Σύμφωνα με μία έρευνα που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Cerebrum προς το τέλος του 2000, η κακοποίηση ή η εγκατάλειψη κατά την παιδική ηλικία προκαλεί μόνιμες αλλαγές στη φυσιολογία του αναπτυσσόμενου παιδικού εγκεφάλου. Οι αλλαγές αυτές στη δομή του εγκεφάλου είναι σημαντικές και προκαλούν διάφορα ψυχολογικά και συναισθηματικά προβλήματα, αλλά και διαταραχές της προσωπικότητας στο κακοποιημένο παιδί κατά την εφηβική του ηλικία και όταν ενηλικιωθεί.
Ο επικεφαλής αυτής της έρευνας Martin Teicher και οι συνεργάτες του εντόπισαν τέσσερις συγκεκριμένες ανωμαλίες στη δομή και στις λειτουργίες του εγκεφάλου ατόμων που είχαν κακοποιηθεί ή εγκαταλειφθεί στην παιδική τους ηλικία.
Advertisment
1. Μη φυσιολογική ανάπτυξη του αριστερού ημισφαιρίου του εγκεφαλικού φλοιού. Η εγκεφαλική αυτή ανωμαλία συνδέεται άμεσα με προβλήματα κατάθλιψης καθώς και προβλήματα μνήμης.
2. Αδυναμία ενιαίας και εναρμονισμένης λειτουργίας των δύο ημισφαιρίων – δεξιού και αριστερού – του φλοιού του εγκεφάλου. Όπως διαπιστώθηκε κατά την έρευνα, αυτό οφείλεται μάλλον σε σημαντική μείωση του μεγέθους του μεσολοβίου – δέσμη νευρικών ινών οι οποίες συνδέουν τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου και μέσω των οποίων ανταλλάσσονται δεδομένα και εναρμονίζονται οι λειτουργίες τους. Η έρευνα διαπίστωσε μια σημαντική διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών. Ο κύριος παράγων μείωσης του μεγέθους του μεσολοβίου στους άντρες είναι η εγκατάλειψη κατά την παιδική ηλικία, ενώ η σεξουαλική κακοποίηση δεν έχει καμία επίδραση. Αντίθετα, στις γυναίκες η σεξουαλική κακοποίηση έχει άμεση σχέση με τη μείωση του μεγέθους του μεσολοβίου, ενώ η εγκατάλειψη δεν παίζει κανένα ρόλο.
3. Ανωμαλίες στην ανάπτυξη και στις λειτουργίες του στεφανοειδούς συστήματος – τμήμα του εγκεφάλου που βρίσκεται μέσα και γύρω από το μεσεγκέφαλο και παίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση των συναισθημάτων, των συγκινήσεων και των κινήτρων. Εκτός από τα άλλα προβλήματα, διαπιστώθηκε ότι η ανώμαλη ανάπτυξη του στεφανοειδούς συστήματος προκαλεί κατά καιρούς κρίσεις παρόμοιες μ’ αυτές της επιληψίας σε ένα σημαντικό αριθμό ενηλίκων που υπέστησαν κακοποίηση σαν παιδιά. Οι κρίσεις αυτές συνοδεύονται από έντονα συναισθήματα θλίψης, τρόμου, ενοχής, ντροπής, οργής και ορισμένες φορές έντονο γέλιο δίχως το άτομο να αισθάνεται χαρούμενο.
Advertisment
4. Τέλος, εντοπίστηκε η παρουσία μιας συγκεκριμένης ανωμαλίας στα εγκεφαλογραφήματα ενός σημαντικού αριθμού ατόμων που υπέστησαν κακοποίηση στην παιδική τους ηλικία. Η συγκεκριμένη αυτή ανωμαλία σχετίζεται άμεσα με επιθετικότητα και τάσεις αυτοκαταστροφής. Έχει δηλαδή άμεση σχέση με τάσεις για βιαιότητα και εγκληματικότητα.
Γενικά, τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας έδειξαν ότι η παιδική κακοποίηση προκαλεί μια αλληλουχία επιδράσεων οι οποίες περιλαμβάνουν διαταραχές στις λειτουργίες των ορμονών και των νευροδιαβιβαστών που παίζουν κρίσιμο ρόλο στην ανάπτυξη ευαίσθητων τμημάτων του εγκεφάλου. Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας ήταν μάλλον αναμενόμενα και δεν πρέπει να μας εκπλήσσουν, καθώς είχαν προηγηθεί πολλές άλλες έρευνες σε ζώα με τα ίδια ακριβώς αποτελέσματα.
Ακόμη και σήμερα, πολλοί αντιμετωπίζουν τα ψυχικά τραύματα, τα ψυχολογικά προβλήματα ή τις διαταραχές της προσωπικότητας σαν κάτι που βρίσκεται σε ένα ακαθόριστο και ομιχλώδη χώρο που ονομάζουν νου. Δηλαδή, σαν προβλήματα που δεν υπάρχουν στη χειροπιαστή πραγματικότητα, αλλά είναι αποτέλεσμα της νοσηρής φαντασίας του πάσχοντα. Βρίσκονται «μόνο στο μυαλό» όπως πολλοί συνηθίζουν να λένε. Έτσι, συνήθως, δεν δίνεται σ’ αυτά τα προβλήματα η ίδια βαρύτητα που δίνεται στις ασθένειες του σώματος. Στην πραγματικότητα όμως δεν υπάρχει διαχωρισμός μεταξύ νου και σώματος, καθώς έχει πια αποδειχθεί ότι τα συναισθήματα προκαλούν μεταλλάξεις όχι μόνο στον εγκέφαλό μας, αλλά και στο ίδιο το DNA μας.
Το πρόβλημα λοιπόν της παιδικής κακοποίησης πάει πολύ βαθύτερα από ότι ίσως φαντάζονται πολλοί. Δεν νομίζω ότι θα ήταν παρατραβηγμένο να πούμε ότι αυτές οι αλλαγές στον εγκέφαλο, αλλά πολύ πιθανόν και στο DNA αν λάβουμε υπ’ όψιν τις τελευταίες έρευνες, που προκαλούνται άμεσα από την παιδική κακοποίηση μπορεί να δημιουργούν κληρονομικότητα. Οπότε το πρόβλημα διευρύνεται επικίνδυνα καθώς ξεφεύγει από τα άμεσα θύματα κακοποίησης και επηρεάζει ολόκληρη την κοινωνία. Δηλαδή, η συνεχιζόμενη, διαχρονική αλυσίδα παιδικής κακοποίησης που αναφέρουμε παραπάνω, είναι ουσιαστική και όχι απλά ένα σχήμα λόγου. Πρέπει λοιπόν να ληφθούν άμεσα και δραστικά μέτρα, πριν καταλήξουμε να γίνουμε μια κοινωνία που θα αποτελείται από παιδιά που κακοποιούνται και ενήλικες που ή κακοποιούν και βιαιοπραγούν ή δυσλειτουργούν λόγω άλλων ψυχικών νοσημάτων
Συγγραφή & Επιμέλεια κειμένου: Δρ. Δόβελος Ιωάννης
Καθηγητής Ψυχολογίας & Ψυχοθεραπείας
Psychotherapia.gr
