Πολλοί άνθρωποι παραπονιούνται για την αδυναμία τους να εκδηλωθούν, να πουν ΟΧΙ, καθώς και για τις αρνητικές συνέπειες αυτής τους της συμπεριφοράς, τόσο στην ιδιωτική, όσο και στην επαγγελματική τους ζωή: την αίσθηση ότι δεν τους προσέχουν και δεν τους σέβονται, τη μείωση της αυτοεκτίμησης τους, την πικρία, την αποθάρρυνση ακόμα και το πρόβλημα βάρους που έχουν.
Τα άτομα που δεν μπορούν να εκδηλωθούν, παγιδεύονται σε έναν φαύλο κύκλο που συμπεριλαμβάνει τρεις βασικές έννοιες: την αμφιβολία, τον φόβο και τις ένοχες. Είμαι δικαιολογημένος να ζητήσω ή να αρνηθώ κάτι; Μήπως πληγώσω αυτό το άτομο και σταματήσουμε να είμαστε φίλοι αν του εναντιωθώ; Πόσο εγωιστής είμαι αν δεν λαμβάνω υπόψη μου τις απαιτήσεις των άλλων; Η αμφιβολία: Μόνιμος σύντροφος των ανθρώπων που δεν ξέρουν να εκδηλώνονται.
Advertisment
Πέρα όμως από αυτή, υπάρχει και μια σύγχυση ανάμεσα στην οργή και τον θυμό, στη σύγκρουση και τη ρήξη, στο είμαι δύσκαμπτος και στο είμαι σταθερός, στο είμαι αυτόνομος και στο είμαι εγωιστής, στο λέω όχι και στο απορρίπτω ένα άτομο. Πίσω από τη δυσκολία ενός ατόμου να εκφραστεί μπορεί να κρύβονται ντροπαλοί και δειλοί γονείς που δεν εκδηλώνονταν εύκολα ή αυταρχικοί γονείς.
Η αμφιβολία εδραιώνεται στο μυαλό του παιδιού γιατί ενώ γνωρίζει διαισθητικά ότι η συμπεριφορά του αυστηρού γονιού δεν είναι σωστή, στα μάτια του ο γονιός έχει πάντα δίκιο. Ο φόβος: Οι δυνατότητες για έκφραση του εαυτού μας καθορίζεται σε πολύ μικρή ηλικία, διότι το ‘ΟΧΙ’ εμφανίζεται στο παιδί στην ηλικία των 2-3 ετών. Ανάλογα με το γονεïκό περιβάλλον του παιδιού, σε αυτές τις πρώιμες απόπειρες έκφρασης, η δυνατότητα του παιδιού να λέει ΟΧΙ θα εδραιωθεί, θα υποστεί πλήγμα ή ακόμα και θα χαθεί από αυτή την πρώτη προσπάθεια.
Συχνά συναντούμε στο ιστορικό ατόμων που αδυνατούν να εκδηλωθούν, μια έντονη γονεικη καταπίεση στις πρώτες τους απόπειρες προσωπικής επανάστασης. Οι ενοχές: Πολύ συχνά οι ενοχές και η ντροπή χρησιμοποιούνται συχνά για να αποθαρρύνουν τα παιδιά από το να αντιδρούν στους γονείς τους και να αναπτύσσουν μια προσωπικότητα που εκδηλώνεται. Αυτά τα επώδυνα συναισθήματα, που τα παιδιά βιώνουν πάρα πολύ έντονα, θα τα κάνουν αδρανή για πολλά χρόνια. Έτσι οι άνθρωποι που δεν τολμούν να εκφραστούν και δεν μπορούν να πουν ΟΧΙ, είναι σταθερά παγιδευμένοι σε αυτόν τον φαύλο κύκλο κάθε φορά που χρειάζεται να εκδηλώσουν τη θέληση τους. Δεδομένου ότι κάθε μια από αυτές τις έννοιες κλειδιά οδηγεί στην επόμενη, τα άτομα αυτά έχουν την εντύπωση ότι γυρίζουν γύρω-γύρω μέσα στο πρόβλημα τους, όπως ακριβώς ένα ποντικάκι τρέχει στη ρόδα του χωρίς να βρίσκει διέξοδο. Αυτό φυσικά κάνει τη δυσφορίας τους να μεγαλώνει με τα χρόνια.
Advertisment
Για να μάθετε λοιπόν να εκδηλώνεστε, χρειάζεται να αποσυνδέσετε αυτές τις τρεις έννοιες κλειδιά:
Για να εξαφανίσετε την αμφιβολία χρειάζεται να ξεκαθαρίσετε τις απόψεις σας σχετικά με την αναγκαιότητα των συγκρούσεων, να συνειδητοποιήσετε τα όρια σας για να μπορέσετε να τα θέσετε στους άλλους και να μάθετε τις τεχνικές της έκφρασης του εαυτού σας που σας επιτρέπουν να την πετύχετε ήρεμα, με τακτ και σεβασμό.
Για να διαλύσετε τον φόβο, χρειάζεται να μεγαλώσετε το παιδί που έχετε μέσα σας, να απαλλαγείτε από τους παράλογους φόβους σας, αλλά πάνω από όλα να μάθετε να προστατεύετε συναισθηματικά τον εαυτή σας μέσα στις σχέσεις σας.
Τέλος, για να απεγκλωβιστείτε από τις ενοχές, χρειάζεται να επανεξετάσετε την λίστα με τα πράγματα που θεωρείτε απαγορευμένα να κάνετε, να επιτρέψετε στον εαυτό σας οπωσδήποτε κάποια από αυτά, να καταφέρετε να ανακατανείμετε τις ευθύνες μέσα στη σχέση σας και να αναπτύξετε τις διπλωματικές σας ικανότητες έτσι ώστε να εκδηλώνετε τη θέληση σας χωρίς να πληγώνετε τον άλλο.
Όταν θα είστε απολύτως ικανοί να λέτε ΟΧΙ τα ΝΑΙ σας θα είναι απίστευτα απολαυστικά. Γιατί τότε θα είναι αληθινά ΝΑΙ!
Βιβή Πετμεζά – Ψυχολόγος
