Μνημόνια, φόροι, συνεχείς επιβαρύνσεις με νέα μέτρα, απώλειες, πτώση του βιοτικού επιπέδου, δυσμενείς αλλαγές σε παιδεία, υγεία, ασφαλιστικό, αλλεπάλληλες μειώσεις αποδοχών, απολύσεις, έλλειψη αξιοπιστίας. Αυτές είναι πάνω κάτω οι συνθήκες, οι σκληρές εξωτερικές συνθήκες στις οποίες ο Έλληνας καλείται να ανταπεξέλθει και να επιβιώσει.
Θυμός, αγανάκτηση, φόβος, άγχος, θλίψη, απογοήτευση φαίνεται να είναι τα συναισθήματα που κυριαρχούν στον εσώτερο ψυχικό του κόσμο. Ισχυρές αν μη τι άλλο αντιδράσεις σε ανάλογα γεγονότα – καταστάσεις. Η ζωή στην Ελλάδα είναι κάπως σαν να πηγαίνεις στον οδοντίατρο, θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος! Πάντα κυριαρχεί στο νου σου ότι το χειρότερο δεν έχει έρθει ακόμη… Σαν οι αληθινές ευκαιρίες στη ζωή να έχουν περάσει ανεπιστρεπτί, αισθάνεται κάποιος άλλος. Δεν έχω τίποτα να περιμένω απο τη ζωή εδώ, ενδέχεται να σκεφτεί ένας τρίτος.
Advertisment
Μπορεί αλήθεια κανείς να καταφέρει να βγει νικητής ευρισκόμενος σε ένα τέτοιο πλαίσιο μετατρέποντας τη ζωή σε ένα εσωτερικό θρίαμβο; Να ανακαλύψει το εσωτερικό του σθένος μην αφήνοντας τον εαυτό του να παρακμάζει; Μπορεί μια ιδιαίτερα δύσκολη εξωτερική συνθήκη να εκληφθεί ως πρόκληση, ως ευκαιρία για προσωπική ανάπτυξη και ανάδειξη του διαθέσιμου δυναμικού; Και να ληφθεί εν τέλει η ζωή στα σοβαρά υπόψη ώστε να μην υποτιμάτε σαν να στερείται σημασίας και νοήματος;
«Εμείς που ζήσαμε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης μπορούμε να θυμηθούμε τους ανθρώπους που βάδιζαν μέσα σε παραπήγματα παρηγορωντας άλλους, παραχωρώντας τους και το τελευταίο ψίχουλο! Μπορεί να ήσαν λίγοι αριθμητικά, αλλά πρόσφεραν επαρκή απόδειξη οτι τα πάντα μπορείς να αφαιρέσεις από ένα άνθρωπο εκτός απο ένα πράγμα: την εσχάτη των ανθρωπίνων ελευθεριών – το να επιλέγει τη στάση του απέναντι σε ένα δεδομένο σύνολο περιστάσεων, το να επιλέγει να ακολουθήσει το δικό του δρόμο», έλεγε ο Β.Φρανκλ.
Advertisment
Και συνέχιζε, «κάθε μέρα, κάθε ώρα προσφερόταν η ευκαιρία να πάρεις μια απόφαση που θα προσδιόριζε αν θα υποτασσόσουν σε δυνάμεις που απειλούσαν την εσωτερική σου ελευθερία και τον ίδιο σου τον εαυτό. Το είδος του προσώπου που γίνονταν ο κρατούμενος ήταν αποτέλεσμα μιας εσωτερικής απόφασης και όχι το αποτέλεσμα των καταστάσεων του στρατοπέδου και μόνο»…
Με άλλα λόγια λοιπόν, από μια άποψη ο καθένας μπορεί κάτω ακόμη και από πολύ δύσκολες συνθήκες να αποφασίσει τι θα απογίνει! Και σαφώς είναι ιδιαιτέρως ωφέλιμο προς αυτή την κατεύθυνση να μη λησμονεί πως μπορεί ο ίδιος να είναι ο κυρίαρχος οδηγός της ζωής του και της αξιοπρέπειάς του. Ζωή άλλωστε, απο μια πλευρά, σημαίνει να αναλαμβάνεις την ευθύνη να ανακαλύπτεις την απάντηση και να εκπληρώνεις τα καθήκοντα που παρουσιάζονται διαρκώς μπροστά σου.
Αναφέρεται πως ο μέσος όρος θανάτων στην εβδομάδα μεταξύ Χριστουγέννων 1944 και Πρωτοχρονιάς του 1945 αυξήθηκε αισθητά στο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ως επικρατέστερη εξήγηση για την εξέλιξη αυτή λέγεται πως δεν ήταν κάποια επιδείνωση των εξωτερικών συνθηκών, ούτε κάποια επιδημία, αλλα το ότι η πλειοψηφία των κρατουμένων είχε ζήσει με την αφελή ελπίδα οτι θα βρισκόταν στα σπίτια και στις οικογένειές τους στις γιορτές! Η μη εκπλήρωση της επιθυμίας τους απο τη ζωή λοιπόν πρόσθεσε τόση απογοήτευση που κατέληξε να έχει μοιραίες συνέπειες για τους ίδιους. Σαν να τους κυρίευσε μια βαθιά απελπισία…
Κάποιοι και στη δική μας πραγματικότητα με έντονο άγχος και θλίψη για τις απώλειες και τη μη εκπλήρωση των προσδοκιών τους, καταλήγουν σε πλήρη απογοήτευση με επίμονες σκέψεις ακόμη και για αυτοκτονία! Η ζωή έχει πια περιφρονηθεί ως κάτι άνευ σημασίας και νοήματος.
Τι χρειάζεται λοιπόν να γίνει; Ίσως μια αλλαγή στην στάση μας. Στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τα πράγματα και τη ζωή. Απο μια άποψη δεν έχει τόση αξία τι εμείς αναμέναμε και προσδοκούσαμε απο τη ζωή όσο στο πώς αντιδρούμε στην μη υλοποίηση αυτών και φυσικά στο να εστιάσουμε στο τι η ζωή περιμένει απο εμάς! Να επιδιώξουμε να δούμε την ευκαιρία που παρουσιάζεται κάθε φορά αξιοποιώντας και χρησιμοποιώντας προς όφελός μας τη συνθήκη. Έτσι απαγκιστρωνόμαστε από τις προσδοκίες που είχαμε, δεν εξαρτώμαστε απο αυτές ενώ παράλληλα επιχειρούμε να βάλουμε ενα βοηθητικό “γιατί” στην ύπαρξή μας που να μας οπλίζει με ένα επιπλέον “σωσίβιο σωτηρίας ” ώστε να υπομένουμε το οποιοδήποτε “πώς “…
Ειναι εφικτή λοιπόν μια αλλαγή πλεύσης υπό την βασική προϋπόθεση να συνειδητοποιήσεις και να αποδεχθείς οτι κυρίως η ζωή είναι αυτή που περιμένει κάτι απο σένα! Ότι κάτι εκεί στο μέλλον σε περιμένει… Και επιπροσθέτως οτι είναι αδύνατο να πάρει κάποιος άλλος τη θέση σου. Τόσο η διαδρομή όσο και η συμβολή σου σε αυτή, είναι στοιχεία μοναδικά και αναντικατάστατα.
Ενδεχομένως αυτό το κάτι να είναι το παιδί σου που επιζητά διακαώς την επαφή μαζί σου. Γιατί αυτή η τόσο ιδιαίτερη σύνδεση είναι που θα το κάνει να αναπτυχθεί με ενα τόσο ξεχωριστό τρόπο! Ή ένα έργο ημιτελές το οποίο μόνο εσύ με το δικό σου μοναδικό τρόπο θα μπορούσες να ολοκληρώσεις προς όφελός σου αλλά και προς όφελος της ανθρωπότητας…
Αυτός μπορεί να θεωρηθεί ως ένας υπέροχος τρόπος να αντιλαμβανόμαστε με πληρότητα την τόσο σημαντική ευθύνη που έχουμε για την ανεκτίμητη ύπαρξή μας αλλά και την εξέλιξη αυτής. Καμία εξωτερική συνθήκη τότε δεν είναι ικανή να αποδυναμώσει το γάντζωμά μας από τη ζωή ή να παραλύσει τη θέλησή μας για αυτή.
Αν ο άνθρωπος αντιληφθεί επαρκώς την ευθύνη που φέρει για κάτι που αγαπά πραγματικά, η σκέψη να θέσει τέλος στη ζωή του θα αποδυναμωθεί αισθητά. Γιατί αυτή η ευθύνη με την έννοια της συνειδητότητας, μοναδικότητας και μη δυνατότητας για αντικατάσταση του εαυτού απο τίποτε άλλο στο σύμπαν, τελικά δεν προσθέτει βάρος αλλά ζωή… Μια ζωή γεμάτη. Μια ζωή που θα υπερηφανεύεται τόσο για το μήκος της όσο και για το πλάτος της. Μια ζωή εξόχως ενδιαφέρουσα που πάντα κάτι θα περιμένει ειδικά απο σένα!
Δημήτριος Κ. Στατήρης, ψυχολόγος
