Πώς οι πεποιθήσεις ορίζουν τη ζωή μας
Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε ακούσει κάποια στιγμή πως οι πεποιθήσεις και ο τρόπος που σκεφτόμαστε επηρεάζουν και καθορίζουν την ποιότητα της ζωής μας. Μπορεί το ζήτημα αυτό να φαίνεται αυτονόητο, αλλά μερικές φορές, δεν του δίνουμε την απαραίτητη βαρύτητα που του αξίζει. Σε ένα εξαιρετικό απόσπασμα από το βιβλίο της Gill Edwards, μιας κλινικής ψυχολόγου που εργαζόταν στο βρετανικό Εθνικό Σύστημα Υγείας μέχρι το 1989, «Άλλαξε τις Σκέψεις σου, Άλλαξε τη Ζωή σου» (Εκδόσεις Διόπτρα) διαβάζουμε πως οι πεποιθήσεις μας είναι το κλειδί της υγείας και της ευτυχίας μας.
Advertisment
Όταν μιλάμε για κληρονομικές παθήσεις, κατά πάσα πιθανότητα μιλάμε κυρίως για κληρονομημένα μοτίβα σκέψης. Σωματιδιακής σκέψης. Η μαιευτήρας-γυναικολόγος Κριστιάν Νόρθραπ επισημαίνει ότι το «μαύρο πρόβατο» μιας οικογένειας -το παιδί που δεν ακολουθεί τα χνάρια της οικογένειας- συνήθως δεν εμφανίζει τις παθήσεις που θεωρούνται «οικογενειακές».
Διαβάστε: 5 πεποιθήσεις που θα αλλάξουν ριζικά τη ζωή σας
Θυμηθείτε ότι τα γονίδια ενεργοποιούνται από τη συνειδητότητα. Αυτό που κληρονομούμε από τους γονείς μας είναι οι πεποιθήσεις και τα συναισθηματικά τους μοτίβα. Είναι στο χέρι μας να σπάσουμε την αλυσίδα του πόνου και να μεταδώσουμε υγιείς πεποιθήσεις και αντιλήψεις στα παιδιά μας.
Advertisment
Τα παιδιά δεν μαθαίνουν μόνο από αυτά που λέμε. Μαθαίνουν παρακολουθώντας τι κάνουμε και φροντίζοντας να συντονίζονται στα συναισθήματα μας. Έτσι, κάθε φορά που κάνετε συνειδητές επιλογές που βασίζονται στην αγάπη, την ελευθερία και τη χαρά -και όχι υποσυνείδητες επιλογές που βασίζονται στο φόβο, τις τύψεις, τη συνήθεια ή το καθήκον-, δεν προστατεύετε μόνο την υγεία σας, αλλά κάνετε και ένα δώρο στην επόμενη γενιά. Και αφού όλη η συνειδητότητα είναι αλληλένδετη, καθώς απαγκιστρώνεστε από τις δικές σας φοβικές πεποιθήσεις, βοηθάτε επίσης να θεραπευτεί ο κόσμος.
Ένας κρίσιμος παράγοντας για την υγεία και την ευτυχία είναι η πίστη σε έναν Θεό αγάπης ή σε έναν Θεό που επικρίνει. Μια μελέτη ασθενών με HIV/AIDS έδειξε ότι η πίστη σε έναν Θεό αγάπης ήταν ένας τρομερά προστατευτικός παράγοντας για την υγεία τους. Εκείνοι που πίστευαν σε έναν επικριτικό Θεό ήταν πολύ πιο ευπρόσβλητοι σε τυχαίες λοιμώξεις και πέθαιναν πρόωρα. Αν πιστεύετε σε έναν επικριτικό Θεό -ή σας έχουν μεταδώσει τέτοιες πεποιθήσεις στα παιδικά σας χρόνια-, θα παρασύρεστε εύκολα σε επικρίσεις, μομφές, αισθήματα ντροπής ή ενοχών, καταστάσεις που θα σας βγάζουν από την κυματική αντίδραση, και θα ζείτε με ένα συνεχές αίσθημα απειλής και άγχους. Η πίστη στο «προπατορικό αμάρτημα» ή σε έναν επικριτικό Θεό είναι μεγάλος κίνδυνος για την υγεία.
Να μερικά παραδείγματα αρνητικών πεποιθήσεων που μπορούν να δημιουργηθούν στα παιδικά χρόνια:
• Η ζωή είναι ένας αγώνας.
• Είμαι ανάξιος.
• Πρέπει να είμαι τέλειος για να με αγαπούν.
• Ο κόσμος είναι επικίνδυνος.
• Δεν πρέπει να εμπιστεύεσαι κανέναν.
• Πρέπει να κρύβω τα συναισθήματά μου.
• Πρέπει να έχω τον έλεγχο.
• Για να μην κινδυνεύω, πρέπει να χαμογελάω συνέχεια.
• Για να μην κινδυνεύω, πρέπει να κρύβομαι (ή να είμαι αόρατος).
• Η αγάπη πληγώνει.
• Δεν μου αξίζει να με αγαπούν.
• Δεν είμαι σημαντικός.
• Είμαι ηλίθιος.
• Είμαι ανήμπορος.
• Είμαι μια αποτυχία.
• Είμαι μπελάς.
• Δεν μπορώ να κάνω τίποτα σωστά.
• Θα με εγκαταλείψουν.
• Κανείς δεν με προσέχει.
• Είμαι υπεύθυνος για την ευτυχία των άλλων.
• Οι άλλοι είναι υπεύθυνοι για την ευτυχία μου.
• Δεν έχω τον έλεγχο της ζωής μου.
• Οι ανάγκες όλων των άλλων έρχονται πρώτες.
• Είμαι ένοχος και μου αξίζει να τιμωρηθώ.
• Ο Θεός με αγαπάει μόνο όταν είμαι καλός και τέλειος.
• Δεν έχει νόημα να προσπαθώ.
• Θα έρχομαι πάντα δεύτερος.
• Δεν υπάρχουν ποτέ αρκετά για όλους.
• Καλύτερο το κακό που ξέρεις από το κακό που δεν ξέρεις.
• Καθώς μεγαλώνεις, αρρωσταίνεις.
• Οι άντρες είναι…
• Οι γυναίκες είναι…
Διαβάστε επίσης: Πώς μπορούμε να αλλάξουμε τις πεποιθήσεις μας
Κάθε αρνητική πεποίθηση γίνεται μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία (όπως θα δούμε), έτσι θα βρίσκουμε παντού «αποδείξεις» για την ισχύ της. Την αποδεικνύουμε στον εαυτό μας, κι έτσι την ενισχύουμε ακόμα περισσότερο. Επαναλαμβάνουμε τις ίδιες καταστάσεις ξανά και ξανά, κι έτσι τα οικογενειακά μοτίβα περνούν από τη μια γενιά στην άλλη. Αν αλλάξετε τις πεποιθήσεις σας, θα αλλάξουν και οι «αποδείξεις» σας!
Μην ξεχνάτε ότι το στρες είναι ρήμα και όχι ουσιαστικό. Το στρες δεν αφορά ό,τι μας συμβαίνει, αλλά ό,τι κάνουμε εμείς οι ίδιοι στον εαυτό μας. Το αναπόβλητο τραύμα μπορεί να μας κάνει εξαιρετικά ευάλωτους στο στρες. Οτιδήποτε μας θυμίζει αόριστα το αρχικό τραύμα, μπορεί να ενεργοποιήσει την αντίδραση στρες, πλημμυρίζοντας τον οργανισμό με αδρεναλίνη και κορτικοστεροειδή -στρεσορμόνες-, ώστε να προετοιμάσει το σώμα για μια επικίνδυνη κατάσταση. Η βιολογία μας ελέγχεται, κυρίως, από τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε το περιβάλλον. Όμως, αυτός ο τρόπος αντίληψης φιλτράρεται από τις πεποιθήσεις μας.
Η ανταπόκρισή μας σε μια κατάσταση δεν εξαρτάται από το τι συμβαίνει, αλλά από τον τρόπο που ερμηνεύουμε αυτό που συμβαίνει. Οι πεποιθήσεις μας μοιάζουν με γυαλιά ενός συγκεκριμένου χρώματος, τα οποία παραμορφώνουν τον τρόπο που βλέπουμε όσα συμβαίνουν. Τα γυαλιά μας μπορεί να «βλέπουν» επικριτικές συμπεριφορές ή να εντοπίζουν διαρκώς τον κίνδυνο μιας πιθανής εγκατάλειψης ή να αντιλαμβάνονται τον κόσμο ως φιλικό και καλό. Τείνουμε να βλέπουμε αυτά που περιμένουμε να δούμε.
Για παράδειγμα, ένας υπάλληλος που επιπλήττεται από τον προϊστάμενό του μπορεί να αντιδράσει με πανικό, να προσπαθήσει να συγκαλύψει το περιστατικό που πιστεύει ότι τον ντρόπιασε και να δουλεύει πυρετωδώς όλη τη νύχτα για να ξανακερδίσει την εύνοια του προϊσταμένου του. (Η επιδίωξη της εύνοιας και της επιδοκιμασίας είναι μέρος της αντίδρασης φυγής). Κάποιος άλλος μπορεί να αντι-δράσει στο ίδιο γεγονός με θυμό, μομφές και αγανάκτηση («Πώς τολμάει να μου μιλάει έτσι; Τι πρόβλημα έχει;»), που αποτελούν το σκέλος «μάχης» της αντίδρασης στρες.
Πεποιθήσεις: Ένα δίκοπο μαχαίρι
Στη συνέχεια, ίσως σκεφτεί να υποβάλει μια επίσημη αναφορά σε βάρος του προϊσταμένου του (λειτουργία μάχης) ή ίσως αποφασίσει ακόμα και να παραιτηθεί από τη δουλειά του (λειτουργία φυγής). Ένας τρίτος μπορεί να το αγνοήσει. «Προσέξτε, φαίνεται ότι έχει τα νεύρα του σήμερα!» λέει στους συναδέλφους του και τους κλείνει το μάτι, αφού αφηγηθεί εύθυμα το περιστατικό. Οι δύο πρώτοι έχουν πέσει σε σωματιδιακή αντίδραση, ενώ ο τρίτος όχι.
Γιατί οι άνθρωποι αντιδρούν τόσο διαφορετικά στο ίδιο γεγονός; Επειδή φιλτράρουν την ίδια εμπειρία μέσα από ένα διαφορετικό σύνολο πεποιθήσεων και στάσεων. Φορούν διαφορετικά γυαλιά. Για πολλούς, τα τραύματα του παρελθόντος επηρεάζουν το παρόν τους, πράγμα που σημαίνει ότι πέφτουν εύκολα στη σωματιδιακή αντίδραση. Ενεργοποιείται η αμυγδαλή τους και, λειτουργώντας πια στον αυτόματο πιλότο, αντιδρούν υπερβολικά. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να θεραπευτεί αυτός ο πόνος, αλλά το πρώτο βήμα είναι να αναγνωρίσουμε την ύπαρξη του προβλήματος.
