Κανείς δεν μπορεί να σε κάνει να νοιώσεις κατώτερος χωρίς τη συγκατάθεσή σου.
Eleanor Roosevelt, 1884-1962, Αμερικανίδα, σύζυγος του Φ.Ρούζβελτ
Τι θα απαντούσατε αν σας ρωτούσαν “ποιά είναι η καλύτερη αγορά; Ένα κιλό μήλα για 1.20€ ή 7 πορτοκάλια για 1.18€;”
Η σωστή απάντηση είναι ότι δεν υπάρχει απάντηση καθότι η σύγκριση γίνεται μεταξύ δύο ανόμοιων πραγμάτων.
Είναι μία απάντηση που οι πιο πολλοί άνθρωποι θα έδιναν με χαρακτηριστική ευκολία.
Advertisment
Στην πραγματική ζωή είναι εύκολο να διακρίνουμε το πόσο ανεδαφικό είναι το να συγκρίνουμε ανόμοια πράγματα.
Δυστυχώς αυτή η ευκολία εξανεμίζεται όταν αρχίζουμε να συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους άλλους.
Το λάθος σ’ αυτόν τον μηχανισμό δεν είναι η σύγκριση αυτή καθ’ αυτή. Το λάθος είναι το πώς γίνεται η σύγκριση, τι συγκρίνουμε κάθε φορά και σε τι συμπεράσματα φτάνουμε.
Advertisment
Σίγουρα και υπάρχουν φορές που ο καθένας υποκύπτει στον “πειρασμό” της σύγκρισης με κάποιον άλλο.
Άλλωστε, ας μη ξεχνάμε, όλα τα πρώτα χρόνια μας ήταν βασισμένα σε μία διαρκή αν και άδικη – σύγκριση.
Ως βρέφη αλλά και πολύ περισσότερο ως νήπια και μικρά παιδιά συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους (κοντινούς) άλλους σε μία προσπάθεια να κατακτήσουμε και εμείς τα διάφορα “υψηλά βάθρα” που βλέπουμε να έχουν κατακτήσει οι “ανταγωνιστές” μας (γονείς, αδέλφια, κλπ).
Αυτή η διαδικασία, όπως οι πλείστες των πρώτων παιδικών μας χρόνων είναι αναπόσπαστο κομμάτι της εξέλιξής μας και σε ένα βαθμό μας δίνει το κίνητρο να προσπαθούμε περισσότερο να κατακτήσουμε διάφορα “επιτεύγματα”.
Πολλοί άνθρωποι όμως τείνουν να “κολλάνε” σ’ αυτή την πρώιμη λειτουργία και να εξακολουθούν την σύγκριση με τους άλλους.
Το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι σχεδόν πάντα το άτομο να νοιώθει συνεχώς μειονεκτικά, ένα συναίσθημα ισοπεδωτικό που φέρνει κατάθλιψη, απραξία και εξάρτηση, μεταξύ άλλων.
Αυτό που κάνει την διαδικασία σύγκρισης πραγματικά αδιέξοδη και μαθηματικά βέβαιη να επιφέρει συναισθήματα μειονεξίας και χαμηλής αυτοεκτίμησης, είναι το γεγονός ότι ακόμα και αυτή η σύγκριση γίνεται με άνισους όρους και χωρίς καμία σχέση με την πραγματικότητα.
Ας πάρουμε για παράδειγμα το πώς ο μέσος άνθρωπος (εσείς, δηλαδή) αγοράζει ένα αυτοκίνητο.
Φαντάζομαι ότι αφού καταλήξει σε κάποιο πλαίσιο (τιμή, τύπο, κλπ),θα προσπαθήσει να δει πιο (κατά τη γνώμη του) αποτελεί την καλύτερη δυνατή επιλογή.
Σ’ αυτό το σημείο, θα συγκρίνει τα 4-6 μοντέλα μεταξύ τους και μετά από λίγο ή πολύ κόπο θα καταλήξει κάπου. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, η επιλογή του θα είναι κατά τεκμήριο η καλύτερη δυνατή δεδομένου των χρημάτων που διαθέτει, τις ανάγκες που θέλει να του καλύψει ένα αυτοκίνητο, το γούστο του, κλπ.
Φανταστείτε πόσο άσχημα θα ένοιωθε για την επιλογή του όταν αρχίσει να συγκρίνει το αυτοκίνητο που μόλις αγόρασε με τον ίδιο τρόπο που συγκρίνει τον εαυτό του με τους άλλους.
Πως, δηλαδή;
Πχ. Να συγκρίνει την ιπποδύναμη του δικού του αυτοκινήτου με ένα άλλο μιας άλλης κατηγορίας πχ(μεγαλύτερου κυβισμού).
Μετά να σύγκρινε την τιμή με ένα άλλο πιο “οικονομικής μάρκας”.
Τρίτον, να σύγκρινε την παθητική ασφάλεια πχ(φρένα, αερόσακους) με κάποιο τρίτο μίας μάρκας που δίνει έμφαση στην παθητική ασφάλεια.
Τώρα αν σύγκρινε την κατανάλωση καυσίμου με κάποιο “μικρό” μίας άλλης εταιρείας ή της δικής του, πάλι το δικό του θα έχανε.
Αν, λοιπόν, έκανε τις αντίστοιχες “συγκρίσεις” για όλα τα κομμάτια που συνθέτουν την αξία και ποιότητα ενός αυτοκινήτου (πχ. αξία μεταπώλησης, κόστος συντήρησης, κλπ), τελικά θα κατέληγε ότι έκανε τη χειρότερη δυνατή επιλογή, ότι πήρε το χειρότερο αυτοκίνητο του πλανήτη, το “λεμόνι” του αιώνα, και αυτό θα τον έκανε να νοιώσει τρομερά δυσάρεστα.
Φυσικά, ποιος θα έκανε ένα τόσο “παράλογο” πράγμα; Κανείς;
Τότε πως γίνεται πολλοί άνθρωποι να κάνουν ακριβώς το ίδιο όταν συγκρίνουν τον εαυτό τους με τους άλλους;
Γιατί αυτό ακριβώς κάνουν.
Η Ελένη είναι πιο όμορφη από εμένα, Η Βασιλική έχει καλύτερη αίσθηση του χιούμορ, Η Αννίτα ξέρει καλύτερο computer, Η Γιάννα έχει πολύ μεγαλύτερο σπίτι και ο Κώστας έχει πολύ καλύτερη δουλειά. Ε, και λοιπόν;
Ο καθένας έχει κάτι στο οποίο μπορεί να διακρίνεται. Από την άλλη όλοι έχουμε μία γκάμα από δεξιότητες, προσόντα, εφόδια, κλπ, που απαρτίζουν το συνολικό μας εαυτό.
Σίγουρα σε μερικά θα υστερούμε σε σχέση με κάποιους, σε άλλο μπορεί να είμαστε λίγο ή πολύ πιο μπροστά από άλλους κλπ.
Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι δεν μπορούμε να είμαστε καλοί ή εξαιρετικοί σε όλα ή σε πάρα πολλά και πάντα θα υπάρχει κάποιος που σε κάτι θα είναι καλύτερος από εμάς.
Ναι, δεχτείτε το: Η τελειότης πέθανε, και δεν υπάρχει πια (ούτε και για σας!)
Είναι λοιπόν σημαντικό να σταματήσετε να κάνετε άδικες, παράλογες και άνισες συγκρίσεις στη ζωή σας και να αρχίσετε να θυμάστε ότι σε κάποια σημεία και εσείς είστε καλύτεροι από άλλους.
Μην ξεχνάτε να ρωτάτε τον εαυτό σας:
α) Έχω καταγράψει όλα τα καλά μου προσόντα, εφόδια, κλπ ή τα έχω ρίξει
στον καιάδα της πολλαπλής σύγκρισής;
β) Τελικά αυτή η συγκεκριμένη σύγκριση που κάνω τώρα είναι δίκαιη για μένα;
Dr. Μιχάλης Χαντάς – Κλινικός Ψυχολόγος – Συγγραφέας του βιβλίου «Σκέφτομαι… μα δεν υπάρχω»
