Ακολουθούν ενδιαφέροντα αποσπάσματα από το βιβλίο “Η ασθένεια ως πορεία της ψυχής” αναφορικά με τη σχέση των καρδιακών νοσημάτων με τη ψυχολογική κατάσταση του ατόμου.
Ο καρδιακός ρυθμός είναι εν πολλοίς αυτόνομη διαδικασία που δεν υπόκειται στη βούληση, εκτός αν παρεμβληθεί μια συγκεκριμένη άσκηση (π.χ. βιοανάδραση). Ο φλεβοκομβικός ρυθμός είναι έκφραση ενός αυστηρού κανόνα του οργανισμού. Ο καρδιακός ρυθμός μοιάζει με τον ρυθμό της αναπνοής, που μπορεί να ελεγχθεί πολύ αποτελεσματικότερα μέσω της βούλησης. Ο καρδιακός ρυθμός είναι αυστηρός και αρμονικός. Αν στην αποκαλούμενη αρρυθμία η καρδιά ξαφνικά “σκοντάψει” ή τρέξει, αποκαλύπτει τη διαταραχή της τάξης και τον εκτροχιασμό από τον κανονικό ρυθμό.
Advertisment
Αν παρατηρήσουμε τις διάφορες εκφράσεις που αναφέρονται στην καρδιά, διαπιστώνουμε ότι έχουν πάντοτε σχέση με συναισθηματικές καταστάσεις. Το συναίσθημα “βγαίνει” από τον άνθρωπο, είναι κίνηση από το εσωτερικό του προς τα έξω. Αναπηδά η καρδιά μου από χαρά – ραγίζει η καρδιά μου από λύπη – χτυπά μέχρι τον λαιμό – κρύβω κάτι στην καρδιά μου – εγκάρδια – με χτύπησε κατευθείαν στην καρδιά. Αν κάποιος στερείται τα συναισθήματα αυτά, που είναι ανεξάρτητα από τη νόηση, μας φαίνεται άκαρδος. Για το ερωτευμένο ζευγάρι λέμε, έσμιξαν οι καρδιές τους. Να λοιπόν η καρδιά, σύμβολο ενός κέντρου του ανθρώπου, που δεν καθοδηγείται από τη λογική ή τη βούληση.
Δεν είναι όμως ένα κέντρο, αλλά το κέντρο του σώματος, σχεδόν στο κέντρο, λίγο προς τα αριστερά, προς την πλευρά του συναισθήματος (αντιστοιχεί στο δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου). Η καρδιά βρίσκεται ακριβώς στο σημείο που δείχνουμε με το χέρι, όταν εννοούμε τον εαυτό μας. Το συναίσθημα και κυρίως η αγάπη συνδέονται στενά με την καρδιά. Η καρδιά μας ποθεί κάτι, κλείνουμε κάποιον στην καρδιά μας. Δηλαδή ανοιγόμαστε μόνον σ’ αυτό το άτομο και το αφήνουμε να μπει μέσα μας. Είμαστε άνθρωποι ανοιχτόκαρδοι, ανοιχτοί. Το αντίθετο είναι το κλειστό, στενόκαρδο άτομο, που δεν αφουγκράζεται την καρδιά του, που δεν τρέφει εγκάρδια αισθήματα, που είναι ψυχρό. Ποτέ δεν θα χάριζε την καρδιά του, γιατί θα αναγκαζόταν να χαρίσει τον ίδιο του τον εαυτό. Αντίθετα, μάλιστα, προσέχει μήπως δώσει σε κάποιον την καρδιά του – και παραμένει με μισή καρδιά. Στην αντίπερα όχθη βρίσκεται το καλόκαρδο άτομο, που διακινδυνεύει να αγαπήσει με όλη την καρδιά του χωρίς όρια και τέλος. Τα συναισθήματα αυτά τείνουν να υπερνικήσουν την πολικότητα, που γνωρίζει όρια για κάθε πράγμα.
Η καρδιά συμβολίζει τους δύο πόλους. Από ανατομική άποψη η καρδιά χωρίζεται από το μεσοκοιλιακό διάφραγμα, όπως και οι “χτύποι της καρδιάς” που είναι διπλοί. Με τη γέννηση του ανθρώπου και την είσοδο του στην πολικότητα με την πρώτη αναπνοή, κλείνει αντανακλαστικά το καρδιακό διάφραγμα, και από τη μια κοιλία και τη μια κυκλοφορία γίνονται ξαφνικά δύο, γεγονός που το νεογέννητο βιώνει ως απελπισία. Το σύμβολο της καρδιάς, όπως θα το ζωγράφιζε κάθε παιδί, παριστάνει αυτήν ακριβώς τη συνάντηση των δύο κοιλιών σε οξεία γωνία.
Advertisment
Από τα Δύο γεννιέται το Ένα. Η καρδιά γίνεται σύμβολο της αγάπης και της ενότητας. Λέμε: η μητέρα φέρει το παιδί κάτω από την καρδιά της. Η διατύπωση αυτή είναι βέβαια λανθασμένη από ανατομική άποψη, απλώς η καρδιά χρησιμεύει ως σύμβολο του κέντρου της αγάπης, κι ας μην έχει σημασία αν η καρδιά βρίσκεται ανατομικά στον θώρακα, ενώ το έμβρυο πολύ χαμηλότερα, στην κοιλιά.
Ο άνθρωπος διαθέτει δύο κέντρα, το επάνο;» και το κάτω: κεφάλι και καρδιά, λογική και συναίσθημα. Προσδοκούμε από έναν ολοκληρωμένο άνθρωπο να έχει και τις δύο λειτουργίες σε αρμονική ισορροπία. Ο αποκλειστικά νοητικός άνθρωπος δίνει την εντύπωση της μονομέρειας και της ψυχρότητας. Όποιος πάλι ζει μόνον μέσα από τα συναισθήματα του μας φαίνεται πολλές φορές ασαφής και χωρίς τάξη. Μόνον όταν οι δύο λειτουργίες αλληλοσυμπληρώνονται κι εμπλουτίζονται, ο άνθρωπος φαίνεται σφαιρικός, συμπληρωμένος, ολόκληρος.
Το πλήθος των διατυπώσεων σε σχέση με την καρδιά μαρτυρεί ότι η καρδιά, μέσα από τον συνηθισμένο και μετρημένο ρυθμό της, εκφράζει πάντοτε ένα συναίσθημα, βίτε αυτό είναι φρίκη – που κάνει την καρδιά να κτυπά σαν τρελή ή να σταματά -είτε χαρά είτε αγάπη, που επιταχύνουν τον ρυθμό σε βαθμό που νιώθουμε τους κτύπους να ανεβαίνουν στον λαιμό. Το ίδιο συμβαίνει και με την καρδιακή αρρυθμία, μόννο που δεν βλέπουμε το αντίστοιχο συναίσθημα. Εδώ βρίσκεται το πρόβλημα: Η καρδιακή αρρυθμία επιτίθεται στους ανθρώπους που απαγορεύουν σε “οποιαδήποτε συναισθήματα” να τους βγάλουν έξω από ία τυποποιημένα μέτρα τους. Τώρα η καρδιά χτυπά με τρελό ρυθμό, επειδή ο άνθρωπος δεν τολμά να αφήσει τα συναισθήματα του να τον παρασύρουν. Στηρίζεται γερά στη νόηση και στην τυποποίηση και δεν επιτρέπει σε αισθήματα και συγκινήσεις να τον παρασύρουν έξω από την πεπατημένη. Δεν θέλει να διαταράσσεται η αρμονική ισορροπία της ζωής του από κάποιο κατακλυσμό συγκινήσεων. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις όμως το συναίσθημα σωματοποιείται και η καρδιά αρχίζει να αναστατώνεται. Ο καρδιακός ρυθμός ξεφεύγει από κάθε μέτρο, εξαναγκάζοντας κυριολεκτικά το άτομο να αφουγκραστεί και πάλι την καρδιά του.
Κανονικά, δεν αντιλαμβανόμαστε τους παλμούς της καρδιάς μας παρά μόνον κάτω από την πίεση κάποιας συγκίνησης ή ασθένειας. Οι παλμοί της καρδιάς μας φθάνουν στη συνείδηση μας μόνον εφόσον κάτι μας ερεθίζει ή κάτι μεταβάλλεται. Να το κλειδί για την κατανόηση όλων των καρδιακών συμπτωμάτων: εξαναγκάζουν τον άνθρωπο να υπακούσει και πάλι στην καρδιά του. Οι καρδιοπαθείς είναι άτομα που επιμένουν να ακούνε μόνον το κεφάλι τους, ενώ στη ζωή τους η καρδιά μπαίνει σε δεύτερη μοίρα. Η διεργασία αυτή φαίνεται ξεκάθαρα στον φοβικό τύπο. Η νεύρωση της καρδιάς είναι ένας σωματικά μη αιτιολογημένος φόβος για την καρδιά, που καταλήγει στη νοσηρή υπερβολή μιας συνεχούς παρακολούθησης. Ο φόβος καρδιακής συγκοπής του καρδιονευρωτικού ατόμου είναι τόσο μεγάλος, ώστε είναι πρόθυμος να αναδιοργανώσει ολόκληρη τη ζωή του.
Παρατηρώντας τον συμβολισμό αυτής της συμπεριφοράς, διαπιστώνουμε και πάλι τη μεγαλειώδη σοφία και ειρωνεία, με την οποία λειτουργεί η ασθένεια. Ο φοβικός αναγκάζεται να παρακολουθεί συνεχώς την καρδιά του και να προσαρμόζει όλη του τη ζωή στις ανάγκες της καρδιάς του, ενώ συγχρόνως αισθάνεται τόσο φόβο για την καρδιά του – στην πραγματικότητα είναι ένας δικαιολογημένος φόβος, μήπως η καρδιά του μια μέρα σταματήσει και τον αφήσει άκαρδο. Η καρδιακή φοβία τον εξαναγκάζει να τοποθετήσει την καρδιά του και πάλι στο κέντρο της συνείδησης του. Ποιος δεν ξεκαρδίζεται εδώ;
Αυτό που παίζεται μέχρι στιγμής στην ψυχή του καρδιονευρωτικού, έχει ήδη βυθιστεί και σωματοποιηθεί στην περίπτωση της στηθάγχης. Τα αγγεία που τροφοδοτούν την καρδιά με αίμα έχουν σκληρυνθεί και στενωθεί σε βαθμό που να μην παίρνει αρκετή τροφή η καρδιά. Η περίπτωση αυτή δεν χρειάζεται και πολλή ανάλυση, γιατί καθένας γνωρίζει τι σημαίνει σκληρή ή πετρωμένη καρδιά. Η λέξη στηθάγχη (άγχος = στενότητα) σημαίνει στενότητα της καρδιάς. Ενώ ο καρδιονευρωτικός εισπράττει τη στενότητα άμεσα υπό μορφή φόβου, η στηθάγχη έχει ήδη εκδηλωθεί συγκεκριμένα. Ο συμβολισμός της ακαδημαϊκής ιατρικής θεραπευτικής αντιμετώπισης είναι ξεκάθαρος: χορηγούν στον ασθενή εν ανάγκη κάψουλες νιτρογλυκερίνης – δηλαδή εκρηκτικής ουσίας, για να εκραγεί η στενότητα και να δοθεί στην καρδιά του ασθενούς ο χώρος που χρειάζεται.
Οι καρδιοπαθείς φοβούνται για την καρδιά τους – δικαιολογημένα!
Ωστόσο πολλοί επιμένουν να μην κατανοούν την πρόκληση. Όταν ο φόβος για τα συναισθήματα τους μεγαλώνει τόσο, ώστε να εμπιστεύονται μόνον τους κοινωνικούς τύπους, εμφυτεύουν βηματοδότη, ο ζωντανός ρυθμός υποκαθίσταται από ένα μετρικό μηχάνημα (η σχέση του ρυθμού προς το μέτρο είναι όπως η σχέση του νεκρού προς το ζωντανό!). Ό,τι προκαλούσε μέχρι τώρα τα αισθήματα, το αναλαμβάνει τώρα μια μηχανή. Χάνει βέβαια ο ασθενής την ελαστικότητα και προσαρμοστικότητα του καρδιακού ρυθμού, αλλά αντί γι’ αυτό απαλλάσσεται από την απειλή των λακτισμάτων μιας ζωντανής καρδιάς. Όποιος έχει “στενή” καρδιά είναι θύμα των δυνάμεων του Εγώ και των πόθων του για εξουσία.
Καθένας γνωρίζει ότι η υπέρταση είναι προϋπόθεση του εμφράγματος. Είδαμε ότι ο υπερτασικός είναι άτομο με επιθετικότητες, που όμως συγκρατεί με αυτοκυριαρχία. Η συσσωρευμένη αυτή επιθετική ενέργεια εκτονώνεται στο έμφραγμα, σχίζοντας του την καρδιά. Οι καρδιακοί παλμοί είναι άθροισμα όλων των χτυπημάτων που ποτέ δεν δόθηκαν. Με το έμφραγμα ο άνθρωπος μπορεί να βιώσει με εντυπωσιακό τρόπο την πανάρχαιη σοφία, ότι η υπερεκτίμηση των δυνάμεων του Εγώ και η κυριαρχία της θέλησης μας αποκόπτουν από τη ροή του ζωτικού στοιχείου. Μόνον μια σκληρή καρδιά μπορεί να σπάσει!
Καρδιακά νοσήματα
Σε περίπτωση διαταραχών και καρδιακών νοσημάτων ας διερευνηθούν τα εξής:
1. Το κεφάλι και η καρδιά μου, ο νους και τα αισθήματα μου βρίσκονται σε αρμονική ισορροπία;
2. Αφήνω στα συναισθήματα μου αρκετό χώρο και τολμώ να τα εκφράσω;
3. Ζω και αγαπώ με ολόκληρη ή με τη μισή μου καρδιά;
4. Η ζωή μου διαπνέεται από έναν ζωντανό ρυθμό, ή την πιέζω να ακολουθεί τους πάγιους, δικούς μου ρυθμούς;
5. Υπάρχει ακόμα στη ζωή μου υλικό ανάφλεξης και έκρηξης;
6. Αφουγκράζομαι την καρδιά μου;
