σκάει.
Αυτός ο μύθος είναι το αποτέλεσμα ταινιών επιστημονικής φαντασίας που τον έχουν χρησιμοποιήσει για να προσθέσουν σασπένς και δράμα στο σενάριο. Στην πραγματικότητα, ένας άνθρωπος μπορεί να επιβιώσει για 15 έως 30 δευτερόλεπτα στο εξωτερικό διάστημα αρκεί να έχει εκπνεύσει πριν από την έκθεση (αυτό προλαβαίνει την βίαιη έξοδο αέρα στην κυκλοφορία του αίματος). Μετά από 15 περίπου δευτερόλεπτα η έλλειψη οξυγόνου προκαλεί την απώλεια συνείδησης που τελικά οδηγεί στον θάνατο από ασφυξία.
Advertisment
8. Το λαμπρότερο αστέρι
Ο Μύθος: Ο Πολικός Αστέρας είναι το φωτεινότερο αστέρι στο νυχτερινό ουρανό του βορείου ημισφαιρίου.
Στην πραγματικότητα, ο Σείριος είναι πιο φωτεινός με δείκτη 1.47 ενώ ο Πολικός Αστέρας έχει 1.97 (όσο χαμηλότερος είναι ο δείκτης, τόσο φωτεινότερο είναι το αστέρι). Η σημαντικότητα του Πολικού Αστέρα είναι ότι η θέση του στον ουρανό δείχνει τον Βορρά και γι’ αυτό ονομάζεται και ‘Αστέρι του Βορρά’. Είναι το φωτεινότερο άστρο του αστερισμού της Μεγάλης Άρκτου και επίσης, η θητεία του ως πολικό αστέρι κάποια στιγμή θα τελειώσει, καθώς τα αστέρια που βρίσκονται στο σημείο αυτό αλλάζουν με την αργή απομάκρυνση του αστερισμού σε σχέση με τον άξονα της Γης.
7. Ο νόμος των πέντε δευτερολέπτων
Ο Μύθος: Φαγητό που πέφτει στο πάτωμα είναι ασφαλές να φαγωθεί εάν το σηκώσετε μέσα σε πέντε δευτερόλεπτα.
Αυτό είναι μια καθαρή ανοησία που θα έπρεπε να είναι ήδη προφανής στους περισσότερους αναγνώστες. Εάν υπάρχουν μικρόβια στο πάτωμα και το φαγητό προσγειωθεί σ’ αυτά, αμέσως θα κολλήσουν πάνω του. Ωστόσο, η κατανάλωση μικροβίων και βρωμιάς δεν είναι πάντοτε κάτι ιδιαίτερα κακό καθώς μας βοηθάει η αναπτύξουμε ένα ανθεκτικό ανοσοποιητικό σύστημα. Ένας βολικός τρόπος αντιμετώπισης του διλήμματος, εάν θα φάμε κάτι που έχει πέσει κάτω, είναι ο ‘γευσανάλογος κανόνας’. Σύμφωνα με τον κανόνα αυτό, εάν κάτι είναι πραγματικά πολύ νόστιμο, μπορεί να μείνει και δέκα λεπτά στο πάτωμα, είναι όμως κρίμα να μην φαγωθεί.
6. Η σκοτεινή πλευρά της Σελήνης
Ο Μύθος: Υπάρχει σκοτεινή πλευρά στη Σελήνη.
Στην πραγματικότητα, κάθε τμήμα της Σελήνης φωτίζεται κάποια στιγμή από τον Ήλιο. Η παρεξήγηση περί σκοτεινής πλευράς προέρχεται από το γεγονός ότι υπάρχει μια πλευρά του φεγγαριού που ποτέ δεν είναι ορατή στη Γη. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας του παλιρροιακού κλειδώματος (tidal locking), δηλαδή του γεγονότος ότι η βαρυτική έλξη της Γης στη Σελήνη είναι τόσο μεγάλη που μόνο η μία πλευρά της είναι γυρισμένη προς τη μεριά μας. Όπως το περιγράφει η Wikipedia, «το παλιρροιακό κλείδωμα συμβαίνει όταν η βαρυτική κλίση κάνει τη μία όψη ενός αστρονομικού σώματος να στρέφεται πάντα προς ένα άλλο σώμα, για παράδειγμα, η μια πλευρά του δορυφόρου της Γης βλέπει πάντα τη Γη. Ένα σώμα που είναι παλιρροιακά κλειδωμένο χρειάζεται τον ίδιο χρόνο για να περιστραφεί γύρω από τον άξονά του όσο χρειάζεται για να περιφερθεί γύρω από το συντροφικό του σώμα. Αυτή η σύγχρονη περιστροφή κάνει το ένα ημισφαίριο να βλέπει πάντα το σύντροφο αστρονομικό σώμα».
5. Εγκεφαλικά Κύτταρα
Ο Μύθος: Τα εγκεφαλικά κύτταρα δεν αναγεννιούνται. Εάν κάποιο καταστραφεί, ποτέ δεν αντικαθίσταται.
Ο λόγος για τον οποίο αυτός ο μύθος είναι τόσο διαδεδομένος είναι ότι αποτελούσε μια επιστημονική πεποίθηση που διδασκόταν στην επιστημονική κοινότητα για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Αλλά το 1998, επιστήμονες στο Ινστιτούτο Sweden and the Salk στην La Jolla της Καλιφόρνια ανακάλυψαν πως αντίθετα με ότι πιστευόταν, εγκεφαλικά κύτταρα σε ώριμους ενήλικες μπορούν να αναγεννηθούν. Μέχρι τότε πιστευόταν ότι η εγκεφαλική πολυπλοκότητα θα διαταρασσόταν σοβαρά από την ανάπτυξη νέων κυττάρων, αλλά η έρευνα βρήκε ότι κάποια κέντρα μνήμης και μάθησης στον εγκέφαλο μπορούν να αναπτύξουν νέα κύτταρα, κάτι που δίνει ελπίδα για μια τελική θεραπεία σε ασθένειες όπως το Alzheimer.
4. Δολοφονικά κέρματα από τους Ουρανούς
Ο Μύθος: Εάν ριφθεί ένα κέρμα από ένα πολύ ψηλό κτίριο μπορεί να σκοτώσει έναν πεζό που περνάει από κάτω.
Αυτός ο μύθος είναι τόσο κοινός που έχει γίνει κλισέ σε κάποιες ταινίες. Η ιδέα είναι πως εάν πετάξεις ένα Σεντ από την κορφή του Empire State Building θα αναπτύξει τόση ταχύτητα ώστε να σκοτώσει έναν άνθρωπο εάν προσγειωθεί επάνω σ’ αυτόν. Αλλά η αλήθεια είναι ότι η αεροδυναμική του Σεντ δεν είναι αρκετή για να το κάνει επικίνδυνο. Αυτό που θα συμβεί στην πραγματικότητα είναι ότι το άτομο θα νιώσει ένα κέντρισμα αλλά θα επιβιώσει σίγουρα από την πρόσκρουση.
3. Θέρμανση λόγω τριβής
Ο Μύθος: Οι μετεωρίτες θερμαίνονται λόγω τριβής όταν εισέρχονται στην ατμόσφαιρα
Όταν ένας μετεωρίτης εισέρχεται στην γήινη ατμόσφαιρα (και γίνεται μετέωρο), αυτό που προκαλεί την θέρμανσή του είναι η ταχύτητα με την οποία συμπιέζεται ο αέρας μπροστά από το αντικείμενο. Είναι η πίεση στον αέρα αυτή που δημιουργεί μεγάλη θέρμανση ώστε να γίνει η πέτρα τόσο ζεστή που λάμπει για να τη θαυμάσουν όσοι παρακολουθούν τα πεφταστέρια.
2. Κεραυνοί
Ο Μύθος: Ποτέ ένας κεραυνός δεν χτυπάει το ίδιο μέρος δύο φορές.
Την επόμενη φορά που θα δείτε κεραυνό και θα τρέξετε να κρυφτείτε σε ένα σημείο που είχε χτυπηθεί ξανά από κεραυνό, θυμηθείτε το παρόν άρθρο. Ο κεραυνός μπορεί όντως να χτυπήσει το ίδιο σημείο δύο φορές και στην πραγματικότητα κάτι τέτοιο είναι πολύ συνηθισμένο. Προφανώς οι κεραυνοί προτιμούν κάποιες περιοχές όπως τα ψηλά δέντρα και κτίρια. Σε ένα μεγάλο πεδίο πιθανότατα το υψηλότερο αντικείμενο είναι αυτό που θα χτυπηθεί τις περισσότερες φορές μέχρι η καταιγίδα των κεραυνών να κινηθεί αρκετά μακριά ώστε να βρει άλλους στόχους. Για παράδειγμα, το Empire State Building χτυπιέται περίπου 25 φορές το χρόνο από κεραυνούς.
1. Βαρύτητα στο διάστημα
Ο Μύθος: Δεν υπάρχει βαρύτητα στο διάστημα.
Στην ουσία, υπάρχει βαρύτητα στο διάστημα και μάλιστα αρκετή. Ο λόγος που οι αστροναύτες εμφανίζονται να είναι χωρίς βάρος είναι επειδή βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τη Γη. Ενώ πέφτουν προς τη Γη κινούνται ικανοποιητικά προς το πλάι ώστε να μην την πετυχαίνουν. Βασικά, είναι σε μια κατάσταση διαρκούς πεσίματος που ποτέ δεν γίνεται προσγείωση. Η βαρύτητα υπάρχει σε σχεδόν όλες τις περιοχές του διαστήματος. Όταν ένα εκτοξευμένο αντικείμενο φτάνει σε ύψος που μπορεί να τεθεί σε τροχιά, δηλαδή περίπου 250 μίλια πάνω από τη γη, η βαρύτητα μειώνεται μόνο κατά 10%.
Μετάφραση – Απόδοση: Αμαλία Τσακίρη, για το ESOTERICA.gr
