Απόσπασμα από το βιβλίου της Brene Brown “Ευτυχώς που Δεν Είμαι Τέλειος” από τις Εκδόσεις Η Δυναμική της Επιτυχίας
Το αλφαβητάρι της ντροπής
Advertisment
Να λοιπόν ποια είναι τα πρώτα τρία πράγματα που χρειάζεται να γνωρίζεις για την ντροπή:
1. Όλη τη νιώθουμε. Η ντροπή είναι παγκόσμια και είναι ένα από τα αρχέγονα ανθρώπινα συναισθήματα. Τα μόνα άτομα που δεν μπορούν να νιώσουν ντροπή είναι εκείνα που τους λείπει η ικανότητα για ενσυναίσθηση και ανθρώπινη σύνδεση.
2. Όλοι φοβόμαστε να μιλήσουμε για την ντροπή.
Advertisment
3. Όσο λιγότερο μιλάμε για την ντροπή, τόσο περισσότερο ελέγχε ι τη ζωή μας.
Βασικά, η ντροπή είναι ο φόβος μας μήπως δεν είμαστε αξιαγάπητοι — δηλαδή το εντελώς αντίθετο από το να αγκαλιάσουμε την ιστορία μας και να αισθανόμαστε ότι αξίζουμε. Μετά από την ερευνά μου, ο ορισμός που έδωσα για την ντροπή είναι ο εξής:
Η ντροπή είναι η έντονα οδυνηρή αίσθηση ή το βίωμα που προέρχεται από την πεποίθηση ότι είμαστε ελαττωματικοί και επομένως ανάξιοι να αγαπηθούμε και να ανήκουμε.
Η ντροπή κρατά μακριά την αίσθηση της αξίας μας, πείθοντας μας ότι αν αγκαλιάσουμε την ιστορία μας θα κάνουμε τους άλλους να έχουν χειρότερη γνώμη για εμάς. Έχει άμεση σχέση με το φόβο. Φοβόμαστε ότι οι άλλοι δεν θα μας συμπαθούσαν αν ήξεραν ποιοι αληθινά είμαστε, ποια είναι η πραγματική μας γνώμη και τα πιστεύω μας, πόσο αγωνιζόμαστε ή, αν θέλεις το πιστεύεις, πόσο υπέροχοι είμαστε όταν εκτοξευόμαστε στα ύψη (μερικές φορές, το να αγκαλιάσουμε τα δυνατά μας σημεία είναι εξίσου δύσκολο με το να αποδεχτούμε τις αδυναμίες μας).
Συχνά οι άνθρωποι θέλουν να πιστεύουν ότι η ντροπή προορίζεται μόνο για εκείνους που έχουν επιβιώσει από φρικτά τραύματα, αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια. Η ντροπή είναι κάτι που το βιώνουμε όλοι. Και ενώ μοιάζει να κρύβεται στις πιο σκοτεινές μας γωνιές, στην πραγματικότητα καιροφυλαχτεί πίσω από τα πάντα: την εμφάνιση μας και την εικόνα που έχουμε για το σώμα μας, την οικογένεια, τον τρόπο που μεγαλώνουμε τα παιδιά μας, τη δουλειά και τα χρήματα, την υγεία, τους εθισμούς, το σεξ, τα γηρατειά και τη θρησκεία. Να νιώθεις ντροπή σημαίνει να είσαι άνθρωπος.
Για όλους μας είναι δύσκολο να αγκαλιάσουμε τις “ζόρικες” ιστορίες μας κι αν έχουμε πασχίσει πολύ για να εξασφαλίσουμε ότι όλα φαίνονται “μια χαρά” απ’ έξω, το να πούμε την αλήθεια μας είναι μεγάλο ρίσκο για εμάς. Γι’ αυτό λατρεύει η ντροπή τους τελειομανείς: είναι τόσο εύκολο να μας κάνει να σωπάσουμε!
Πέρα από το φόβο μήπως απογοητεύσουμε τους άλλους με τις ιστορίες μας και τους διώξουμε μακριά, φοβόμαστε επίσης ότι αν τις πούμε, θα μας καταπλακώσουν. Φοβόμαστε ότι μία και μόνη εμπειρία, που στην πραγματικότητα είναι μόνο ένα απειροελάχιστο κομμάτι της συνολικής μας ιστορίας, θα καθορίσει το ποιοι είμαστε αν την πούμε.
Στο βιβλίο μου Νόμιζα ότι Ήμουν Μόνο Εγώ, γράφω πολλές τέτοιες ιστορίες. Εκείνη όμως που έρχεται πάντα πρώτη στο νου μου αφορά μια γυναίκα που βρήκε το θάρρος να πει στη γειτόνισσα της ότι ήταν αλκοολική σε ανάρρωση, για να εισπράξει την απάντηση: “Δεν νομίζω ότι μπορώ πια να αφήνω τα παιδιά μου να έρχονται να παίζουν στο σπίτι σου”. Εκείνη η γενναία γυναίκα μου διηγήθηκε ότι έσπρωξε μακριά το φόβο της και της απάντησε: “Μα τα παιδιά σου παίζουν στο σπίτι μου εδώ και δύο χρόνια, κι εγώ έχω να πιω είκοσι χρόνια. Δεν έχω αλλάξει από αυτό που ήμουν πριν από δέκα λεπτά. Εσύ γιατί άλλαξες;”
Αφού η ντροπή είναι ο φόβος που έχουμε όλοι οι άνθρωποι ότι δεν αξίζουμε να αγαπηθούμε και να ανήκουμε, κι αφού όλοι οι άνθρωποι έχουμε την έμφυτη και αδιαμφισβήτητη ανάγκη να αγαπηθούμε και να ανήκουμε, τότε εύκολα καταλαβαίνουμε γιατί η ντροπή θεωρείται συχνά “το κυρίαρχο συναίσθημα”. Για να μας κάνει να παραλύσουμε, δεν χρειάζεται καν να τη νιώσουμε· ο φόβος ότι οι άλλοι θα μας θεωρήσουν ανάξιους είναι αρκετός για να μας αναγκάσει να σωπάσουμε και να μην πούμε την ιστορία μας.
Αφού όλοι βιώνουμε την ντροπή, τα καλά νέα είναι ότι όλοι μπορούμε να γίνουμε ανθεκτικοί σ’ αυτήν. Η δύναμη απέναντι στην ντροπή είναι η ικανότητα να την αναγνωρίζουμε, να περνάμε από μέσα της εποικοδομητικά, διατηρώντας την αίσθηση της αξίας μας και την αυθεντικότητα μας και, ως αποτέλεσμα αυτής της εμπειρίας, να αναπτύξουμε περισσότερο το θάρρος, τη συμπόνια και τη σύνδεση με τους άλλους. Το πρώτο πράγμα που χρειάζεται να κατανοήσουμε σχετικά με αυτή τη διαδικασία είναι ότι όσο λιγότερο μιλάμε για την ντροπή, τόσο περισσότερο τη νιώθουμε.
Η ντροπή έχει ανάγκη από τρία πράγματα για να απλωθεί ανεξέλεγκτα στη ζωή μας: τη μυστικότητα, τη σιωπή και την κριτική. Όταν μας συμβεί κάτι ντροπιαστικό κι εμείς το κρατάμε μέσα μας σαν εφτασφράγιστο μυστικό, αυτό μεγαλώνει και κακοφορμίζει. Μας καταβροχθίζει ολόκληρους. Είναι απαραίτητο να μοιραστούμε με κάποιον την εμπειρία μας. Η ντροπή γεννιέται ανάμεσα στους ανθρώπους και γιατρεύεται ανάμεσα στους ανθρώπους. Αν βρούμε κάποιον που έχει κερδίσει το δικαίωμα να γιατρέψει την ιστορία μας, είναι απαραίτητο να του την πούμε. Η ντροπή χάνει τη δύναμη της όταν εκφράζεται ανοιχτά. Έτσι, για να απαλλαγούμε από αυτήν, χρειάζεται να πούμε την ιστορία μας, και για να πούμε την ιστορία μας χρειάζεται να αναπτύξουμε τη δύναμη μας απέναντι στην ντροπή.
Μετά από δέκα χρόνια έρευνας, διαπίστωσα ότι οι άνθρωποι με υψηλά επίπεδα δύναμης απέναντι στην ντροπή έχουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
1. Κατανοούν την ντροπή και αναγνωρίζουν τα μηνύματα και τις προσδοκίες που η ντροπή πυροδοτεί μέσα τους.
2. Ασκούν την κρίση και την επίγνωση τους με το να ελέγχουν πόσο αληθινά μπορεί να είναι αυτά τα μηνύματα και οι προσδοκίες που μας λένε ότι το να είμαστε ατελείς σημαίνει ότι είμαστε ανεπαρκείς.
3. Βρίσκουν ανθρώπους που τους εμπιστεύονται και μοιράζονται μαζί τους την ιστορία τους.
4. Εκφράζονται ανοιχτά για την ντροπή — χρησιμοποιούν τη λέξη ντροπή, μιλούν για το πώς αισθάνονται και ζητούν αυτό που έχουν ανάγκη.
