Μπορούν τα κατοικίδιά μας να εμφανίσουν κατάθλιψη;
Οι κατοικίδιοι φίλοι μας γίνονται αναπόσπαστα μέλη της οικογένειάς μας. Τους συμπεριφερόμαστε με τον τρόπο που θα συμπεριφερόμασταν σε ένα σύντροφο ή σε ένα παιδί, μερικές φορές κακομαθαίνοντάς τα ακόμα περισσότερο απ’ ό,τι τα παιδιά.
Advertisment
Αν μπορούμε να προσωποποιούμε τα κατοικίδιά μας και να προσδιορίζουμε τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά τους ως χαριτωμένη (όπως θα κάναμε και για τους ανθρώπους), χρειάζεται επίσης να αναρωτηθούμε αν νιώθουν θλίψη. Ειδικά όσον αφορά στους σκύλους, πρέπει να προετοιμαζόμαστε για το γαύγισμα και τη γκρίνια τους όσο ετοιμαζόμαστε για δουλειά, ή να γνωρίζουμε πώς να τους ηρεμούμε στο δρόμο για τον κτηνίατρο. Αν και οι γάτες είναι πιο ανεξάρτητες και μπορούν να φροντίσουν μόνες τον εαυτό τους, ένας καλός ιδιοκτήτης γνωρίζει τα σημάδια της θλίψης και του θυμού τους. Ωστόσο, μπορούν οι κατοικίδιοι σύντροφοί μας να εμφανίσουν κατάθλιψη;
Σε αντίθεση με τους ανθρώπους, τα κατοικίδια δεν μπορούν να επικοινωνήσουν ακριβώς το πώς νιώθουν, κάτι που θέτει το ζήτημα της αντικειμενικότητας. Η κατάθλιψη διαγιγνώσκεται όταν κάποιος είναι ικανός να απαντήσει σε ερωτήσεις τοποθετημένες σε μια κλίμακα μέτρησης, αλλά όταν μιλάμε για ζώα, βασιζόμαστε αποκλειστικά στις αλλαγές της γλώσσας του σώματος. Επίσης, δεν αντιδρούν όλα τα ζώα με τον ίδιο τρόπο, όταν νιώθουν λύπη. Κάποιο μπορεί να ξαπλώσει σε μια γωνία για ύπνο, ενώ ένα άλλο μπορεί να γίνει εξαιρετικά επιθετικό. Αν και μια ομάδα συμπτωμάτων μπορεί να παραπέμψει σε κατάθλιψη, δεν υπάρχει μια αυστηρή διάγνωση που να μπορεί να δείξει αν ένα κατοικίδιο είναι καταθλιπτικό. Υπάρχουν λοιπόν κάποιες δυσκολίες όταν βρισκόμαστε στο στάδιο της διάγνωσης, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι τα ζώα δεν πάσχουν από κατάθλιψη.
Καιρό πριν τεθούν τα όρια της ηθικής δεοντολογίας στην πειραματική ψυχολογία, ο Martin Seligman και οι συνάδελφοί του πειραματίστηκαν με την έννοια της κλασσικής εξάρτησης: πώς ένα ζώο ή ένας άνθρωπος συσχετίζει ένα πράγμα με ένα άλλο. Σε αυτό το πείραμα, χτύπαγε ένα κουδούνι και χορηγούσε ελαφρύ ηλεκτροσόκ σε σκύλους. Μετά από λίγες φορές, το χτύπημα του κουδουνιού ήταν αρκετό, ώστε να αντιδράσουν όπως αν τους χτυπούσαν με ηλεκτροσόκ. Στο επόμενο στάδιο του πειράματος, ο Seligman τοποθέτησε τα ίδια σκυλιά σε ένα κιβώτιο, έτσι ώστε να μπορούσαν να ξεφύγουν από τα ηλεκτροσόκ, αλλά είδαν ότι τα σκυλιά παρέμεναν στις θέσεις τους.
Advertisment
Ουσιαστικά, αυτά τα σκυλιά έμαθαν να νιώθουν αβοήθητα για τον πόνο που ένιωθαν και δεν έβρισκαν κανένα λόγο να αποδράσουν από την κατάσταση εκείνη. Αυτό το πείραμα οδήγησε στον προσδιορισμό του όρου «μαθημένη απελπισία» και πλέον αυτός αποτελεί ένα από τα σημαντικά εργαλεία διάγνωσης των ψυχικών διαταραχών. Ωστόσο, αν επανεξετάσουμε αυτό το πείραμα, πρέπει να εστιάσουμε αυτή τη φορά στο ψυχολογικό άγχος που εκείνα τα σκυλιά αντιμετώπιζαν σε εκείνες τις συνθήκες.
Η συνεχής συνάντηση με τον πόνο και την κακοποίηση μπορεί να οδηγήσει κάθε ζωντανό πλάσμα στα όρια της κατάθλιψης και του άγχους. Αν η συναισθηματική απόκριση ενός σκύλου μπορεί να συγκριθεί με εκείνη ενός ανθρώπου, ένα ανθρώπινο συναίσθημα μπορεί σίγουρα λοιπόν να αποδοθεί και στους σκύλους.
Σε σοβαρές συνθήκες, τα ζώα μπορεί να εμφανίσουν κατάθλιψη. Η απομόνωση, η κακοποίηση και ο βασανισμός μπορεί να προκαλέσουν απομόνωση και φόβο σε ένα ζώο και τα σημάδια της κατάθλιψης μπορούν να εντοπιστούν μέσα από τη συμπεριφορά τους, για παράδειγμα η μειωμένη κατάθλιψη και οι διαταραχές ύπνου. Ωστόσο, ακόμα και σε λιγότερο σοβαρές περιπτώσεις, είναι επίσης πιθανό να εμφανιστεί κατάθλιψη, αν και όχι στον ίδιο βαθμό με την ανθρώπινη κλινική κατάθλιψη.
Τα περισσότερα ζώα εμφανίζουν τις παρακάτω συμπεριφορές, όταν έχουν κατάθλιψη:
– Μειωμένη όρεξη
– Παλινδρόμηση στην εκπαίδευσή τους/αυξημένα ατυχήματα στο σπίτι (για τα σκύλους)
– Πολλές ώρες ύπνου, παραπάνω από το συνηθισμένο
– Έλλειψη ενδιαφέροντος για συνηθισμένες δραστηριότητες, όπως στα παιχνίδια ή στο τρέξιμο
– Ξαφνική επιθετικότητα
– Δείχνουν αποπροσανατολισμένα ή χάνονται στο δρόμο για το σπίτι
Αρκετά συχνά, μια υποβόσκουσα ιατρική κατάσταση οδηγεί σε σωματική δυσφορία και συνεχή πόνο, κάτι που μπορεί επίσης να οδηγήσει σε κατάθλιψη. Η επίσκεψη σε έναν κτηνίατρο για το ετήσιο checkup μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη ή παρέμβαση στο πρόβλημα. Οι εξωτερικοί στρεσογόνοι παράγοντες μπορεί επίσης να αποδειχτούν μεγάλης σημασίας στην κατάθλιψη: μια τρομακτική κίνηση, μια νέα προσθήκη στην οικογένεια, η απώλεια ενός άλλου κατοικίδιου ή η απώλεια ενός ιδιοκτήτη μπορούν να πυροδοτήσουν διαφορετικές αλλαγές στη συμπεριφορά. Ωστόσο, η καλύτερη κίνηση από εσάς είναι να αποκλείστε κάθε πιθανή πάθηση ή ιατρικό πρόβλημα με μια επίσκεψη στον κτηνίατρο.
Οι κτηνίατροι συνταγογραφούν φάρμακα σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης. Η φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση των υποβοσκουσών συμπτωμάτων τείνει να βελτιώνει την κατάσταση τόσο για το κατοικίδιο, όσο και για τον ιδιοκτήτη. Επίσης, η ενασχόληση μαζί τους, η φροντίδα και η προσοχή από τον ιδιοκτήτη θα τα βοηθήσουν να νιώσουν καλύτερα και να επιστρέψουν στη φυσιολογική τους κατάσταση σε λίγο καιρό.
