Πότε οι άνθρωποι νιώθουν πιο ευτυχισμένοι; Για να απαντήσει σε αυτήν την ερώτηση, ο Matt Killingsworth, δημιούργησε μια εφαρμογή στην οποία οι χρήστες σημείωναν τα συναισθήματά τους σε πραγματικό χρόνο. Τα αποτελέσματα από τα δεδομένα που συγκέντρωσε έδειξαν πως είμαστε πιο ευτυχισμένοι όταν ζούμε τη στιγμή και δεν σκεφτόμαστε τίποτα άλλο. Αντιθέτως, όταν το μυαλό μας «τρέχει», γινόμαστε όλο και λιγότερο ευτυχισμένοι. Υπενθυμίζουμε ότι σε προηγούμενα άρθρα μας έχουμε τονίσει τη σημασία του να ζεις στο παρόν.
Advertisment
Διαβάστε ολόκληρη την ομιλία παρακάτω
Οι άνθρωποι θέλουν πολλά πράγματα από τη ζωή, αλλά νομίζω περισσότερο από οτιδήποτε άλλο θέλουν ευτυχία. Ο Αριστοτέλης αποκάλεσε την ευτυχία «το τελειότερο αγαθό», το σκοπό προς τον οποίο αποσκοπούν όλα τ’ άλλα. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, ο λόγος που θέλουμε ένα μεγάλο σπίτι ή ένα ωραίο αυτοκίνητο ή μια καλή δουλειά δεν είναι ότι αυτά τα πράγματα έχουν τη δική τους αξία. Είναι ότι περιμένουμε να μας φέρουν ευτυχία.
0:41
Τα τελευταία 50 χρόνια, εμείς οι Αμερικανοί έχουμε αποκτήσει πολλά από αυτά που θέλουμε. Είμαστε πλουσιότεροι. Ζούμε περισσότερο.Έχουμε πρόσβαση σε τεχνολογία που θα φαινόταν επιστημονική φαντασία πριν λίγα χρόνια. Το παράδοξο της ευτυχίας είναι πως παρ’ όλο που οι αντικειμενικές συνθήκες της ζωής μας έχουνε βελτιωθεί δραματικά, δεν είμαστε πιο ευτυχισμένοι.
1:02
Ίσως επειδή αυτές οι συμβατικές ιδέες της προόδου δεν έχουν αποδόσει μεγάλα κέρδη όσον αφορά την ευτυχία, τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί το ενδιαφέρον για την ίδια την ευτυχία. Οι άνθρωποι συζητούν τα αίτια της ευτυχίας εδώ και χιλιάδες χρόνια, αλλά φαίνεται πως πολλές από αυτές τις συζητήσεις έχουν παραμείνει άλυτες. Όπως και με πολλούς άλλους κλάδους της ζωής, πιστεύω πως η επιστημονική μέθοδος έχει τη δυνατότητα να δώσει απαντήσεις. Συγκεκριμένα, τα τελευταία χρόνια, έχει υπάρξει μια έκρηξη στην έρευνα πάνω στην ευτυχία. Για παράδειγμα έχουμε μάθει πολλά για τα δημογραφικά χαρακτηριστικά της, πώς πράγματα όπως το εισόδημα και η εκπαίδευση, το φύλο και ο γάμος συσχετίζονται μαζί της. Αλλά ένας από τους γρίφους που αποκάλυψε αυτό είναι ότι παράγοντες όπως αυτοί δεν φαίνεται να έχουν μεγάλη επίδραση. Ναι, είναι καλύτερα να βγάζεις περισσότερα λεφτά παρά λιγότερα ή να αποφοιτήσεις από το πανεπιστήμιο παρά να τα παρατήσεις, αλλά οι διαφορές στην ευτυχία τείνουν να είναι μικρές.
1:51
Που αφήνει το ερώτημα, ποιες είναι οι ρίζες της ευτυχίας; Πιστεύω πως είναι μια ερώτηση που δεν έχουμε απαντήσει ακόμα, αλλά πιστεύω πως αυτό που μπορεί να έχει τη δυνατότητα να απαντήσει είναι πως ίσως η ευτυχία να έχει κυρίως να κάνει με το περιεχόμενο τον εμπειριών μας από τη μια στιγμή στην άλλη. Σίγουρα πάντως φαίνεται πως αυτό που κάνουμε στη ζωή μας, με ποιους είμαστε, τι σκεφτόμαστε, έχουν μεγάλη επιρροή στην ευτυχία μας, κι όμως αυτοί είναι οι πιο δύσκολοι παράγοντες, σχεδόν αδύνατον να μελετηθούν από τους επιστήμονες.
2:18
Πριν λίγα χρόνια, σκέφτηκα έναν τρόπο να μελετήσουμε την ευτυχία των ανθρώπων από τη μια στιγμή στην άλλη κατά τη διάρκεια της καθημερινότητά τους, σε μεγάλη κλίμακα σε όλο τον κόσμο, κάτι που ποτέ ξανά δεν είχαμε καταφέρει. Λέγεται trackyourhappiness.org, χρησιμοποιεί το iPhone και μετράει την ευτυχία των ανθρώπων σε πραγματικό χρόνο. Πώς λειτουργεί; Βασικά, στέλνω σήματα σε ανθρώπους σε τυχαίες στιγμές μες την ημέρα και μετά τους κάνω ένα σωρό ερωτήσεις σχετικά με τη στιγμή που βίωναν τη δεδομένη χρονική στιγμή πριν λάβουν το μήνυμα. Η ιδέα είναι πως αν μπορούμε να δούμε πώς η ευτυχία του κόσμου ανεβαίνει και κατεβαίνει καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, από λεπτό σε λεπτό σε κάποιες περιπτώσεις, και προσπαθήσουμε να καταλάβουμε πώς το τι κάνουν οι άνθρωποι, με ποιους είναι, τι σκέφτονται, και όλους τους άλλους παράγοντες που περιγράφουν την ημέρα μας, πώς μπορούν να συσχετίζονται με τις αλλαγές στην ευτυχία, ίσως μπορέσουμε να ανακαλύψουμε κάποια από τα πράγματα που πραγματικά έχουν μεγάλη επίδραση στην ευτυχία. Υπήρξαμε πολύ τυχεροί με αυτό το πρόγραμμα και συλλέξαμε πολλά δεδομένα, περισσότερα τέτοιου είδους απ’ όσα πιστεύω πως έχουν συλλεχθεί ξανά, πάνω από 650.000 αναφορές σε πραγματικό χρόνο από πάνω απο 15.000 ανθρώπους. Δεν είναι απλά πολλοί άνθρωποι, είναι μια ποικιλόμορφη ομάδα ανθρώπων από μεγάλο εύρος ηλικιών, από 18 μέχρι 80, με μεγάλο εύρος εισοδήματος, επίπεδο εκπαίδευσης, άνθρωποι παντρεμένοι, χωρισμένοι, χήροι κτλ. Συλλογικά αντιπροσωπεύουν κάθε μια από τις 86 επαγγελματικές κατηγορίες και προέρχονται από πάνω από 80 χώρες.
3:37
Αυτό που θα ήθελα να κάνω με τον υπόλοιπο χρόνο μου σήμερα είναι να μιλήσω λίγο για μια από τις περιοχές που ερευνούμε και αυτή είναι η περιπλάνηση του νου. Ως άνθρωποι έχουμε τη μοναδική ιδιότητα να αφήνουμε το μυαλό μας να περιπλανιέται πέρα από το παρόν. Ο κύριος κάθεται εδώ και δουλεύει στον υπολογιστή του και θα μπορούσε να σκέφτεται τις διακοπές του πριν ένα μήνα, να αναρωτιέται τι θα φάει για βραδινό. Ίσως ανησυχεί ότι καραφλιάζει. (Γέλια) Αυτή η ικανότητα να εστιάζουμε την προσοχή μας σε κάτι άλλο που δεν είναι παρόν είναι καταπληκτική. Μας βοηθά να μαθαίνουμε ,να σχεδιάζουμε και να εξασκούμε τη λογική μας με τρόπους που δεν μπορεί να εφαρμόσει κανένα άλλο είδος. Κι όμως δεν είναι ξεκάθαρη η σχέση ανάμεσα στη χρήση αυτής της ικανότητας και της ευτυχίας μας. Πιθανότατα να έχετε ακούσει να σας λένε πως πρέπει να εστιάζετε στο παρόν. «Να είσαι εδώ στο τώρα» μάλλον το έχετε ακούσει εκατοντάδες φορές. Ίσως για να είμαστε πραγματικά ευτυχισμένοι πρέπει να μένουμε βυθισμένοι και συγκεντρωμένοι στην εμπειρία του παρόντος. Ίσως αυτοί οι άνθρωποι να έχουν δίκιο. Ίσως το να ονειροπολούμε να είναι κακό. Αντίθετα όμως, όταν αφήνουμε το νου μας να περιπλανιέται, δεν έχει περιορισμούς. Δεν μπορούμε να αλλάξουμε τη φυσική πραγματικότητα μπροστά μας, αλλά μπορούμε να πάμε παντού με το νου μας. Αφού ξέρουμε πως οι άνθρωποι θέλουν να είναι ευτυχισμένοι, ίσως όταν ονειροπολούμε, ο νους μας να πηγαίνει κάπου καλύτερα από το μέρος που αφήνει. Θα ήταν πολύ λογικό. Με άλλα λόγια, ίσως η ευχαρίστηση του νου να μας επιτρέπει να αυξήσουμε την ευτυχία μας μέσω της περιπλάνησής του.
4:56
Και αφού είμαι επιστήμονας, θα ήθελα να δοκιμάσω να επιλύσω αυτή τη διαφωνία με κάποια δεδομένα, και συγκεκριμένα θα ήθελα να σας παρουσιάσω κάποια δεδομένα από τρεις ερωτήσεις που κάνω μέσω του προγράμματος «Track Your Happiness». Θυμηθείτε είναι από τις στιγμιαίες εμπειρίες στις ζωές των ανθρώπων. Υπάρχουν τρεις ερωτήσεις. Η πρώτη έχει να κάνει με την ευτυχία: Πώς νιώθετε, σε κλίμακα από πολύ άσχημα μέχρι πολύ καλά; Δεύτερη είναι μια ερώτηση δραστηριότητας: Τι κάνετε, από μια λίστα με 22 διαφορετικές δραστηριότητες συμπεριλαμβάνοντας πράγματα όπως τρώω, δουλεύω, βλέπω τηλεόραση; Και τέλος μια ερώτηση για την περιπλάνηση του νου: Σκέφτεστε κάτι άλλο από αυτό που κάνετε τώρα; Μπορούσαν να πουν «όχι» — δηλαδή, είμαι συγκεντρωμένος στη δραστηριότητά μου — ή «ναι» — σκέφτομαι κάτι άλλο — και το θέμα αυτών των σκέψεων είναι ευχάριστο, ουδέτερο ή δυσάρεστο. Οποιαδήποτε από τις «ναι» απαντήσεις είναι αυτό που αποκαλούμε περιπλάνηση του νου.
5:48
Οπότε, τι βρήκαμε; Αυτό το γράφημα δείχνει την ευτυχία στον κάθετο άξονα, και βλέπετε τη μπάρα εκεί να αντιπροσωπεύει πόσο ευτυχισμένοι είναι οι άνθρωποι όταν συγκεντρώνονται στο παρόν, και δεν ονειροπολούν. Όπως αποδεικνύεται, είναι σημαντικά λιγότερο ευτυχισμένοι όταν ο νους τους περιπλανιέται απ’ ό,τι όταν δεν περιπλανιέται. Μπορεί να δείτε αυτό το αποτέλεσμα και να πείτε, εντάξει κατά μέσο όρο οι άνθρωποι είναι λιγότερο ευτυχισμένοι όταν ονειροπολούν, αλλά σίγουρα όποτε αφήνουν το νου τους να περιπλανιέται από κάτι που δεν τους ευχαριστεί έτσι κι αλλίως, τότε τουλάχιστον το να ονειροπολούμε μας προσφέρει κάτι καλό. Όχι. Τελικά, οι άνθρωποι είναι λιγότερο ευτυχισμένοι όταν ονειροπολούν ανεξαρτήτως από το τι κάνουν. Για παράδειγμα, δεν αρέσει σε κανέναν να χρησιμοποιεί μέσα μεταφοράς για να πάει στη δουλειά. Είναι από τις λιγότερο ευχάριστες δραστηριότητες, κι όμως είναι σημαντικά πιο χαρούμενοι όταν εστιάζουν στη μετακίνηση απ’ ό,τι όταν ο νους τους πηγαίνει κάπου αλλού. Είναι καταπληκτικό.
6:41
Πώς λοιπόν μπορεί να γίνεται αυτό; Πιστεύω πως μέρος της αιτίας, ένα μεγάλο μέρος της, είναι πως όταν ονειροπολούμε συχνά σκεφτόμαστε δυσάρεστα πράγματα και είμαστε σημαντικά λιγότερο χαρούμενοι όταν το κάνουμε αυτό, σκεφτόμαστε ανησυχίες, φοβίες, πράγματα που μετανιώνουμε, κι όμως, ακόμα κι όταν οι άνθρωποι σκέφτονται κάτι ουδέτερο, εξακολουθούν να είναι λιγότερο χαρούμενοι απ’ ό,τι όταν δεν ονειροπολούν καθόλου. Ακόμα κι όταν σκέφτονται κάτι ευχάριστο, είναι στην πραγματικότητα λιγότερο χαρούμενοι απ’ ό,τι όταν δεν ονειροπολούν. Αν η περιπλάνηση του νου ήταν σαν κουλοχέρης, θα ήταν λες και έχουμε την ευκαιρία να χάσουμε 50 δολάρια, 20 δολάρια ή 1 δολάριο. Έτσι; Ποτέ δεν θα ήθελες να παίξεις. (Γέλια)
7:24
Μιλώντας για αυτό, υπονοώ ίσως πως το να ονειροπολούμε προκαλεί δυστυχία, αλλά το μόνο που έχω δείξει είναι πως αυτά τα δύο συσχετίζονται. Είναι πιθανό να είναι έτσι, αλλά μπορεί και πάλι να είναι πως όταν οι άνθρωποι είναι δυστυχισμένοι, τότε ονειροπολούν. Ίσως αυτό να συμβαίνει. Πώς θα μπορούσαμε να ξεμπλέξουμε αυτές τις δύο πιθανότητες; Ένα γεγονός που μπορούμε να εκμεταλλευτούμε και πιστεύω αληθεύει, είναι πως ο χρόνος πάει μπροστά, όχι πίσω. Έτσι; Η αιτία πρέπει να έρθει πριν το αποτέλεσμα. Είμαστε τυχεροί με αυτά τα δεδομένα που έχουμε πολλές απαντήσεις από κάθε άτομο, οπότε μπορούμε να δούμε αν το ονειροπόλημα έρχεται πριν τη στενοχώρια ή αν η στενοχώρια έρχεται πριν το ονειροπόλημα, ώστε να καταλάβουμε την κατεύθυνση της συσχέτισης. Τελικά, υπάρχει μια δυνατή σχέση μεταξύ της περιπλάνησης του νου τώρα με τη στενοχώρια λίγο αργότερα, συνεπές με την ιδέα πως η περιπλάνηση του νου οδηγεί στη στενοχώρια. Αντίθετα, δεν υπάρχει συσχέτιση μεταξύ της στενοχώριας τώρα και του ονειροπολήματος λίγο αργότερα. Με άλλα λόγια, το ονειροπόλημα φαίνεται να είναι η αιτία κι όχι απλά το αποτέλεσμα της στενοχώριας.
8:30
Πριν λίγα λεπτά σύγκρινα την περιπλάνηση του νου με έναν κουλοχέρη που ποτέ δεν θα θέλατε να παίξετε. Πόσο συχνά ονειροπολούμε; Απ’ ό,τι φαίνεται πολύ συχνά. Συγκεκριμένα, πάρα πολύ. Το 47% του χρόνου, οι άνθρωποι σκέφτονται κάτι άλλο από αυτό που κάνουν. Πώς εξαρτάται αυτό από το τι κάνουν εκείνη τη στιγμή; Αυτό δείχνει τη συχνότητα της περιπλάνησης του νου σε 22 δραστηριότητες ξεκινώντας απο 65% – (Γέλια) – όταν κάνουν μπάνιο, πλένουν τα δόντια, μέχρι 50% όταν δουλεύουν, 40% όταν γυμνάζονται, μέχρι αυτή τη μικρή μπάρα στα δεξιά με την οποία νομίζω κάποιοι από σας γελάτε. Το 10% του χρόνου που ο νους τους περιπλανιέται είναι κατα τη διάρκει του σεξ. (Γέλια) Αλλά νομίζω υπάρχει κάτι πολύ ενδιαφέρον σε αυτό το γράφημα, και αυτό είναι, με μία εξαίρεση, ανεξαρτήτως το τι κάνουν, ονειροπολούν τουλάχιστον το 30% του χρόνου τους, που δείχνει, πιστεύω πως το ονειροπόλημα δεν είναι απλά συχνό, είναι συνεχές. Διαπερνά σχεδόν ό,τι κάνουμε.
9:35
Στην ομιλία μου σήμερα, σας έχω πει λίγα πράγματα για την περιπλάνηση του νου, έναν παράγοντα που πιστεύω ότι είναι πολύ σημαντικός στην εξίσωση της ευτυχίας. Ελπίζω πως με το χρόνο, παρακολουθώντας από στιγμή σε στιγμή την ευτυχία και τις εμπειρίες των ανθρώπων στην καθημερινότητά τους, θα μπορέσουμε να ανακαλύψουμε πολλά από τα αίτια της ευτυχίας και τέλος, μια επιστημονική άποψη της ευτυχίας θα μας βοηθήσει να δημιουργήσουμε ένα μέλλον όχι μόνο πλουσιότερο και υγιέστερο, αλλά και πιο χαρούμενο. Σας ευχαριστώ.
Advertisment
