Τόσο η λαϊκή σοφία, όσο και η καθιερωμένη εξελικτική επιστήμη υποστηρίζουν πως τα δύο φύλα αναζητούν θεμελιωδώς διαφορετικού είδους σχέσεις: οι άντρες θέλουν βραχυχρόνιες σχέσεις, χωρίς δεσμεύσεις, ενώ οι γυναίκες αποζητούν μακροχρόνιους, πιστούς συντρόφους.
Η εξήγηση σε γενικές γραμμές προέρχεται από βιολογικές διαφορές ανάμεσα στους άντρες και τις γυναίκες. Κι αυτό γιατί οι γυναίκες επενδύουν περισσότερο στην αναπαραγωγή απ’ ότι οι άντρες και η διαδικασία έχει μεγαλύτερο κόστος – η εγκυμοσύνη, η πρωινή ναυτία, οι ραγάδες. Η επιλεκτικότητα αποκτά ιδιαίτερη σημασία γιατί οι κακές επιλογές, μπορεί να κοστίσουν ακριβά ή να είναι καταστροφικές. Ωστόσο, για τους άντρες, η αναπαραγωγή μπορεί να συνεπάγεται μόνο μια σεξουαλική συναναστροφή και λίγα σπερματοζωάρια – αυτά πιθανότατα δεν έχουν μακροχρόνιο κόστος. Είναι κοινώς αποδεκτό πως αυτή η συλλογιστική έχει βαθιές ρίζες μέσα στην ψυχολογία μας.
Advertisment
Σκεφτείτε το λίγο πιο προσεκτικά όμως. Από πού προέρχονται όλες αυτές οι γυναίκες που συναναστρέφονται μ ’αυτούς τους άντρες; Δεν θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο για τους άντρες να βρουν τόσο πρόθυμες συντρόφους; Όπως επεσήμανε η ερευνήτρια Hanna Kokko, «το ‘να χέρι νίβει τ’ άλλο».
Αν λάβουμε υπόψη μας τα νούμερα, σε μια ομάδα με ίδιο αριθμό διαφορετικών φύλων, είναι αδύνατο, κατά μέσο όρο, για τους άντρες να έχουν περισσότερες συντρόφους απ’ ότι οι γυναίκες. Επομένως, γιατί περιμένουμε από την αντρική ψυχολογία να είναι τόσο φανατική στις περιπέτειες μιας βραδιάς; Και για ποιο λόγο, προφανώς αντιθέτως με αυτή την άποψη, είναι πολλοί άνδρες συχνά τόσο αφοσιωμένοι ως γονείς;
Σύμφωνα με μια ήδη καθιερωμένη κοινωνιολογική και δημογραφική θεωρία που ονομάζεται “Mating Market Theory” (MMT), οι προτιμήσεις στις σχέσεις δεν επηρεάζονται μόνο από βιολογικούς παράγοντες, αλλά επηρεάζονται βαθύτατα από τη διαθεσιμότητα των συντρόφων.
Advertisment
Αν σκεφτούμε τον αριθμό των ανδρών και των γυναικών με όρους «αγοράς», δηλαδή της προσφοράς και της ζήτησης, το σπανιότερο φύλο έχει μεγαλύτερη διαπραγματευτική δύναμη στην αγορά. Τα άτομα του ολιγάριθμου φύλου είναι πιθανότερο να βρουν τον δρόμο τους γιατί έχουν περισσότερες επιλογές. Θεωρητικά μπορούν, αν δεν είναι ευχαριστημένοι με μια σχέση, ή με κάποιο κομμάτι της σχέσης, να αντικαταστήσουν εύκολα έναν απογοητευτικό σύντροφο.
Το πολυπληθέστερο φύλο, αντιθέτως, έχει λιγότερες εξωτερικές επιλογές και πρέπει να ικανοποιήσει τις προτιμήσεις του άλλου φύλου. Για παράδειγμα, όταν υπάρχουν επιπλέον γυναίκες, οι άντρες βρίσκονται μπροστά σε μια ευνοϊκή αγορά και ενδέχεται να συμπεριφέρονται ετερόκλητα, επενδύοντας λιγότερα στις συντρόφους τους. Ωστόσο, όταν οι γυναίκες δεν είναι πολλές, μπορεί να απαιτήσουν πιστή σχέση και δέσμευση – με τους άνδρες να ανταποκρίνονται γιατί τα θηλυκά είναι σπάνια και επομένως πολύτιμα. Κι αν αυτός έχει βγει για κυνήγι, το ίδιο μπορεί να κάνει κι εκείνη!
Προκειμένου να αξιολογηθούν αυτές οι ιδέες εμπειρικά, οι ερευνητές συνεργάστηκαν με έναν ινδιάνικο πληθυσμό στη νοτιοδυτική Γουιάνα, τους Makushi. Οι Makushi προσφέρουν εντυπωσιακές αντιπαραθέσεις του παραδοσιακού και του σύγχρονου κόσμου. Τόξα και βέλη βρίσκονται σε ετοιμότητα σε όλα τα μέρη του αχυρένιου τους σπιτιού, έτοιμα να τραβηχτούν σε μια στιγμή για να πετύχουν ένα διερχόμενο ελάφι, το επόμενό τους γεύμα. Την ίδια στιγμή, μια ομάδα χωρικών, αποσβολωμένοι παρακολουθούν ταινία στο DVD στις μοναδικές συσκευές του χωριού οι οποίες τροφοδοτούνται από μια παλιά μπαταρία αυτοκινήτου.
Ενώ οι Makushi παραδοσιακά βασίζονταν στην επεξεργασία της ταπιόκας, το ψάρεμα και το κυνήγι για να θρέψουν τις οικογένειες τους, η πρόσφατη πρόσβαση στην αγορά οδήγησε αρκετούς άνδρες και γυναίκες στην εγκατάλειψη των κοινοτήτων με σκοπό την αναζήτηση μισθωτής εργασίας. Αυτή η μετανάστευση παράγει αρκετά ισχυρή μεταβολή στην αναλογία των φύλων μέσα στις κοινότητες.
Επιλέξαμε οκτώ κοινότητες διαφορετικών αναλογιών στα φύλα και πήραμε συνεντεύξεις από 300 άνδρες και γυναίκες. Μια σειρά ερωτήσεων στόχευε συγκεκριμένα στις σεξουαλικές προτιμήσεις με ερωτήσεις όπως ‘πόσους συντρόφους είχατε τον τελευταίο χρόνο;’ και ‘σας αρέσει το περιστασιακό σεξ;’ Αυτά είναι ευαίσθητα στοιχεία στην έρευνα, αλλά τα αναπτύξαμε μόνο κατόπιν συναναστροφής και μακράς διαμονής μέσα στα χωριά τους και φυσικά χρησιμοποιώντας ερωτώντες του ίδιου φύλου.
Δύο συμπεράσματα αναδύθηκαν από την ανάλυση: Πρώτον, αν απλώς κοιτάξουμε τις διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών, θα βρούμε υποστήριξη στις βιολογικές μας προσδοκίες. Κατά μέσο όρο, οι άνδρες είχαν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για σεξουαλικές σχέσεις χωρίς δεσμεύσεις, απ’ ότι οι γυναίκες.
Αλλά, αν κοιτάξουμε πώς επηρεάζονται οι αντιδράσεις ανδρών και γυναικών από την αναλογία των δύο φύλων, προκύπτουν ορισμένα ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Όταν οι γυναίκες ήταν πολλές, οι άντρες ήταν οι επιπόλαιοι που συχνά περιμένουμε να είναι. Είχαν πολλές σεξουαλικούς συντρόφους, κι όμως εξακολουθούσαν να θέλουν περισσότερες!
Ωστόσο, όταν η αναλογία των φύλων έγινε πιο αρσενικό-προκατειλημμένη, το ενδιαφέρον των ανδρών σε βραχυπρόθεσμες σχέσεις εξασθένησε. Στην πραγματικότητα, στις κοινότητες με τους περισσότερους άνδρες, οι προτιμήσεις ανδρών και γυναικών ήταν δυσδιάκριτες – τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες επιθυμούσαν μακροπρόθεσμες, μόνιμες σχέσεις με έναν μόνο σύντροφο. Σε αυτά τα μέρη, δεν είδαμε καμία απόδειξη των απλών, βιολογικών διαφορών ανάμεσα στα δύο φύλα. Όταν οι γυναίκες ήταν σπάνιες, οι προτιμήσεις των ανδρών ήταν πιο δυσδιάκριτες από αυτές των γυναικών.
Έτσι, σε ορισμένες κοινότητες το σεξ δεν ήταν ένας χρήσιμος προγνωστικός παράγοντας της συμπεριφοράς και στην πραγματικότητα δεν μας διαφώτισε ιδιαίτερα, σχετικά με τις προτιμήσεις του ατόμου!
Οι εξελικτικές κοινωνικές επιστήμες έχουν μόλις πρόσφατα αρχίσει τη διερεύνηση των επιπτώσεων των δυναμικών που εξαρτώνται από τη συχνότητα σχετικά με τη λήψη αποφάσεων για την αναπαραγωγική διαδικασία και εδώ δείχνουμε τη χρησιμότητα της απομάκρυνσης από τα απλά βιολογικά μοντέλα συμπεριφοράς.
Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε είναι: το πλαίσιο έχει σημασία. Βέβαια, οι άνδρες και οι γυναίκες ενδέχεται να χρησιμοποιούν διαφορετικές στρατηγικές για να βρουν συντρόφους, λόγω των βιολογικών διαφορών, αλλά οι στρατηγικές αυτές επηρεάζονται έντονα από τη διαθεσιμότητα των συντρόφων.
Και βέβαια οι γυναίκες αντιμετωπίζουν πιο επικίνδυνα κόστη αναπαραγωγής από τους άνδρες και αυτό μπορεί να περιορίσει την προθυμία τους να συμμετάσχουν σε βραχυπρόθεσμες σχέσεις. Όμως, οι άνδρες μπορούν επίσης να αντιμετωπίσουν επικίνδυνα αναπαραγωγικά κόστη που ενδέχεται να περιορίζουν το ενδιαφέρον τους σε περιπέτειες μιας νύχτας, διότι αν το έκαναν αυτό, θα μπορούσαν να χάσουν αυτά που ήδη έχουν.
