Συνταγές … ευτυχίας.

Ακόμα και στις πιο άσχημες εποχές, η ευτυχία δεν είναι θέμα τύχης. Μπορείς να πάρεις τον έλεγχο της ζωής σου στα χέρια σου, εύκολα.

Είναι γεγονός ότι κανείς δεν είναι σε θέση να ελέγξει τις κοινωνικοοικονομικές και πολιτικές εξελίξεις ή όλες τις λεπτομέρειες που αφορούν στην καθημερινότητά του. Παρ’ όλα αυτά, μπορείς να προσαρμοστείς και, τελικά, να αντιμετωπίσεις με επιτυχία διάφορες καταστάσεις και συγκυρίες οι οποίες, αρχικά, σου φαίνονται αξεπέραστες. Τι σημαίνει αυτό; Ότι μπορείς να ενισχύσεις και, κατ’ επέκταση, να «ελέγξεις» την προσωπική σου ευεξία. Εξάλλου, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι η ευτυχία οφείλεται μόνο κατά ένα μικρό ποσοστό σε γενετικούς και συγκυριακούς παράγοντες (όπως ο τρόπος ζωής, η κληρονομικότητα και το βιοτικό επίπεδο). Τον κυριότερο ρόλο παίζεις εσύ ο ίδιος.

Advertisment

Ακόμα και οι μικρότερες αλλαγές στον τρόπο σκέψης σου επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την «κατεύθυνση» της διάθεσής σου.
Το ζητούμενο είναι ψάξεις (και να βρεις) τι σε κάνει να νιώθεις καλύτερα. Ξεκίνησε, (ανα)γνωρίζοντας μερικές θεμελιώδεις και βασικές συνταγές… ευτυχίας.

Σκέψου θετικά

Δεν ξέρεις τι θέλεις; Δεν είσαι ο μόνος. Είναι γεγονός ότι οι περισσότεροι δεν είμαστε σε θέση να «προβλέψουμε» τι θα μας κάνει ευτυχισμένους στο μέλλον. Κι όμως, αυτή η αδυναμία -συχνά- μας οδηγεί στο λάθος δρόμο. «Στη διάρκεια της ζωής του, ο μέσος Ευρωπαίος μετακομίζει πάνω από 11 φορές, αλλάζει επαγγελματική στέγη περίπου 10 και παντρεύεται τουλάχιστον 2. Είναι, λοιπόν, προφανές ότι οι περισσότεροι αδυνατούν να πάρουν τη σωστή απόφαση», τονίζει ο δρ. Daniel Gilbert, Καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και συγγραφέας του βιβλίου Stumbling on Happiness. «Ο κυριότερος λόγος που δεν κάνουμε τη σωστή επιλογή οφείλεται στο γεγονός ότι, συχνά, φανταζόμαστε το μέλλον μας με λάθος τρόπο. Συνήθως, ξεχνάμε πόσο εύκολα μπορούμε να προσαρμοστούμε σε νέα δεδομένα, ακόμα κι αν προκύπτουν από εξαιρετικά επώδυνες καταστάσεις και αλλαγές στη ζωή μας».

Η συνταγή της ευτυχίας: Ο λόγος που δυσκολεύεσαι να φανταστείς διαφορετικά τη ζωή σου (π.χ. αν ήσουν μόνος, αν άλλαζες επαγγελματική στέγη ή αν μετακόμιζες στη Θεσσαλονίκη) είναι ότι -πιθανότατα- δεν λαμβάνεις υπόψη σου τα οφέλη που συνεπάγονται οι μεγάλες αλλαγές και τα οποία επηρεάζουν καθοριστικά τη συναισθηματική σου ευεξία και ισορροπία (π.χ. τις πιθανές νέες γνωριμίες, τις μεγαλύτερες οικονομικές απολαβές). Δυστυχώς, σύμφωνα με τους ειδικούς, η θετική σκέψη δεν είναι και τόσο εύκολη υπόθεση. Χρειάζεται αρκετή εσωτερική διεργασία για να το καταφέρεις.

Advertisment

Διαβάστε: Η δύναμη της θετικής σκέψης

Διατήρησε το μυστήριο

Ζούμε σε τεχνοκρατικές κοινωνίες όπου, εξαιτίας της πληθώρας των πληροφοριών, το στοιχείο της έκπληξης εκλείπει σχεδόν ολοκληρωτικά, με αποτέλεσμα η αβεβαιότητα να προκαλεί μεγάλες κρίσεις άγχους.

Η συνταγή της ευτυχίας: Σε αντίθεση με τα παραπάνω, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι μία μικρή «δόση» μυστήριου κάνει τις θετικές εμπειρίες να διαρκούν περισσότερο. Αυτό τουλάχιστον δείχνει μία πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνιας στην οποία διαπιστώθηκε ότι τα άτομα που έλαβαν ένα μικρό δώρο, χωρίς να γνωρίζουν ποιος τους το έχει χαρίσει, ανέφεραν ότι ένιωθαν μεγαλύτερη ευτυχία και χαρά σε σχέση με εκείνα που γνώριζαν την ακριβή «προέλευση» του δώρου. «Μια εξήγηση σχετικά με το γιατί συμβαίνει αυτό είναι ότι τα άτομα που δέχτηκαν το δώρο του άγνωστου αποστολέα καταναλώνουν περισσότερο χρόνο και σκέψη στην ανάλυση του συμβάντος. Έτσι, η χαρά διαρκεί περισσότερο. Κι αυτό διότι οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν -εν γένει- την τάση να προσπερνούν διάφορες καταστάσεις και γεγονότα όταν νιώθουν ότι τα κατανοούν απόλυτα» εξηγεί ο δρ. Timothy Wilson, Καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνιας.

Στόχευσε σε μικρές αλλαγές

Αν πιστεύεις ότι κερδίζοντας το Πρωτοχρονιάτικο λαχείο, θα αλλάξει δραστικά η ζωή σου, πρέπει να σε ενημερώσουμε ότι -δυστυχώς- κάνεις λάθος. Οι ειδικοί διατείνονται ότι οι μεγάλες και ριζικές αλλαγές στην καθημερινότητά σου στην πραγματικότητα δεν σε κάνουν να νιώθεις πιο ικανοποιημένη και, κατ’ επέκταση, δεν επηρεάζουν ιδιαίτερα την ευτυχία σου. Αυτό, φυσικά, δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να στοχεύεις στη βελτίωση του τρόπου ζωής σου.

Η συνταγή της ευτυχίας: Φαίνεται ότι -πρακτικά- οι μικρές αλλαγές φέρνουν την ψυχική «άνοιξη». Άλλωστε, οι διάφορες δραστηριότητες που κάνεις καθημερινά και σου προκαλούν ευχαρίστηση συμβάλλουν άεσα στη συνολική ευτυχία σου και, μάλιστα, σε μεγάλο βαθμό. Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Γέιλ υποστηρίζουν ότι τα άτομα τα οποία εμπλέκονται ενεργά και συμμετέχουν σε σταθερή βάση σε θρησκευτικές – πνευματικής ανάτασης δραστηριότητες είναι πιο ευτυχισμένα σε σχέση με τα άτομα που δεν έχουν παρόμοιου τύπου ανάμειξη. Και όχι μόνο αυτό: τα επίπεδα ευτυχίας τους είναι ιδιαίτερα υψηλά, ενώ, αυξάνονται ανάλογα με τη συχνότητα συμμετοχής τους σε αυτές τις δραστηριότητες. Άρα προσθέστε το διαλογισμό στη ζωή σας. Επίσης, σύμφωνα με τους ειδικούς, η άσκηση -σε συχνή και καθημερινή βάση- μπορεί να ενισχύσει εξίσου την ευεξία και τη χαρά που νιώθεις.

Κάνε το καλό ποικιλοτρόπως

Οι ευγενικές πράξεις, αποδεδειγμένα, συμβάλλουν στην ευτυχία καθώς ενισχύουν την αυτο-εικόνα σου. Δυστυχώς, το αίσθημα χαράς με το οποίο σε γεμίζουν, «εξαντλείται» σύντομα και, μάλιστα, με τον ίδιο τρόπο που χάνεις το ενδιαφέρον σου για το νέο σου φόρεμα ή κινητό –ιδιαίτερα όταν οι καλές πράξεις σου εξαντλούνται στο πότισμα των φυτών της πολυκατοικίας που μένεις.

Η συνταγή της ευτυχίας: Οι ειδικοί διατείνονται ότι ο καλός Σαμαρείτης που κρύβεις μέσα σου έχει ανάγκη από… ποικιλία. Μία έρευνα, μάλιστα, του Πανεπιστημίου Ριβερσάιντ στην Καλιφόρνια, υποστηρίζει πως τα άτομα τα οποία κάνουν -σε καθημερινή βάση- διάφορες καλές πράξεις (π.χ. φροντίζουν το κατοικίδιο του γείτονά τους, δίνουν χρήματα για φιλανθρωπικούς σκοπούς) είναι εξαιρετικά αισιόδοξα και χαρούμενα, ενώ, το αίσθημα ευτυχίας και εκπλήρωσης που νιώθουν έχει μεγάλη ένταση και διάρκεια. Αντίθετα, σύμφωνα με την ίδια έρευνα, τα άτομα που επιμένουν στη μονοτονία της ίδιας καλής πράξης, δεν έχουν τα ίδια θετικά και ευεργετικά για την ψυχολογία τους αποτελέσματα. Δοκίμασε αυτό: κάνε το καλό… ποικιλοτρόπως και, τουλάχιστον, μία φορά την ημέρα. Ο λόγος; Το αλτρουιστικό συναίσθημα που θα νιώσεις, θα τονώσει σημαντικά την αυτοπεποίθησή σου και θα σε βοηθήσει να νιώσεις πιο ευτυχισμένος.

Δες το πιο «αφηρημένα»

Η αλήθεια είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δίνουν εξαιρετική σημασία στην απόκτηση υλικών αγαθών, ενώ, πολλοί θεωρούν ότι η πραγματική ευτυχία «έρχεται» με την απόκτησή τους. Παρότι, λοιπόν, τα υλικά αγαθά και τα επιπλέον χρήματα ενδέχεται να βελτιώσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής σου, δεν ισχύει το ίδιο για την ψυχολογία σου.

Η συνταγή της ευτυχίας: Σύμφωνα με τον Leaf Van Boven, κοινωνικό ψυχολόγο και καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Μπόλντερ στο Κολοράντο, η ψυχική σου υγεία επωφελείται περισσότερο από τις εμπειρίες και όχι από τα υλικά αγαθά που αποκτάς κατά τη διάρκεια της ζωής σου. Κι αυτό γιατί η γνώση και οι ευκαιρίες που σου προσφέρουν είναι – πραγματικά ανεκτίμητες και μοναδικές. Για παράδειγμα, στην περίπτωση που ο καινούργιος σου Η/Υ σε «απογοητεύσει», δεν σου αφήνει περιθώριο για πολλές επιλογές: είτε θα τον αντικαταστήσεις με έναν νέο είτε θα συνηθίσεις τις περιορισμένες δυνατότητες που σου προσφέρει. Αντίθετα, σκέψου πώς η αντιμετώπιση μίας επαγγελματικής «κρίσης» έχει καθορίσει και διαμορφώσει το χαρακτήρα, τις δεξιότητες και τις επαγγελματικές επιλογές σου.

Άλλαξε (άμεσα) στάση

Είναι γεγονός ότι υπάρχουν συγκεκριμένα πράγματα στα οποία επιλέγεις να εστιάσεις την προσοχή σου προκειμένου να λάβεις κάποια απόφαση (για την υγεία, τη διατροφή, τις προσωπικές σχέσεις σου). Κάνε αυτό το μικρό τεστ για να καταλάβεις τι ακριβώς εννοούμε: Αν μία διαδήλωση σε εμποδίσει να πας στο γραφείο, εσύ σκέφτεσαι α) τις εκκρεμότητες και τη δουλειά που θα «μείνει» πίσω ή β) τον πολύτιμο προσωπικό χρόνο που έχεις κερδίσει, χάρη στις ειδικές συνθήκες; Αντίστοιχα, αν χρειάζεται να κάνεις μία ανακαίνιση στο χώρο σου α) γκρινιάζεις, εκ των προτέρων για τη διαδικασία και τον κόπο που απαιτεί ή β) σκέφτεσαι πόσο όμορφο θα γίνει το σπίτι σου, μόλις τελειώσουν οι εργασίες. «Η -αρνητική ή θετική- στάση που διατηρείς σε δύσκολες καταστάσεις, επηρεάζει ανάλογα την ψυχολογία σου», υποστηρίζει ο Winifred Gallagher, συγγραφέας του Rapt: Attention and the Focused Life.

Η συνταγή της ευτυχίας: Σύμφωνα με έρευνες, τα θετικά συναισθήματα (π.χ. κατανόηση, ηρεμία, συμπόνοια, ευγένεια) κάνουν την σκέψη σου πιο «ευέλικτη», διευρύνουν τους πνευματικούς και συναισθηματικούς σου ορίζοντες, ενώ ενισχύουν την κοινωνικότητά σου. Επιπλέον, οι θετικές σκέψεις περιορίζουν αρκετά τις «διαβρωτικές» συνέπειες που έχουν τα αρνητικά συναισθήματα τόσο στην ψυχική όσο και τη σωματική υγεία σου. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι τα αισιόδοξα άτομα αντιμετωπίζουν λιγότερα προβλήματα υγείας και έχουν μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής συγκριτικά με τα απαισιόδοξα.

Διαβάστε: Τεχνικές για ένα υγιή ψυχισμό και σώμα

Άφησε τη φαντασία σου… να καλπάσει!

Μπορεί να νομίζεις ότι δεν πρέπει να αναλώνεις την ενέργεια και το χρόνο σου στην ονειροπόληση. Παρ’ όλα αυτά, νέα ερευνητικά δεδομένα, αποδεικνύουν ότι ο εγκέφαλός σου εργάζεται πολύ σκληρά κατά τη διάρκεια της ονειροπόλησης. Συγκεκριμένα, σε μία έρευνα του Παν/μίου της Βρετανικής Κολούμπια βρέθηκε ότι τα άτομα που αφήνουν το μυαλό τους ελεύθερο, ενώ κάνουν απλές δουλειές τείνουν να εξασκούν τόσο τις διεκπεραιωτικές ικανότητές τους (χρησιμοποιώντας το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου) όσο και τις δημιουργικές και καλλιτεχνικές ικανότητές τους (χρησιμοποιώντας, αντίστοιχα, το
αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου).

Η συνταγή της ευτυχίας: «Για να ενισχύσεις τις πνευματικές επιδόσεις και την ψυχική ευεξία σου, προτίμησε πιο δημιουργικές δραστηριότητες, οι οποίες απαιτούν αφηρημένη σκέψη και έντονη φαντασία», προτείνει η δρ. Kalina Christoff, ψυχολόγος. Άλλη καλή στρατηγική είναι να διαθέτεις καθημερινά λίγο χρόνο στην… ονειροπόληση (π.χ. την ώρα που είσαι για ψώνια ή πριν πέσεις για ύπνο).

Μη μιλάς «βρώμικα»

Φυσικά, δεν αρέσει σε κανένα να κάνει κακή εντύπωση και είναι γεγονός ότι όταν γνωρίζουμε κάποιον όλοι μας προσπαθούμε να δείχνουμε τον καλύτερο εαυτό μας. Παρ’ όλα αυτά, φαίνεται πως αυτή η διαδικασία μπορεί να ενισχύσει εξαιρετικά τη διάθεσή μας και τονώνει την αυτο-εικόνα μας.

Η συνταγή της ευτυχίας: Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι οι περισσότεροι νιώθουν πιο ευτυχισμένοι μετά το πέρας της συναναστροφής με κάποιον άγνωστο παρά όταν συνομιλούν με τον έτερόν τους ήμισυ. Επίσης, οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι τα άτομα που έχουν μάθει να «αντιμετωπίζουν» το ταίρι τους με γλυκό και ευγενικό τρόπο (σαν δηλαδή να προσπαθούν να του κάνουν καλή εντύπωση) αναφέρουν ότι είναι πιο ευτυχισμένα και πιο αισιόδοξα για το μέλλον της σχέσης τους σε σχέση με εκείνα που θεωρούν το ταίρι τους δεδομένο (και του φέρονται… ανάλογα).

Μάθε (πότε) να παραιτείσαι

Η πλειοψηφία των ατόμων δεν γνωρίζει πότε είναι η ώρα για να αποχωρίσει από μία δύσκολη και ψυχοφθόρα κατάσταση (π.χ. από μία σχέση ή μία δουλειά που δεν είναι ικανοποιητική). Η «πλάνη του χαμένου κόστους» («πλάνη του Κόνκορντ») είναι ένα από τα πιο συνήθη ψυχολογικά φαινόμενα. Το να επιμένεις πεισματικά να παραμένεις σε δουλειές που δεν σε ικανοποιούν, σε σχέσεις οι οποίες δεν σε ευχαριστούν και δεν πρόκειται να αλλάξουν και, κατά συνέπεια, δεν έχουν μέλλον δεν συμβάλλει καθόλου στην προσωπική ανάπτυξη και ευεξία σου.

Η συνταγή της ευτυχίας: «Σε κανέναν δεν αρέσει η ιδέα ότι ο χρόνος, οι προσπάθειες και τα συναισθήματά του πάνε χαμένα. Έτσι, δεν αντιλαμβάνεσαι ότι η παραμονή σου σε καταστάσεις που δεν σε ικανοποιούν και σε κάνουν δυστυχισμένη ελπίζοντας ότι τα πράγματα θα αλλάξουν, δεν συμβάλλει στην προσωπική ευτυχία», σημειώνει ο δρ. Hal Arkes καθηγητής Ψυχολογίας στο Δημόσιο Πανεπιστήμιο του Οχάιο. Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχει αντίδοτο κατά της εν λόγω πλάνης: αρκεί να προσπαθήσεις να αποσυνδεθείς συναισθηματικά από τις καταστάσεις εκείνες που σε ταλαιπωρούν και να αποφασίσεις με βάση τη λογική. Την επόμενη φορά, λοιπόν, που θα βρεθείς αντιμέτωπη με ένα τέτοιο δίλημμα, σκέψου τι θα συμβούλευες μία φίλη σου ή και την αδερφή σου αν βρισκόταν σε μια αντίστοιχη κατάσταση.

Μην αναζητάς το ιδανικό

Σε γενικές γραμμές, στον δυτικό κόσμο οι άνθρωποι τείνουν να εξισώνουν την δυνατότητα επιλογής με την έννοια της ελευθερίας. Κι όμως αυτή η θεώρηση βλάπτει σοβαρά την ψυχική υγεία. Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζει ο Δρ. Barry Schwartz, συγγραφέας του βιβλίου The Paradox of Choice: Why More Is Less. Οι περισσότεροι από εμάς αποσυντονιζόμαστε από την πληθώρα επιλογών με την οποία ερχόμαστε αντιμέτωποι σε καθημερινή βάση: από τα καταναλωτικά προϊόντα μέχρι τα συνταξιοδοτικά και τραπεζικά προγράμματα. «Μία απλή μέθοδος για να αντιμετωπίσεις το άγχος που προκαλεί η υπερπληθώρα επιλογών είναι να αρχίσεις να αποκλείεις τα πράγματα που δεν σε καλύπτουν και να λάβεις την απόφασή σου, διαλέγοντας ανάμεσα σε εκείνα που θεωρείς ότι σε ικανοποιούν», συμβουλεύει ο Δρ. Schwartz.