Photo: Author/Depositphotos
Τα τελευταία χρόνια, υπάρχει μεγάλη ευαισθητοποίηση στον σχολικό εκφοβισμό. Ένα φαινόμενο, που εξακολουθούσε να υφίσταται για πολλά χρόνια, δημιουργώντας έναν στρατό από τραυματισμένα παιδιά και ενήλικες. Πρόσφατα στη χώρα μας, το bullying ποινικοποιήθηκε αποδεικνύοντας για άλλη μια φορά την ανικανότητά μας να διαχειριστούμε ένα σοβαρό πρόβλημα. Για άλλη μια φορά, επιχειρούμε τη λύση του προβλήματος, αντιτάσσοντας το φόβο και την απειλή. Σε αυτό το άρθρο όμως θα δούμε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα προσέγγιση της κλινικής ψυχολόγου και καθηγήτριας του Ινστιτούτου Wright στο Μπέρκλεϋ της Καλιφόρνια, Dr Mary Lamia, σχετικά με τον εκφοβισμό στο χώρο της εργασίας, καθώς και τη σκιαγράφηση των θυτών.
Advertisment
Ο εκφοβισμός μπορεί να μετατρέψει μια ειδυλλιακή εργασία σε ανυπόφορη. Είτε πρόκειται για συνάδελφο είτε για εργοδότη, η αντιμετώπιση μιας εκφοβιστικής κατάστασης στη δουλειά μπορεί να οδηγήσει το άτομο να νιώθει συνεχώς αβοήθητο, τρομαγμένο και με διαρκή ένταση.
Οι θύτες του εργασιακού εκφοβισμού προσδιορίζονται, γενικά, ως εκείνοι που εκφοβίζουν ή ελέγχουν τους άλλους ώστε, να επιτύχουν συγκεκριμένους στόχους. Μπορεί να συνεργάζονται, όταν οι στόχοι τους είναι κοινοί, αλλά έχουν έλλειψη δικαιοσύνης ή ειλικρίνειας. Χειραγωγούν ή τρομοκρατούν εκείνους που η θέση τους είναι ίδια ή κατώτερη από τη δική τους. Υπάρχουν και περιπτώσεις που μπορεί να απειλούν και να εκφοβίζουν ακόμα και τους ανωτέρους τους, εάν για παράδειγμα νιώσουν ότι μπορεί να απολυθούν.
Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι οι θύτες έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση. Αυτό όμως συνήθως δεν ισχύει. Οι θύτες τείνουν να έχουν υψηλό επίπεδο αυτοεκτίμησης, και υπεροψία. Η εκφοβιστική συμπεριφορά τους αποτελεί στην πραγματικότητα μια αντίδραση σε ένα εσωτερικευμένο αίσθημα ντροπής.
Advertisment
Διαβάστε επίσης:
Ποιοι είναι οι κακοί άνθρωποι;
Εκείνο, εγώ και Προεγώ: Οι τρεις πτυχές της ανθρώπινης ψυχής κατά τον Σίγκμουντ Φρόιντ
Ο εργασιακός εκφοβισμός και το αίσθημα της ντροπής
Νωρίς στη ζωή του, ένας άνθρωπος μπορεί να διαμορφώσει διαφορετικούς τρόπους απόκρισης στη ντροπή. Μέχρι την ενήλικη ζωή, αυτοί οι μηχανισμοί αντιμετώπισης γίνονται χαρακτηριστικά της προσωπικότητας.
Οι τυπικοί μηχανισμοί απόκρισης/αντιμετώπισης της ντροπής είναι τέσσερις:
- επιθετικότητα προς άλλους
- επιθετικότητα προς τον εαυτό
- αποφυγή και
- απόσυρση.
Έτσι, εάν ένας θύτης αισθανθεί ντροπή λόγω μιας αποτυχίας στην εργασία του, τότε, μπορεί να επιλέξει να επιτεθεί σε έναν συνάδελφό του.
Στο ένα άκρο, οι άνθρωποι γίνονται ναρκισιστές και όταν έρχονται αντιμέτωποι με βαθιά εσωτερικευμένη ντροπή, επιτίθενται σε άλλους. Στο άλλο άκρο, τα θύματά τους είναι άτομα που αποκρίνονται στην ντροπή με επιθετικότητα προς τον εαυτό τους. Έτσι, η αυτο-κατηγορία διατηρεί τη σχέση με τον θύτη και έχει ως συνέπεια τη συνεχή αντίληψη του εαυτού του ως θύματος.
Μια άλλη πιθανή αντίδραση στη ντροπή είναι η απομόνωση, όταν κάποιος δηλαδή κρύβει τα συναισθήματά του από τους άλλους. Αυτή η απόκριση μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη και είναι κοινή σε ανθρώπους που είναι εκτεθειμένοι σε συχνές επιθέσεις εκφοβισμού στο εργασιακό περιβάλλον και μπορεί να είναι τόσο επιβλαβείς, ώστε να οδηγήσει το άτομο στον αυτοτραυματισμό του. Ψυχολογικά, οι θύτες προκαλούν ντροπή σε άλλους με το να αναγνωρίζουν και να επιτίθενται στις ανασφάλειες τους. Η επίθεσή τους είναι η δική τους ντροπή, ξαναπακεταρισμένη με παραλήπτη τα ευάλωτα σημεία του θύματος.
Η επιθετικότητα προς τους άλλους όχι μόνο μπλοκάρει τη ντροπή που νιώθουν, αλλά επίσης διεγείρει την εμπειρία της εξουσίας. Αν και οι θύτες του εκφοβισμού υποτιμούν και μειώνουν τους άλλους στην προσπάθεια τους να εξυψώσουν τον εαυτό τους, δεν έχουν καμία συνείδηση του πόσο άσχημα νιώθουν οι ίδιοι για τον εαυτό τους.
Μέσω της συμπεριφοράς τους, τα δικά τους συναισθήματα ανεπάρκειας και ανασφάλειας μένουν καλά κρυμμένα. Η υποτίμηση των άλλων κρατά τη δική τους ντροπή, εκτός της συνειδητής τους σφαίρας. Αν ένας θύτης,υπογείως, μειώσει έναν συνάδελφο και ο συνάδελφος απαντήσει με τον ίδιο τρόπο, ο θύτης θα εστιάσει στο λάθος του συναδέλφου και δεν θα έχει τη διαύγεια να αντιληφθεί ότι η συμπεριφορά του συναδέλφου ήρθε ως απόκριση στη δική του αρχική επίθεση.
Μην αποδεχτείτε ότι οι θύτες έχουν προβλήματα χαμηλής αυτοεκτίμησης
Οι ενήλικες στον εργασιακό χώρο δεν πρέπει να πιστέψουν ότι οι θύτες έχουν προβλήματα χαμηλής αυτοεκτίμησης. Οποιαδήποτε προσέγγιση αντιμετώπισης των θυτών δεν θα λειτουργήσει, αν βασιστεί στην πεποίθηση ότι ένας θύτης γνωρίζει, έχει συνείδηση της ντροπής του και/ ή είναι ικανός να μετανοήσει.
Ο τρόπος αντιμετώπισης τους είναι η συσπείρωση με τους συναδέλφους. Η ένωση ενάντια σε έναν θύτη θα παρέχει στα θύματα τη στήριξη που χρειάζονται, αφού τα θύματα είναι αυτά που κινδυνεύουν με απομόνωση. Μόνο μέσω της ένωσης και της συζήτησης της συμπεριφοράς του θύτη, οι συνάδελφοι μπορούν να τον κατανικήσουν, να του αφαιρέσουν την εξουσία της τρομοκρατίας και να τον φέρουν αντιμέτωπο με το ενδεχόμενου της δικής του απομόνωσης.
Την ίδια ώρα, οι θύτες μπορεί να σταματήσουν τη συμπεριφορά τους, μόνο όταν αναπτύξουν την ικανότητα της ανοχής στο άγχος -χωρίς να αντιδρούν επιθετικά- και να μάθουν πώς να διαχειριστούν καλύτερα, το αίσθημα ντροπής τους.
