Σύμφωνα με μια έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Psychological Science» του Αμερικανικού Συλλόγου Ψυχολογικής Επιστήμης, ένα παραμύθι στο οποίο επαινείται η ειλικρίνεια ενός χαρακτήρα επιδρά θετικότερα στα μικρά παιδιά στο να είναι ειλικρινή συγκριτικά με μια ιστορία που τονίζει τις αρνητικές επιπτώσεις του ψέματος.
Τα ευρήματα αποδεικνύουν ότι παραμύθια όπως «Το αγόρι που φώναζε λύκος» και ο «Πινόκιο» δεν είναι τόσο αποτελεσματικά στο να εμπνέουν ειλικρινή συμπεριφορά στα παιδιά.
Advertisment
Τα παραμύθια χρησιμοποιούνται εδώ και χρόνια για να ενσταλάξουν ηθικές και πολιτιστικές αξίες στα παιδιά, αλλά δεν έχουν γίνει ιδιαίτερες έρευνες όσον αφορά την αποτελεσματικότητά τους.
Ο βασικός συγγραφέας της έρευνας Kang Lee από το Ινστιτούτο Έρευνας για το Παιδί στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο αναφέρει ότι δεν πρέπει να θεωρούμε δεδομένο ότι οι κλασσικές ηθικές ιστορίες θα οδηγήσουν αυτομάτως και σε ηθικές συμπεριφορές.
Η ερευνήτρια και επίσης συγγραφέας της μελέτης Victoria Talwar από το Πανεπιστήμιο Μακ Γκιλ προσθέτει ότι ως γονείς και οι ίδιοι, ήθελαν να μάθουν πόσο αποτελεσματικές είναι οι συγκεκριμένες ιστορίες στο να προωθούν πιο ειλικρινή συμπεριφορά. Άραγε πρόκειται για ιστορίες που τα παιδιά τις ακούν κι ύστερα τις ξεχνούν ή μπορούν πράγματι να τους μεταφέρουν κάποια μηνύματα;
Advertisment
Προκειμένου να καταλήξουν σε σαφή συμπεράσματα, οι Lee, Talwar και οι συνεργάτες τους διεξήγαγαν ένα πείραμα με 268 παιδιά ηλικίας από 3 ως 7 ετών. Το κάθε παιδί έπαιζε με ένα παιχνίδι που έπρεπε να μαντέψει ποιό είναι με βάση τον ήχο που έβγαζε. Στη μέση του παιχνιδιού, ο πειραματιστής έφευγε από το δωμάτιο για ένα λεπτό για να πάρει ένα βιβλίο, λέγοντας στο παιδί να μην κρυφοκοιτάξει το παιχνίδι που υπήρχε στο τραπέζι. Για τα περισσότερα παιδιά ήταν πολύ δύσκολο να μην υποκύψουν στον πειρασμό αυτό.
Όταν ο πειραματιστής επέστρεφε, διάβαζε στο παιδί ένα παραμύθι – είτε το «Ο λαγός και η χελώνα», «Το αγόρι που φώναζε λύκος», τον «Πινόκιο» ή το «Ο Τζώρτζ Ουάσινγκτον και η κερασιά». Στη συνέχεια, ο πειραματιστής ζητούσε από το παιδί να πει την αλήθεια για το αν είχε προηγουμένως κρυφοκοιτάξει το παιχνίδι.
Αντίθετα με τις προσδοκίες των ερευνητών, οι ιστορίες «Πινόκιο» και «Το αγόρι που φώναζε λύκος» οι οποίες συνδέουν το ψέμα με αρνητικές συνέπειες, όπως τη γελοιοποίηση μπροστά σε όλους ή ακόμα και τον θάνατο, δεν ήταν πιο αποτελεσματικές στο να κάνουν τα παιδιά να είναι ειλικρινή συγκριτικά με ένα παραμύθι που δεν σχετίζεται με την ειλικρίνεια, όπως «Ο λαγός και η χελώνα».
Μόνο η πλαστή ιστορία για τον νεαρό Τζώρτζ Ουάσινγκτον φάνηκε ότι έπεισε τα παιδιά να παραδεχτούν ότι είχαν κρυφοκοιτάξει. Όσα από αυτά άκουσαν την ιστορία στην οποία ο μετέπειτα πρόεδρος των ΗΠΑ επαινέθηκε επειδή ομολόγησε το αδίκημά του είχαν 3 φορές περισσότερες πιθανότητες να πουν την αλήθεια από τα υπόλοιπα που άκουσαν διαφορετικές ιστορίες.
Ένα επιπλέον πείραμα έδειξε ότι η θετική εστίαση στην ιστορία του Τζώρτζ Ουάσινγκτον ήταν υπεύθυνη για την έντιμη συμπεριφορά των παιδιών. Όταν οι ερευνητές έδωσαν αρνητικό τέλος στην ιστορία, τα παιδιά δεν είχαν πλέον περισσότερες πιθανότητες να παραδεχτούν ότι κρυφοκοίταξαν.
Η Talwar πιστεύει ότι η αρχική ιστορία με τον Τζώρτζ Ουάσινγκτον είναι αποτελεσματική επειδή τονίζει τις θετικές συνέπειες της ειλικρίνειας, περνώντας το μήνυμα της επιθυμητής συμπεριφοράς ενώ ταυτόχρονα την προβάλλει.
Ο Lee συμπληρώνει πως η μελέτη αποδεικνύει ότι για να ενισχυθεί μια ηθική συμπεριφορά όπως η τιμιότητα, πρέπει να τονιστούν τα θετικά αποτελέσματα της ειλικρίνειας κι όχι οι αρνητικές συνέπειες του ψέματος. Αυτό είναι πιθανόν να ισχύει για άλλες παρόμοιες ηθικές συμπεριφορές.
Οι ερευνητές τονίζουν ότι είναι απαραίτητες περισσότερες μελέτες για να αποδειχτεί αν οι ιστορίες που περιέχουν ηθικά μηνύματα μπορούν να επηρεάσουν τη συμπεριφορά των παιδιών μακροπρόθεσμα.
Ακόμα και τώρα όμως, οι ίδιοι έσπευσαν να επωφεληθούν από τα ευρήματά τους. Η Talwar αναφέρει ότι φαίνεται πως υπάρχουν θετικές επιδράσεις και ήδη το εφαρμόζει στην ανατροφή του δικού της παιδιού.
