Όνομα: Κισσός
Επιστημονική ονομασία: Χεδέρα η έλικα ή Κισσός η έλιξ – Hedera helix
Advertisment
Οικογένεια: Αραλιίδων ή Αραλιωδών
Άλλα ονόματα: Μπρουνοβαλιά, μπρουσκέλι, κινσέρας, κλείδωνας, τσέτος, ακισσός
Περιγραφή
Το γένος κισσός περιλαμβάνει 300 καταγεγραμμένα είδη που είναι ιθαγενή στη Βόρεια Αφρική, τα Κανάρια νησιά, την Ευρώπη και την Ασία.
Advertisment
Στην Ελλάδα, το γνωστότερο αυτοφυές αλλά και καλλιεργούμενο είναι το είδος Κισσός η έλιξ, κοινώς κισσός. Αυτό το ξυλώδες, αειθαλές και αναρριχητικό φυτό απαντάται πάνω σε βράχους, ερειπωμένους τοίχους και δένδρα. Οι μίσχοι του μπορούν να φτάσουν τα πενήντα μέτρα και πάνω.”Σέρνονται” στο έδαφος όπου υπάρχει χαμηλή βλάστηση κι ύστερα, αναρριχώνται με τη βοήθεια των κοντών ριζών τους που χρησιμοποιούνται ως έλικες.
Τα τραχιά φύλλα του είναι δύο ειδών. Το πρώτο είδος φυτρώνει πάνω σε κλαδιά χωρίς άνθη. Τα φύλλα αυτά έχουν έντονες γραμμώσεις και χωρίζονται σε τριγωνικούς λοβούς σκούρου πράσινου χρώματος. Εκείνα που φυτρώνουν σε ανθοφόρα κλαδιά είναι ωοειδή ή ρομβοειδή, έχουν πιο έντονο πράσινο χρώμα και είναι στιλπνά.
Τα μικρά άνθη του, χρώματος κιτρινοπράσινου είναι διγενή με 5 σέπαλα, 5 πέταλα, 5 στήμονες και πεντάχωρη ωοθήκη. Είναι διαταγμένα σε σφαιρικά σκιάδια, που μπορεί να είναι απλά ή να ενώνονται σε σύνθετες ταξιανθίες. Τα άνθη του δίνουν γύρη μέτριας αξίας και μέλι λευκό, αρωματικό, που κρυσταλλώνει γρήγορα.
Οι καρποί του είναι μικρές μαύρες και σαρκώδεις ρώγες που συγκεντρώνονται στην κορυφή του φυτού και έχουν 2-5 σπέρματα. Η εποχή της άνθισής του είναι από Σεπτέμβριο μέχρι Οκτώβριο. Η εποχή της συλλογής είναι από Αύγουστο μέχρι Σεπτέμβριο. Χρησιμοποιούμενα μέρη είναι το στέλεχος, ο κορμός, τα νεαρά φύλλα, οι ράγες και η γόμμα που τρέχει από τον κορμό.
Ο κισσός μπορεί να αναπτυχθεί σε μεγάλο εύρος περιβαλλοντικών συνθηκών, όμως αναπτύσσεται καλύτερα σε ημισκιαζόμενες και σκιασμένες θέσεις, σε μέτρια υγρά, καλά στραγγιζόμενα, ουδέτερα ή αλκαλικά εδάφη. Οι κισσοί φυτεύονται για να αναρριχηθούν σε πέργολες, φράχτες και τοίχους. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για κάλυψη εδαφών.
Ο Κισσός φτάνει τα 100 χρόνια ζωής και υπολογίζεται ότι η ύπαρξή του ανέρχεται σε περισσότερα από 60 εκατομμύρια χρόνια.
Συστατικά
Τα φύλλα του περιέχουν φλαβονοειδή, τριτερπενικές σαπωνίνες, συμπεριλαμβανομένης της χεδερίνης, πολυίνες, φαλκαρινόλη, στερόλες και μια αρωματική ουσία. Τα φύλλα επίσης, περιχέουν εντερίνη και δύο ειδών σάκχαρα.
Ιστορία και παράδοση
Οι αρχαίοι Έλληνες τον είχαν αφιερώσει στο Διόνυσο (Βάκχο). Ήταν γνωστός από την εποχή του Ομήρου, με την ονομασία «Διονύσιον». Με κισσό, στεφάνωναν τα αγάλματα του Διονύσου, τους ποιητές και τους πότες, επειδή τον θεωρούσαν σύμβολο της αθανασίας και αντίδοτο για τον πονοκέφαλο από τη μέθη. Σε κάποιες τελετές, έδιναν στο Διόνυσο και το επώνυμο «Κισσός», επειδή όταν ήταν βρέφος, του φορούσαν ένα στεφάνι από κισσό.
Εκτεταμένες αναφορές στον κισσό κάνει ο Θεόφραστος στο έργο Περί Φυτών Ιστορίαι καθώς επίσης και ο Διοσκουρίδης, που τον θεωρεί πανάκεια για πολλές ασθένειες. Ο κισσός συμβόλιζε τη νίκη των πολεμιστών.
Στην Αρχαία Αίγυπτο, ο κισσός ήταν αφιερωμένος στο θεό Όσιρι.
Στην παραδοσιακή ιατρική, το ξύλο του κισσού ήταν γνωστό φάρμακο για το βήχα και τον κοκίτη. Μερικοί χωρικοί έβαζαν το κρασί που προοριζόταν για τους ασθενείς να εμποτιστεί σε ένα κύπελλο φτιαγμένο από τον κορμό ενός γέρικου κισσού.
Οι λαϊκοί θεραπευτές θεωρούσαν ότι ήταν αποτελεσματικός για τη θεραπεία των εντέρων, τη δυσεντερία, τα εγκαύματα, τον όζαινα, τη χρόνια ρινίτιδα, τα μικρά έλκη, την κασίδα, την ερυσίπελα και τις δερματικές παθήσεις. Στα χωριά χρησιμοποιούσαν τα φύλλα του Κισσού ως γάζα για τις πληγές.
Θεραπευτικές δράσεις και χρήσεις
-τα φύλλα του κισσού χρησιμοποιήθηκαν ως αντισπασμωδικό για τις αναπνευστικές οδούς καθώς είναι αποτελεσματικά στη χρόνια βρογχίτιδα, την οξεία λαρυγγίτιδα, την τραχειίτιδα και τον κοκίτη. Βοηθά επίσης, στην αποβολή των φλεγμάτων και των υγρών από τους πνεύμονες.
-δυναμωτικό της καρδιάς.
-είναι εξαιρετικός για τους ρευματικούς πόνους, τις νευραλγίες, την οσφυαλγία και την ισχιαλγία.
-Τα νεαρά φύλλα του Κισσού έχουν θετικά αποτελέσματα και δρουν τονωτικά, αντιπυρετικά και εφιδρωτικά.
-είναι κατά των θρομβώσεων και καλό αντιπηκτικό του αίματος, για όσους πάσχουν από φλεβίτιδες και κιρσούς.
-για τα οιδήματα των αδένων.
-τα νεαρά φύλλα του κισσού ρυθμίζουν την περίοδο και επαναφέρουν στην αρχική τους κατάσταση ιστούς που προσβλήθηκαν από έλκη, οιδήματα και όγκους.
-κάνει καλό στις μαγουλάδες.
-στην ομοιοπαθητική χρησιμοποιείται ένα βάμμα κισσού εναντίον της ρινίτιδας, του ραχιτισμού και του καταρράκτη.
-καταπλάσματα βρασμένων φύλλων ή επιθέματα με αφέψημα φύλλων, θεραπεύουν τα εγκαύματα πρώτου και δευτέρου βαθμού.
-χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα για τη θεραπεία της κυτταρίτιδας. Μειώνει την ένταση του δέρματος και ανακουφίζει τους πόνους που οφείλονται στην κυτταρίτιδα.
-ο κισσός καταπολεμά αποτελεσματικά τις ραγάδες.
-χρησιμοποιείται για τις αμυχές του δέρματος, τα σκασίματα και τα τσιμπήματα των εντόμων.
-συμβάλλει στην αποβολή του λίπους.
Άλλες χρήσεις
Στην Κρήτη, το αφέψημα των φύλλων το χρησιμοποιούσαν για λούσιμο των μαλλιών σε όσους έπασχαν από υποχονδρία. Το χρησιμοποιούσαν επίσης για το ξέπλυμα των μαύρων γιλέκων των ανδρών και των μαύρων γυναικείων φορεμάτων.
Παρασκευή – δοσολογία
Έγχυμα
Ρίχνουμε 1 κουταλάκι του τσαγιού σε ένα φλιτζάνι ζεστό νερό για 7-10 λεπτά, το στραγγίζουμε και το πίνουμε.
Εσωτερικά ως οινοπνευματικό παρασκεύασμα
Εμποτίστε 10 γρ. νωπά φύλλα κισσού σε 100 γρ. αλκοόλης. Πιείτε 10-40 σταγόνες την ημέρα, σε πέντε δόσεις. Καταπολεμά τα αναπνευστικά προβλήματα.
Εξωτερικά ως αφέψημα
Βράστε 200 γρ. φύλλα κισσού για τρεις ώρες σε ένα λίτρο νερού. Καταπολεμά την κυτταρίτιδα και τους πόνους. Με αυτό το ζεστό αφέψημα κάντε κομπρέσες.
Ως κατάπλασμα
Από τριμμένα φρέσκα φύλλα. Ανανεώνετε το κατάπλασμα πάνω στις περιοχές που νοσούν ανά δύο ώρες.
Εντριβές με ξίδι από κισσό
Το ξίδι αυτό παρασκευάζεται εμποτίζοντας μια χούφτα φρέσκα ψιλοκομμένα φύλλα κισσού μέσα σε ένα λίτρο βραστό ξίδι για έξι ώρες. Σουρώστε το παρασκεύασμα. Όταν τα φύλλα που έχουν εμποτιστεί με αυτή τη διαδικασία απλωθούν πάνω στα σημεία του σώματος που υποφέρουν, είναι πολύ αποτελεσματικά.
Μασάζ
Με έλαιο φτιαγμένο από 10 γρ. βάμματος για κάθε 30 γρ. έλαιο χαμομηλιού. Είναι αποτελεσματικό στους πόνους.
Αλοιφή
Χρησιμοποιούμε ξερά κοπανισμένα φύλλα και τα αναμιγνύουμε με λιπαρή ουσία. Ανακουφίζουν από τους πόνους των αρθριτικών, των ρευματισμών και των πρησμένων αδένων.
Ενδιαφέροντα
-το αφέψημα από φύλλα κισσού είναι καλό αντισυλληπτικό για τις γυναίκες που δεν θέλουν να τεκνοποιήσουν.
-Στεφάνι ανθέων Κισσού χρησιμοποιούσαν στους γάμους στην αρχαία Ελλάδα, ως σύμβολο πίστης. Αυτό καταργήθηκε στη συνέχεια από την Χριστιανική εκκλησία.
-Η γόμμα του κισσού λέγεται ότι έχει τις ιδιότητες της σμύρνας και ότι ένα κομμάτι της μέσα στην κουφάλα ενός δοντιού, κάνει να περνά και ο πιο δυνατός πονόδοντος.
Προφυλάξεις
Οι καρποί είναι καθαρτικοί και μπορεί να προκαλέσουν εμετό. Είναι επίσης πολύ ερεθιστικοί και είναι δυνατόν να προκαλέσουν προβλήματα στο πεπτικό, το νευρικό και αναπνευστικό σύστημα.
Η επαφή με τα φύλλα μπορεί να προκαλέσει δερματίτιδα, κάτι που πιθανόν να οφείλεται στη φαλκαρινόλη που περιέχουν.
Τα παρασκευάσματα με βάση τον κισσό μπορεί περιστασιακά να προκαλέσουν αλλεργίες.
Η χρήση του κισσού εσωτερικά, χρειάζεται μεγάλη προσοχή γιατί, το βότανο σε μεγάλες δόσεις είναι δηλητηριώδες.
Σε μεγάλες δόσεις μπορεί να προκαλέσει νευρικές διαταραχές και μηνιγγίτιδα.
Η ράγα του Κισσού είναι τοξική και ερεθιστική του δέρματος στο οποίο δημιουργεί φλύκταινες για τον λόγο αυτό χρησιμοποιείται σπανιότατα.
Προσοχή: Το παραπάνω άρθρο έχει ενημερωτικό σκοπό. Πριν χρησιμοποιήσετε οποιαδήποτε συνταγή ή πριν αλλάξετε τις διατροφικές σας συνήθειες, ζητήστε τη γνώμη του κατάλληλου επαγγελματία υγείας ή διατροφολόγου. Εάν λαμβάνετε φαρμακευτική αγωγή, βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχουν αλληλεπιδράσεις.
[toggle title="Πηγές"]
https://www.alekati.gr/hedera_helix
“Petit Larousse” Εκδόσεις Πεδίο Α.Ε
“Θεραπευτικά βότανα & Υγεία” εκδόσεις Ελευθέριος Μπούκας Γνώση & Ζωή
“Τα βότανα και η θεραπεία τους” εκδόσεις Αφοί Νάστου
[/toggle]
