Το πρόβλημα της αγάπης
Ήταν σύζυγος ενός πολύ γνωστού ανθρώπου που στεκόταν αρκετά ψηλά στην κυβέρνηση, σχεδόν στην κορφή, αλλά όχι εντελώς. Καλοντυμένη και ήσυχη στους τρόπους, είχε εκείνη την ιδιόμορφη ατμόσφαιρα της δύναμης και του πλούτου, την αυτοπεποίθηση ενός που για πολύ χρόνο έχει συνηθίσει να τον υπακούουν και να γίνεται αυτό που θέλει.
Advertisment
Από ένα-δυο πράγματα που είπε, ήταν φανερό πως ο σύζυγος είχε το μυαλό κι εκείνη την ορμή. Μαζί είχαν φτάσει πολύ ψηλά, αλλά ακριβώς τότε που ακόμα περισσότερη δύναμη ήταν σχεδόν δική τους, εκείνος αρρώστησε βαριά. Σε αυτό το σημείο της διήγησής της μόλις και μπορούσε να συνεχίσει και δάκρυα κυλούσαν στα μάγουλά της. Είχε έρθει με χαμογελαστή αυτοπεποίθηση, αλλά αυτή σύντομα εξαφανίστηκε. Γέρνοντας προς τα πίσω, έμεινε σιωπηλή για λίγο, και κατόπιν συνέχισε.
“Έχω διαβάσει μερικές από τις ομιλίες σας κι έχω παρευρεθεί σε μια ή δυο από αυτές. Όσο σας άκουγα, εκείνο που λέγατε είχε μεγάλη σημασία. Αλλά τα πράγματα αυτά γρήγορα σου διαφεύγουν, και τώρα που με βρήκαν πραγματικά μεγάλα βάσανα σκέφτηκα να έρθω να σας δω. Είμαι βέβαιη πως καταλαβαίνετε το τι έχει συμβεί. Ο σύζυγός μου είναι θανάσιμα άρρωστος, κι όλα τα πράγματα για τα οποία ζήσαμε κι εργαστήκαμε γίνονται συντρίμμια. Το κόμμα και η λειτουργία του θα συνεχιστούν, αλλά… Παρ΄όλο που υπάρχουν νοσοκόμες και γιατροί, τον περιποιούμαι εγώ η ίδια, και για μήνες δεν κοιμάμαι παρά μόνο λίγο. Δεν μπορώ να αντέξω τον χαμό του, μολονότι οι γιατροί λένε, ότι πολύ λίγη ελπίδα μένει και σχεδόν αρρώστησα από την αγωνία. Δεν έχουμε παιδιά, καθώς ξέρετε, κι ο ένας σήμαινε πολλά για τον άλλον. Και τώρα….”
– Θέλετε πραγματικά να συζητήσετε σοβαρά και να εξετάσουμε βαθιά τα πράγματα;
Advertisment
“Αισθάνομαι τόση απελπισία και σύγχυση, που δεν νομίζω ότι είμαι ικανή να σκεφτώ σοβαρά, αλλά πρέπει να βρω κάποιο είδος διαύγειας μέσα μου”.
– Αγαπάτε το σύζυγό σας, ή αγαπάτε τα πράγματα που βρίσκατε μέσα απ΄αυτόν;
“Αγαπώ….” Είχε ταραχτεί τόσο πολύ που δεν μπορούσε να συνεχίσει.
– Σας παρακαλώ μη νομίσετε την ερώτηση απάνθρωπη, αλλά θα πρέπει να βρείτε την αληθινή απάντηση σ΄αυτήν, διαφορετικά η θλίψη θα υπάρχει πάντα. Αποκαλύπτοντας την αλήθεια σ΄αυτήν την ερώτηση μπορεί να ανακαλύψετε τι είναι η αγάπη.
“Στην κατάσταση που βρίσκομαι τώρα δεν μπορώ να το σκεφτώ αυτό μέχρι το τέλος του”.
– Αλλά αυτό το πρόβλημα της αγάπης δεν πέρασε καθόλου από το νου σας;
“Ίσως μια φορά, αλλά γρήγορα ξέφυγα από αυτό. Πάντα υπήρχαν τόσα πολλά να κάνω πριν αρρωστήσει, και φυσικά τώρα κάθε σκέψη είναι πόνος. Τον αγαπούσα λόγω της θέσης και της δύναμής του, ή απλώς τον αγαπούσα; Μιλώ ήδη σαν να μην υπάρχει! Πραγματικά δεν ξέρω με ποιον τρόπο τον αγαπούσα. Προς το παρόν είμαι σε τόση σύγχυση, και το μυαλό μου αρνείται να δουλέψει. Αν μπορώ, θα ήθελα να ξανάρθω μιαν άλλη φορά, ίσως αφού θα έχω δεχτεί το αναπόφευκτο”.
– Αν μπορώ να το υποδείξω, και η παραδοχή είναι επίσης μια μορφή θανάτου.
***
Πέρασαν μερικοί μήνες πριν συναντηθούμε πάλι. Οι εφημερίδες ήταν γεμάτες από την είδηση του θανάτου εκείνου, και τώρα είχε κι αυτός λησμονηθεί. Ο θάνατός του είχε αφήσει τα σημάδια του στο πρόσωπό της, και γρήγορα η πικρία και η μνησικακία άρχισαν να διαφαίνονται στην ομιλία της.
“Δεν έχω μιλήσει σε κανέναν για όλα αυτά τα πράγματα”, εξήγησε.
“Απλώς αποτραβήχτηκα από κάθε περασμένη μου δράση κι έθαψα τον εαυτό μου στην επαρχία. Ήταν τρομερό, κι ελπίζω να μην σας πειράζει αν μιλήσω για λίγο. Όλη μου τη ζωή ήμουν τρομερά φιλόδοξη, και πριν παντρευτώ χαιρόμουν να κάνω κάθε είδους καλή πράξη. Σύντομα μετά το γάμο μου, και κυρίως λόγω του συζύγου μου, παράτησα όλες τις μικροπροσπάθειες των καλών έργων και ρίχτηκα στην πολιτική με όλη μου την καρδιά. Ήταν ένα πολύ πλατύτερο πεδίο αγώνα και χαιρόμουν την κάθε στιγμή. Ο σύζυγός μου ήταν ικανότατος με τον ήσυχο τρόπο του, και με τη δική μου επιθυμία να τον παρωθεί, συνεχώς ανεβαίναμε. Καθώς δεν είχαμε παιδιά, είχα αφιερώσει όλο μου το χρόνο κι όλη μου τη σκέψη στο προχώρημα του συζύγου μου.
Συνεργαζόμασταν θαυμάσια, συμπληρώνοντας ο ένας τον άλλον κατά έναν εξαιρετικό τρόπο. Το κάθε τι πήγαινε όπως το σχεδιάσαμε, αλλά πάντα με κατάτρωγε ο φόβος ότι όλα πήγαιναν πάρα πολύ καλά. Και μια μέρα, πριν δυο χρόνια, όταν εξέταζαν το σύζυγό μου για κάτι ασήμαντο, ο γιατρός είπε ότι υπάρχει ένας όγκος που θα έπρεπε να εξεταστεί αμέσως. Ήταν κακοήθης. Για αρκετό καιρό μπορέσαμε να τον κρατήσουμε μυστικό, πριν έξι μήνες όμως ξανάρχισε και ήταν μια φοβερή δοκιμασία. Όταν ήρθα να σας δω την τελευταία φορά ήμουν πολύ απελπισμένη και δυστυχής για να μπορέσω να σκεφτώ, ίσως, όμως τώρα μπορώ να δω τα πράγματα με κάποια περισσότερη διαύγεια. Η ερώτησή σας με ενόχλησε περισσότερο από ό,τι μπορώ να σας πω. Αν θυμάστε με ρωτήσατε αν αγαπούσα το σύζυγό μου, ή τα πράγματα που πήγαιναν με αυτόν. Σκέφτηκα πολύ πάνω σε αυτό, μα δεν είναι πάρα πολύ περίπλοκο πρόβλημα για να απαντήσει κανείς μόνος του;”
– Ίσως. Αλλά αν δεν κατανοήσει κανείς τι είναι η αγάπη, πάντα θα υπάρχει πόνος και απογοήτευση. Και είναι δύσκολο ν΄ανακαλύψει κανείς που τελειώνει η αγάπη κι αρχίζει η σύγχυση, δεν είναι;
“Ρωτάτε αν η αγάπη μου για το σύζυγό μου δεν ήταν ανάμικτη με την αγάπη μου για δύναμη και θέση. Αγαπούσα το σύζυγό μου επειδή μου έδινε τα μέσα για την εκπλήρωση της φιλοδοξίας μου; Εν μέρει είναι αυτό, όπως είναι επίσης και η αγάπη μου για τον άνθρωπο. Η αγάπη είναι ένα μίγμα τόσων πολλών πραγμάτων!”
– Είναι αυτό αγάπη όταν υπάρχει πλήρης συνταύτιση με κάποιον άλλον; Και δεν είναι αυτή η συνταύτιση ένας έμμεσος τρόπος για να δίνουμε σπουδαιότητα στον εαυτό μας; Είναι αυτό αγάπη όταν υπάρχει η θλίψη της μοναξιάς, ο πόνος που έχεις όταν στερείσαι τα πράγματα που φαίνονται να δίνουν σημασία στη ζωή; Το να αποκοπεί κανείς από τα μέσα της αυτο-εκπλήρωσης, από τα πράγματα με τα οποία τρεφόταν ο εαυτός, είναι η άρνηση της σπουδαιότητας του εαυτού, κι αυτό γεννάει την απογοήτευση, την πικρία, τη δυστυχία της απομόνωσης. Και είναι η δυστυχία αγάπη;
“Προσπαθείτε να μου πείτε, έτσι δεν είναι, ότι δεν αγαπούσα το σύζυγό μου καθόλου; Και πραγματικά με τρομάζει ο εαυτός μου όταν το τοποθετείτε έτσι. Και δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να το τοποθετήσει κανείς, υπάρχει; Ποτέ δεν τα σκέφτηκα όλα αυτά, και μόνο όταν το χτύπημα ήρθε, υπήρξε πραγματική λύπη στη ζωή μου. Φυσικά, το ότι δεν είχα παιδιά, ήταν μια μεγάλη απογοήτευση, αλλά την απάλυνε η σκέψη πως είχα το σύζυγό μου και το έργο μας. Υποθέτω πως αυτά έγιναν τα παιδιά μου. Υπάρχει κάτι το τρομερά τελειωτικό στο θάνατο. Ξαφνικά βρίσκω τον εαυτό μου μόνο, χωρίς τίποτα για το οποίο να εργασθώ, παραμερισμένη και λησμονημένη. Τώρα νιώθω την αλήθεια αυτών που λέτε. Αν όμως αυτά μου τα είχατε πει πριν από τρία ή τέσσερα χρόνια μήτε που θα τα πρόσεχα. Αναρωτιέμαι αν και τώρα σας προσέχω, ή απλώς αναζητώ αφορμές για να δικαιολογώ τον εαυτό μου.”
“Στοχασμοί πάνω στη ζωή μας” Κρισναμούρτι εκδόσεις Καστανιώτη
