Οι περισσότεροι άνθρωποι θα παρουσιάσουν εκφύλιση της ωχράς κηλίδας καθώς μεγαλώνουν σε ηλικία. Η διαδικασία αυτή όμως μπορεί να επιβραδυνθεί ή ακόμα και να αποτραπεί με ορισμένες διατροφικές μεθόδους. Διαβάστε και το προηγούμενο άρθρο μας: Ωχρά κηλίδα και διατροφή: 7 τροφές που την προλαμβάνουν
Η ωχρά κηλίδα στο κέντρο του αμφιβληστροειδούς μπορεί εύκολα να υποστεί βλάβη όταν μείνει απροστάτευτη. Η ωχρά κηλίδα μπορεί να καταστραφεί κοιτάζοντας τον ήλιο ή με την παρατεταμένη έκθεση σε έντονο φως. Όμως, ο κίνδυνος αυτού του τύπου βλάβης – ή αυτού που σχετίζεται με την ηλικία – μειώνεται όταν η ωχρά κηλίδα προστατεύεται από την ίδια τη χρωστική της. Όταν αυτή η χρωστική γίνεται λεπτότερη, αφήνει να περασει ένα είδος φωτός που εύκολα καταστρέφει την ωχρά κηλίδα. Ένα από τα πιο βλαβερά είδη είναι το μπλε φως. Το μπλε φως εκπέμπεται κυρίως από τους υπολογιστές και πολλές τηλεοράσεις. Υπάρχει επίσης στον ήλιο, παρ’ όλο που ο ήλιος διαθέτει πολλά μήκη κύματος φωτός που εξισορροπούν το μπλε.
Advertisment
Πράγματι, η υγιής ωχρά κηλίδα διατηρεί μια κίτρινη χρωστική ουσία που την προστατεύει από το μπλε φως. Αυτό μπορεί να παρομοιαστεί με μια ωχρά κηλίδα που φοράει γυαλιά ηλίου. Αυτή η χρωστική ουσία αποτελείται από 3 κίτρινα καροτενοειδή και πιο συγκεκριμένα από λουτεΐνη, ζεαξανθίνη και μεσο-ζεαξανθίνη. Προς το μέσον της ωχράς κηλίδας βρίσκεται πιο συγκεντρωμένη η ζεαξανθίνη φτάνοντας το 75%. Μακριά από το μέσον, η κυρίαρχη ουσία είναι η λουτεΐνη με 65% ή περισσότερο του συνόλου. Από όλους τους ιστούς, η ωχρά κηλίδα περιέχει την υψηλότερη συγκέντρωση αυτών των καροτενοειδών.
Όταν η κατανάλωση αυτών των σημαντικών καροτενοειδών είναι χαμηλή, η προστατευτική χρωστική λεπταίνει. Αυτό μπορεί να συμβεί σταδιακά με την ηλικία, αλλά μπορεί επίσης να είναι χαμηλή και σε όσους λαμβάνουν λίγες από αυτές τις θρεπτικές ουσίες – λουτεΐνη και ζεαξανθίνη – μεσω της διατροφής.
Advertisment
Χαμηλή οπτική πυκνότητα της χρωστικής της ωχράς κηλίδας
Όταν η χρωστική της ωχράς κηλίδας γίνεται λεπτότερη, το φαινόμενο ονομάζεται χαμηλή οπτική πυκνότητα της χρωστικής της ωχράς κηλίδας ή χαμηλή MPOD. Η χαμηλή MPOD έχει συνδεθεί με την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας σε διάφορες μελέτες. Αυτό μπορεί να συμβεί με την πάροδο της ηλικίας – δηλαδή να υπάρξει εκφύλιση λόγω ηλικίας ή εκφύλιση λόγω έκθεσης. Και στις 2 περιπτώσεις, καθώς η χρωστική της ωχράς κηλίδας λεπταίνει, το μπλε φως μπαίνει και βλάπτει την ωχρά κηλίδα. Αυτό συμβαίνει επειδή η καροτενοειδής χρωστική απορροφά το μπλε φως.
Το μπλε φως αποτελεί μέρος του ορατού φάσματος που προέρχεται από τον ήλιο, αλλά είναι ένα από τα μεγαλύτερα μήκη κύματος, δηλαδή μεταξύ 400 και 500 νανομέτρων. Εν τω μεταξύ, η υπεριώδης ακτινοβολία κυμαίνεται από 220 ως 400 νανόμετρα, με την UV-C να είναι η πιο σύντομη στα 220-280 nm και η UV-A στα 320-400 nm. Η υπεριώδης ακτινοβολία κάτω από τα 295 νανόμετρα γενικά φιλτράρεται από τον κερατοειδή. Αλλά τα μεγαλύτερα μήκη κύματος UV και το μπλε φως μπαίνουν μέσω του κερατοειδούς μαζί με την υπόλοιπη ακτινοβολία του ορατού φάσματος (400 έως 700 νανόμετρα).
Όπως αναφέρθηκε, το μπλε φως εκπέμπεται δυσανάλογα από τους υπολογιστές, τα τηλέφωνα και άλλες ψηφιακές οθόνες. Αυτός είναι ένας λόγος που τα μάτια συνήθως κουράζονται κοιτάζοντας αυτές τις οθόνες, ανάλογα με τα επίπεδα της πυκνότητας της χρωστικής της ωχράς κηλίδας.
Διαβάστε επίσης: Σπανάκι, η τροφή που θωρακίζει την υγεία μας
Η κατανάλωση σπανακιού αυξάνει τη χρωστική της ωχράς κηλίδας
Ιάπωνες ερευνητές εξέτασαν την αντίληψη ότι οι διατροφικές συνήθειες θα μπορούσαν να αλλάξουν σημαντικά την πυκνότητα της χρωστικής της ωχράς κηλίδας. Έτσι, συγκεντρώσαν 11 υγιείς ανθρώπους και εξέτασαν τα μάτια τους. Οι συμμετέχοντες ήταν μη καπνιστές και ηλικίας μεταξύ 21 και 45 ετών. Οι ερευνητές εξέτασαν την κατάσταση της ωχράς κηλίδας και την πυκνότητα της χρωστικής της ωχράς κηλίδας των συμμετεχόντων. Τους υπέβαλαν επίσης σε εξετάσεις αίματος και γενικές οφθαλμολογικές εξετάσεις. Στη συνέχεια, οι συμμετέχοντες κατανάλωναν 75 γραμμάρια κατεψυγμένου σπανακιού κάθε μέρα για 2 μήνες.
Τα 75 γραμμάρια κατεψυγμένου σπανακιού ελέγχθηκαν και περιείχαν 10 mg λουτεΐνης – το συγγενικό καροτενοειδές της ζεαξανθίνης. Οι ερευνητές τους έδωσαν επίσης ερωτηματολόγια προκειμένου να μετρήσουν τις υπόλοιπες διατροφικές τους συνήθειες. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η όραση των ατόμων βελτιώθηκε (μετρήθηκε ως οπτική οξύτητα). Βρήκαν επίσης ότι η πυκνότητα της χρωστικής της ωχράς κηλίδας αυξήθηκε σημαντικά. Αυτές οι βελτιώσεις παρατηρήθηκαν σε 1 μήνα και σε 2 μήνες μετά την έναρξη της διατροφής με σπανάκι. Επιβεβαίωσαν έτσι τη συσχέτιση της λουτεΐνης βλέποντας αυξημένα επίπεδα στο αίμα των συμμετεχόντων.
Οι ερευνητές κατέληξαν στα εξής συμπεράσματα: «Η συνεχής πρόσληψη σπανακιού πλούσιου σε λουτεΐνη αύξησε τόσο τη συγκέντρωση MPOD όσο και τη λουτεΐνη στον ορό του αίματος».
Άλλες μελέτες επιβεβαιώνουν τη σύνδεση ανάμεσα στην ωχρά κηλίδα και τα καροτενοειδή
Πολλές άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι τα καροτενοειδή λουτεΐνη, ζεαξανθίνη και / ή μεσο-ζεαξανθίνη βελτιώνουν την υγεία της ωχράς κηλίδας:
Σε μια μελέτη από το Πανεπιστήμιο Φρίντριχ Σίλερ της Γερμανίας χορηγήθηκαν σε 20 ασθενείς με εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είτε 50 ml εκχυλίσματος λάχανου είτε ένα εικονικό φάρμακο για 4 εβδομάδες. Επίσης, έγιναν εξετάσεις στους ασθενείς 2 εβδομάδες πριν και 4 εβδομάδες μετά (περίοδος έκπλυσης) τη λήψη συμπληρωμάτων. Η ημερήσια δόση του εκχυλίσματος λάχανου περιείχε 10 χιλιοστόγραμμα λουτεΐνης και 3 χιλιοστόγραμμα ζεαξανθίνης.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η πυκνότητα της χρωστικής της ωχράς κηλίδας αυξήθηκε σημαντικά στην ομάδα θεραπείας. Κατά τη διάρκεια της περιόδου έκπλυσης, η πυκνότητα και τα επίπεδα αυτών των καροτενοειδών στο αίμα μειώθηκαν σημαντικά. Ήταν καλύτερα σε σύγκριση με την αρχή, αλλά έπεσαν όταν η λήψη εκχυλίσματος λάχανου διακόπηκε. Αυτό βέβαια σημαίνει ότι θα πρέπει να τρώμε συστηματικά τρόφιμα πλούσια σε καροτενοειδή.
Διάφορες μελέτες το έχουν επιβεβαιώσει αυτό. Σε μια έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «British Journal of Nutrition», οι επιστήμονες πραγματοποίησαν μια μετα-ανάλυση πολλαπλών μελετών. Σε αυτές τις μελέτες διερευνήθηκε η σχέση ανάμεσα στην κατανάλωση τροφών με λουτεΐνη και ζεαξανθίνη και την κατάσταση της ωχράς κηλίδας.
Στην έρευνα έγινε σύγκριση ανάμεσα στα άτομα που κατανάλωναν τα χαμηλότερα επίπεδα φυτικών καροτενοειδών με εκείνα που κατανάλωναν τα υψηλότερα. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας που σχετίζονταν με την ηλικία μειώθηκε κατά 26% σε εκείνους που κατανάλωναν περισσότερες τροφές πλούσιες σε καροτενοειδή. Διαπίστωσαν επίσης ότι η μεγαλύτερη κατανάλωση καροτενοειδών μείωσε τη συχνότητα εμφάνισης μιας άλλης μορφής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας που σχετίζεται με την ηλικία και ονομάζεται νεοαγγειακή AMD κατά 32%.
Πηγές λουτεΐνης και ζεαξανθίνης
Σίγουρα το σπανάκι περιέχει ορισμένα από τα υψηλότερα επίπεδα αυτών των καροτενοειδών. Αυτός είναι ο λόγος που οι ερευνητές επικεντρώθηκαν στην κατανάλωση σπανακιού. Σύμφωνα με τη βάση διατροφικών δεδομένων του Αμερικανικού Υπουργείου Γεωργίας (USDA), ένα φλιτζάνι ωμό σπανάκι περιέχει 13,3 χιλιοστόγραμμα λουτεΐνη. Το σπανάκι περιέχει επίσης 5,9 χιλιοστόγραμμα ζεαξανθίνη και μέχρι 1,6 χιλιοστόγραμμα λουτεΐνη και ζεαξανθίνη μαζί.
Άλλες καλές πηγές λουτεΐνης και ζεαξανθίνης συμπεριλαμβανομένου του σπανακιού είναι οι εξής (σε χιλιοστόγραμμα (mg)):
• Λάχανο Καλέ – ως 26,5 mg λουτεΐνη / ζεαξανθίνη και 2,2 mg ζεαξανθίνη
• Σπανάκι – ως 12,6 mg λουτεΐνη / ζεαξανθίνη, 13,3 λουτεΐνη και 5,9 mg ζεαξανθίνη
• Λαχανίδες – ως 15,3 mg λουτεΐνη / ζεαξανθίνη και 5,1 mg ζεαξανθίνη
• Γογγύλια – ως 12,1 mg λουτεΐνη / ζεαξανθίνη, 0,4 mg ζεαξανθίνη
• Μπρόκολο – ως 3,5 mg λουτεΐνη / ζεαξανθίνη και 1,6 mg λουτεΐνη
• Αρακάς – ως 2,3 mg λουτεΐνη / ζεαξανθίνη, 2,2 mg λουτεΐνη
• Κίτρινο καλαμπόκι – ως 3 mg λουτεΐνη / ζεαξανθίνη, 0,6 mg λουτεΐνη και 0,9 mg ζεαξανθίνη
Άλλες καλές πηγές ζεαξανθίνης / λουτεΐνης μαζί περιλαμβάνουν τα πορτοκάλια, τα μανταρίνια, τα μαρούλια, τα φασόλια, το σέλινο, τα ροδάκινα και τα καρότα – και πάλι όσον αφορά το περιεχόμενο.
