Του Κωνσταντίνου Σμιξιώτη
Αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς, στην προσπάθεια μας να αναλύσουμε το ρόλο που παίζει η πίστη κι οι πεποιθήσεις στην εκδήλωση των φαινομένων μέσα στη καθημερινότητα τότε οφείλουμε να είμαστε αυστηροί αλλά και περιεκτικοί, επειδή έχει γίνει πολύς θόρυβος αναφορικά με την υλοποίηση των σκέψεων-στόχων-επιθυμιών και πολλοί θεωρούν ότι αρκεί να κουνήσουμε το μικρό μας δακτυλάκι κι όλα θα μας φανερωθούν. Τα πράγματα δεν είναι καθόλου έτσι κι όποιος το ισχυρίζεται, αναφέρεται ίσως σε ανθρώπους, που βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα γνώσης αλλά και πάλι υπάρχουν όρια και προϋποθέσεις, που θα προσπαθήσω να παρουσιάσω στη σειρά των άρθρων, που έχουν ως ετικέτα τον τίτλο «Το λυχνάρι του Αλαντίν».
Advertisment
Όσο αφορά το ζήτημα που πραγματευόμαστε εδώ κι επειδή η σημασία του είναι πράγματι μεγάλη αλλά ταυτόχρονα και παρεξηγημένη, θα χρειαστεί να το αναπτύξουμε σε τέσσερα κείμενα, λόγω της έκτασης του και πρώτο εξ αυτών είναι το παρόν, στο οποίο θα αποσαφηνίσουμε, τι ακριβώς σημαίνει πίστη και πως πρέπει να έχουμε τα νόημα της κατά νου όταν επιχειρούμε να πραγματοποιήσουμε ένα σχέδιο μας.
Ο Ιησούς είπε: «Αν ο άνθρωπος έχει πίστη στο μέγεθος ενός κόκκου σιναπιού μπορεί να κινήσει βουνά». Αν η ρήση αυτή αληθεύει γιατί ο άνθρωπος δεν μπορεί να κινήσει βουνά; Ή έστω, γιατί δυσκολεύεται να λύσει τα καθημερινά του προβλήματα;
Ωστόσο, έχει επίσης ειπωθεί κι η προτροπή «Ερευνάτε τας γραφάς!» είναι εκείνο το παρεξηγημένο «Πίστευε και μη, ερεύνα» με ένα κόμμα μετά το «μη», που όμως ποτέ δε μπήκε κι αλλοίωσε το πραγματικό νόημα όλης της φράσης, έτσι ώστε να δίνεται ώθηση σε μια τυφλή αποδοχή, κάτι πέρα για πέρα λάθος και κάτι που διαφοροποιεί και το αληθινό περιεχόμενο της λέξης «πίστη».
Advertisment
Ίσως κάποιος, στο άκουσμα της δεύτερης πρότασης θεωρήσει ότι υπάρχουν δυο αντικρουόμενες έννοιες: Μία που παροτρύνει να έχουμε πίστη και μία που ουσιαστικά λέει πως, ακόμη κι αν πιστεύεις, ερεύνησε το. Παρόλο που σε πολλά αρχαία συγγράμματα θα συναντήσουμε φαινομενικά παράδοξα κείμενα, αν εμβαθύνουμε, θα διαπιστώσουμε ότι όλα έχουν μια λογική εξήγηση, όπως κι εδώ. Η δεύτερη πρόταση, μάλιστα, αποκαλύπτει το πραγματικό περιεχόμενο της πρώτης.
Η λέξη πίστη δεν αναφέρεται στην άνευ όρων αποδοχή σε οτιδήποτε αλλά στην εμπιστοσύνη στον Εαυτό, στην αυτοπεποίθηση και την πίστη στο σκοπό μας κι όχι σε αντιλήψεις ή πεποιθήσεις των άλλων, δίχως έρευνα. Εμπεριέχει την έννοια: Γνωρίζω ότι είμαι συν-δημιουργός της πραγματικότητας που ζω και δημιουργός του πεπρωμένου μου. Γνωρίζω ότι αν ζητήσω κάτι, αυτό θα μου δοθεί ως μέσο για την επιτέλεση του έργου μου στη γη. Αυτή όμως η γνώση αποκτάται ως αποτέλεσμα βιωματικής έρευνας κι όχι τυφλής αποδοχής και φυσικά το ζήτημα μετατίθεται στο ερώτημα: Πως αποκτάται μια τέτοια γνώση, ώστε να γίνει ακράδαντη πίστη;
Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση, το δυσκολότερο κομμάτι, όπως εύκολα μπορεί να διαπιστώσει κάποιος, βρίσκεται στη γνώση κι όχι στην πραγματοποίηση ενός σκοπού. Κι αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς, δίχως πρόοδο σ’ αυτό το τόσο κομβικό θέμα, είναι σχεδόν απίθανο να υπάρξει θετικό αποτέλεσμα. Ο άνθρωπος μπορεί να πετύχει μόνο όταν γνωρίζει ή όταν αποδεχθεί αλλά να αποδεχθεί, δίχως τη παραμικρή αντίσταση. Το δεύτερο σημαίνει εκ των προτέρων, μια άνευ διασταύρωσης αποδοχή κι ό άνθρωπος σε τούτη τη περίπτωση έχει ένα μειονέκτημα: Μπορεί ανά πάσα στιγμή να ταλαντευτεί υπό το βάρος μιας αμφιβολίας που πιθανόν να συναντήσει στη διαδρομή του. Η πίστη με αυτή τη μορφή δεν εγγυάται μια σταθερή κι ακλόνητη πορεία, κάτι όμως που είναι προαπαιτούμενο, για τη θετική έκβαση προς το σκοπό.
Ωστόσο, υπάρχει λύση στην αναγνώριση της αλήθειας από το ψέμα καθώς η γνώση όλων όσων ο άνθρωπος θα ερευνήσει βρίσκεται ήδη μέσα του καταγεγραμμένη, στο άχρονο αρχείο που κουβαλά στην ψυχή του. Κάθε τι που μαθαίνει, μπορεί να το επαληθεύσει διαισθητικά ή και μέσω διαλογισμού, αρκεί να εργαστεί σωστά. Αργά ή γρήγορα γίνεται μέσα του η ταυτοποίηση του αληθινού, σε ότι ερευνά. Αυτή η «πίστη», που είναι γνώση πρώτα απ’ όλα, δύσκολα χάνεται ή ανατρέπεται και γεμίζει με σιγουριά, όσο χρειάζεται για να επιτευχθεί ο στόχος.
Στο σημείο αυτό είναι χρήσιμο αλλά και σκόπιμο να γίνει μια διευκρίνιση: Η πίστη με όποια μορφή και αν εδραιωθεί, δεν συμβάλει άμεσα στην έλξη των φαινομένων, αυτό είναι κυρίως έργο των συναισθημάτων και του επιπέδου δόνησης αλλά όπως θα διαφανεί και στη συνέχεια είναι το εργαλείο που επιτρέπει τη θέαση και σύλληψη ιδεών, που για άλλους θα παραμείνουν αόρατα. Έμμεσα όμως, ο ρόλος της είναι τεράστιος αφού δίχως αυτήν, ένα συναίσθημα ούτε ισχυρό μπορεί να είναι ούτε διάρκεια να έχει.
Θα πρέπει να προσεγγίσουμε το θέμα της πίστης σε σχέση με την υλοποίηση φαινομένων από δυο διαφορετικές οπτικές γιατί κι οι δυο λειτουργούν, για να επέλθει το ποθητό αποτέλεσμα αλλά η μια απ αυτές είναι πραγματικά ένα δίκοπο και πολύ κοφτερό μαχαίρι. Μπορεί να κόψει τους κάβους για να σαλπάρουμε προς το σκοπό μας αλλά και τα φτερά, εμποδίζοντας μας έτσι, να πετάξουμε προς τα όνειρα μας.
Η πρώτη είναι αυτή της εμπιστοσύνης στον εαυτό και τις δυνάμεις που έχει μέσα του έστω και σε λανθάνουσα μορφή. Βασίζεται στη γνώση που είναι προϊόν έρευνας κι αναζήτησης, αναφορικά με τη λειτουργία του σύμπαντος και τη θέση του ανθρώπου μέσα σ’ αυτό κι η άλλη στηρίζεται στις πληροφορίες που προέρχονται από το ευρύτερο περιβάλλον που πολλάκις μετατρέπονται σε πεποιθήσεις, στα δομικά στοιχεία που συνθέτουν την προσωπικότητα.
Και οι δυο, η κάθε μια για διαφορετικούς λόγους, διαμορφώνουν τα πλαίσια μιας αυτό εκπληρωμένης προφητείας, συχνά όμως, μπορεί και να βρίσκονται σε αντιδιαστολή μεταξύ τους, με αποτέλεσμα, να ενσκήψει μια εσωτερική σύγκρουση που προκαλεί αμφιβολία και στασιμότητα ή ακόμη και ψυχολογική διαταραχή.
Οι ψυχολόγοι ερευνητές έχουν καταλήξει στο φαινόμενου του κύκλου της αποτυχίας και της επιτυχίας, που βασίζονται αμφότεροι στο είδος της αυτοπεποίθησης που έχουμε! (Feldman: Η ανάπτυξη του ανθρώπου κατά τη διάρκεια της ζωής). Για παράδειγμα, όταν πιστεύω ακράδαντα ότι θα πετύχω στις εξετάσεις που επιθυμώ να διαγωνισθώ, το γεγονός με ωθεί να διαβάζω με όρεξη κι αισιοδοξία, προσπαθώ περισσότερο, έχω λιγότερο άγχος άρα δημιουργώ τις συνθήκες της επιτυχίας, έστω κι υποσυνείδητα και συνήθως, κυρίως υποσυνείδητα. Αυτό που μόλις περιέγραψα είναι βασικά θέμα εμπιστοσύνης, αν όμως πιστεύω ότι υπάρχει αξιοκρατία εκεί που θα διαγωνιστώ κι ως εκ τούτου συμπεριφερθώ όπως περιγράψαμε πριν, θα έχω το ίδιο αποτέλεσμα συνεπικουρούμενο από μια πεποίθηση.
Στον αντίποδα, όταν πιστεύω ότι δεν έχω πιθανότητες επιτυχίας, διαβάζω λιγότερο, απογοητεύομαι και παραιτούμαι πιο εύκολα, αφού έτσι κι αλλιώς δε θα πετύχω, συνήθως έχω και άγχος, κάτι που κλειδώνει τη μνήμη κι όλα αυτά οδηγούν με σιγουριά, στην επιβεβαίωση της αρχικής μου αίσθησης, επίσης υποσυνείδητα, κι αν αντίστοιχα έχω την πεποίθηση ότι δεν υπάρχει διαφάνεια στις εξετάσεις τότε ενισχύω την αρνητική μου τοποθέτηση. Κι όλα αυτά, καθώς καταλήγουν όπως είχαν προβλεφθεί, δημιουργούν μια βάση δεδομένων που ανακυκλώνεται.
Ένα είδος σύγκρουσης στο παραπάνω παράδειγμα, θα μπορούσε να ήταν το εξής: να έχω εμπιστοσύνη στον εαυτό μου αλλά να θεωρώ ότι αυτή δεν αρκεί διότι χρειάζεται παράλληλα και δημόσιες σχέσεις για να πετύχω, αν δεν έχω μπορεί να μειώσω την αυτοπεποίθηση μου κι αν έχω ίσως μειώσω την προσπάθεια μου, θεωρώντας ότι οι γνωριμίες θα είναι από μόνες τους αρκετές. Όλο αυτό το σύμπλεγμα περιπτώσεων αφορά περισσότερο τη λογική και το φυσικό πεδίο στο οποίο επηρεάζεται η συμπεριφορά μας. Στα επόμενα κείμενα, θα δούμε ποια διαδικασία εξελίσσεται στο αόρατο κι έχει ως αφετηρία την καρδιά.
Συνοπτικά: Η πίστη αν δεν είναι προϊόν έρευνας κι εμπειρίας τότε θα πρέπει να είναι μια τυφλή άνευ όρων αποδοχή, κάτι που δεν είναι ωφέλιμο γιατί αν είναι αληθινό έχει καλώς, αν όμως όχι τότε, παρόλο που θα μας εξυπηρετήσει, θα μας κρατήσει παγιδευμένους στο ψεύτικο. Όταν η πίστη είναι αποτέλεσμα γνώσης τότε θα μπορέσουμε να βαδίσουμε ακλόνητοι προς τον σκοπό.
Ο Ιησούς, όταν μιλούσε για την πίστη, γνώριζε τι έλεγε γι αυτό και πίστευε σε όσα έλεγε. Το θέμα που τίθεται είναι το εξής: Να πιστέψουμε στα λόγια του ή να ερευνήσουμε τα λεγόμενα του; Οι μεγάλοι μύστες εμφανίστηκαν ανά διαστήματα σε τούτη τη γη για να προσφέρουν τις γνώσεις τους στον απλό άνθρωπο, με σκοπό, αυτός να εξελιχθεί γρηγορότερα και να καρπωθεί από τον κόπο εκείνων. Ωστόσο, εναπόκειται στην ελεύθερη βούληση καθενός αν θα δεχθεί ως αληθινά τα λόγια αυτών των μυημένων ή θα βαδίσει το δικό του δρόμο προς το τέλος. Όπως και να έχει πάντως, αν εμπιστευτούμε τα λόγια εκείνων και στις δυο περιπτώσεις, στο τέλος θα καταλήξουμε στο ίδιο σημείο σε διαφορετικό χρόνο.
Να θυμάστε ότι:
► Είναι προτιμότερο να πιστεύω επειδή γνωρίζω, παρά να πιστεύω επειδή αποδέχθηκα, γιατί όταν γνωρίζω πιστεύω, αλλά όταν πιστεύω μπορεί να μην γνωρίζω.
► Η αληθινή πίστη είναι η ταυτοποίηση της αρχέγονης γνώσης που είναι ανεξίτηλα χαραγμένη μέσα μας, σαν ένα αρχαίο κι αιώνιο φυλακτό, με τα μυστικά που εμπεριέχονται στα φαινόμενα της καθημερινότητας.
Το παρόν άρθρο αποτελεί μέρος της σειράς άρθρων: «Το λυχνάρι του Αλαντίν»
- Δύσκολες καταστάσεις στη ζωή: Τελικά είναι προβλήματα ή λύσεις; - 10 Νοεμβρίου 2022
- Η καθημερινότητα ως προβολή του «αόρατου κόσμου» - 31 Ιανουαρίου 2022
- Η ψυχολογία της καθημερινότητας: Επιθυμίες και διαπροσωπικές σχέσεις - 13 Νοεμβρίου 2021
