Μερικές φορές η αποφυγή των δύσκολων συναισθημάτων μπορεί να αποτελεί ένα σταθερό μοτίβο συνήθειας. Μπορεί να μην αντιλαμβάνεστε καν ότι είναι κάτι που κάνετε. Όμως, το να μην αφουγκράζεστε αυτά τα ομολογουμένως άβολα συναισθήματα μπορεί να έχει ανεπιθύμητες συνέπειες.
Ο Christopher Germer, στο βιβλίο του «The Mindful Path to Self Compassion» δίνει ένα παράδειγμα για το πώς αυτή η αποφυγή τον οδήγησε σε πράξεις που μετάνιωσε αργότερα. Ο Germer επιθυμούσε να είναι ένας καλός σύζυγος για την ανεξάρτητη γυναίκα του, η οποία ανάρρωνε από ένα χειρουργείο. Εκείνη ήταν πρωινός τύπος, ενώ εκείνος όχι, αλλά ήταν αποφασισμένος να ξυπνά νωρίς για να τη βοηθά. Το πρώτο πρωί που σηκώθηκε να τη βοηθήσει, παρατήρησε ότι ένιωθε ένταση και ήταν κακοδιάθετος. Έπασχε από πρωινή υπογλυκαιμία και συνειδητοποίησε ότι είχε ξεχάσει να πιεί χυμό, αλλά ήθελε να είναι ένας καλός σύζυγος, οπότε αποφάσισε να περιμένει. Παραμέρισε τα συναισθήματά του.
Advertisment
Όπως συμβαίνει όμως συχνά, αυτή η αγνόηση των συναισθημάτων δεν λειτούργησε σωστά. Η πάλη φαινόταν στο πρόσωπό του. Η σύζυγός του το πρόσεξε και στεναχωρήθηκε. Ύστερα αυτός ένιωσε ντροπή και αμφισβήτησε την ικανότητά του να τη φροντίσει. Επέκρινε έντονα τον εαυτό του: «Ίσως είμαι ένα άτομο που δεν μπορεί να προσφέρει φροντίδα» και επίσης ένιωθε ότι ήθελε να κατηγορήσει και τη σύζυγό του «Θα έπρεπε να γνωρίζει ότι δεν είμαι πρωινός τύπος». Και αμέσως μετά συνειδητοποίησε ότι δεν μπορεί να την κατηγορήσει την πρώτη μέρα μετά από το εξιτήριό της. «Το σήμερα έχει να κάνει με τις δικές της ανάγκες, όχι τις δικές μου». Αιωρούταν ανάμεσα σε όλες αυτές τις αντικρουόμενες σκέψεις. Πρόσεξε όμως αυτό του το μοτίβο και της ζήτησε να τον περιμένει, όσο αυτός πήγε να πάρει τον χυμό του. Ύστερα, ένιωσε πιο ήρεμος για να τη βοηθήσει.
Ο Germer διαπίστωσε ένα μοτίβο που συχνά εμφανίζεται όταν οι άνθρωποι βιώνουν δύσκολα συναισθήματα:
«Δεν μου αρέσει αυτό το συναίσθημα».
Advertisment
«Μακάρι να μην το είχα».
«Δεν θα έπρεπε να νιώθω κάτι τέτοιο».
«Είμαι λάθος που νιώθω έτσι».
«Είμαι κακός άνθρωπος».
Αυτή η διεργασία όμως δεν είναι καθόλου βοηθητική. Τα συναισθήματα αυτά φαίνεται να δυναμώνουν, όσο τα αντιμαχόμαστε. Και το συμπέρασμά μας ότι είμαστε «κακοί άνθρωποι» το μόνο που θα καταφέρει είναι να αυξήσει την σύγχυση που νιώθουμε και την πιθανότητα να πράξουμε με τρόπους μη αποτελεσματικούς.
Η ενσυνειδητότητα και η επίγνωση του εαυτού και των συναισθημάτων μας μπορεί όμως να αλλάξει αυτό το μοτίβο. Αναγνωρίζοντας τη δυσανασχέτηση και δυσφορία που νιώθετε, θα σας βοηθήσει μετά να αναλογιστείτε πώς χρειάζεται να δράσετε για να είστε ο πιο αποτελεσματικός εαυτός σας. Όταν αντιληφθείτε ότι δεν σας αρέσει ένα συναίσθημα που έχετε, συλλογιστείτε ποιο όμως είναι το μήνυμα που μεταφέρει. Μήπως υπάρχει κάτι που πρέπει να κάνετε; Μήπως χρειάζεστε κάτι; Είναι κάτι που πρέπει αναγκαστικά να γίνει ή και μια άλλη επιλογή θα μπορούσε εξίσου να λειτουργήσει;
Όταν αγνοείτε βασικά συναισθήματα, είναι πιθανό να βιώσετε άλλα ακόμα πιο δυσάρεστα ως αντίδραση στα πρώτα. Όταν νιώθετε πληγωμένοι, λυπημένοι ή φοβισμένοι, ο θυμός μπορεί να είναι η αντίδραση σε αυτά, κρύβοντάς τα από εσάς. Και αν δράτε με κυρίαρχο συναίσθημα το θυμό, οι πράξεις σας σίγουρα δεν θα είναι προς όφελός σας και ούτε θα σας βοηθήσουν να ζείτε σύμφωνα με τις αξίες ή τους στόχους σας.
Να και ένα άλλο παράδειγμα. Φανταστείτε ότι επιστρέφετε σπίτι από τη δουλειά και η σύζυγός σας δεν σας ρωτά πώς πήγε η συνάντηση που τόσο ανησυχούσατε εδώ και μέρες. Νιώθετε ενοχλημένοι και δυσαρεστημένοι, αλλά αμέσως πείθετε τον εαυτό σας ότι είστε ανόητος και εγωιστής και πιέζεστε να μην το σκέφτεστε. Όταν το δείπνο είναι έτοιμο, φωνάζετε: «Δεν μπορείς μια φορά να έχεις ετοιμάσει αυτό που θέλω;». Το βράδυ σας καταστρέφεται ολοσχερώς από εκείνο το σημείο και μετά.
Η ενόχληση που είχατε ήταν ένα εμφανές σημάδι ενός άβολου συναισθήματος. Ίσως ντρέπεστε γι΄αυτή την αντίδραση, αλλά το συναίσθημά σας, σας δίνει ένα μήνυμα και χρειάζεται να το προσέξετε. Ίσως το ότι δεν σας ρώτησε για τη συνάντηση να μην είναι τόσο τραγικό, αλλά είναι ο τρόπος που νιώθετε.
Αν σε αυτή την περίπτωση είχατε επίγνωση των συναισθημάτων σας, θα προσέχατε ότι δεν ρώτησε, θα πληγωνόσασταν από αυτό, ακόμα και αν γνωρίζατε ότι αυτή η αντίδρασή σας δεν δικαιολογείται. Η σύζυγός σας μπορεί να είχε μια δύσκολη μέρα και συνήθως είναι πολύ τρυφερή και νοιάζεται. Και έτσι θα είχατε επιλογές, επειδή θα είχατε αφουγκραστεί τα πιο άβολα και ανεπιθύμητα συναισθήματα. Μπορεί να ηρεμούσατε τον εαυτό σας λέγοντας οτι η προσοχή της είναι σημαντική για εσάς, ότι θέλετε να παραμένετε σημαντικός για εκείνη. Και ύστερα θα στρεφόσασταν σε εκείνη και θα της μιλούσατε για το πώς νιώσατε. Το πρόβλημα θα λυνόταν και οι δυο σας θα νιώθατε καλύτερα.
Η ενσυνειδητότητα του εαυτού και των συναισθημάτων αποτελεί μια δεξιότητα που μπορεί να σας βοηθήσει να αναγνωρίζετε όλα σας τα συναισθήματα. Όταν έχετε επίγνωση των συναισθηματικών σας διεργασιών, τους δίνετε την πρέπουσα σημασία. Τι συμβαίνει τώρα; Τι μου λέει το σώμα μου; Ποιο είναι αυτό το συναίσθημα; Πότε ξεκίνησε και ποιον αφορά; Δίνετε προσοχή στο μήνυμα που σας δίνεται μέσω ενός συναισθήματος. Αυτή η ικανότητα, που δουλεύεται και μπορεί να αποκτηθεί και να εξελιχθεί, μπορεί να σας βοηθήσει να επιλέγετε πώς να δράτε χωρίς να καταστρέφετε τον εαυτό και τις σχέσεις σας.
Photo: Author/Depositphotos
