Ως νεογέννητο βρέφος, θαυμάζατε αυτό τον κόσμο των εικόνων και των ήχων. Γουργουρίζατε, απλώνατε το χέρι σας και βάζατε στο στόμα σας ό,τι μπορούσατε να πιάσετε, σε μια πρωταρχική προσπάθεια να ενωθείτε με αυτό τον κόσμο και να μάθετε περισσότερα γι΄αυτόν. Σε λίγο, οι εξερευνήσεις σας άρχισαν να επεκτείνονται καθώς αρχίσατε να μπουσουλάτε, να σηκώνεστε όρθιοι και να περπατάτε. Αφομοιώνατε, αστραπιαία, καινούρια πράγματα σε όλο αυτό το διάστημα που αδιαμφισβήτητα αποτελεί την ταχύτερη περίοδο μάθησης της ζωής σας.
Ωστόσο, παρά τα όσα μαθαίνατε, υπήρχε κάτι που δεν ήσαστε ακόμα σε θέση να κατανοήσετε: ότι υπάρχει κάτι που ονομάζεται Εγώ. Τελικά, κάπου γύρω στην ηλικία των δύο ετών, σας συνέβη κάτι και αν ρωτήσετε οποιονδήποτε γονιό θα γνωρίζει να σας απαντήσει τι ήταν. Αρχίσατε να λέτε “Όχι!”. Σας ζητούσαν να κάνετε κάτι και εσείς αρνιόσασταν και μάλιστα δίχως ευγένειες. Βλέπατε ένα άλλο παιδί να έχει ένα παιχνίδι και δείχνατε (ή αρπάζατε) δηλώνοντας “Δικό μου!”. Επινοήσατε μια ατέλειωτη ποικιλία δημιουργικών τρόπων για να αρνείστε, να δηλώνετε και να επιμένετε.
Advertisment
Δεν δείχνουν όλα τα παιδιά αυτή τη συμπεριφορά στην ηλικία των δύο ετών, ούτε την εμφανίζουν όλα με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, όμως λίγο-πολύ όλοι μας κάποια στιγμή περνάμε αυτή τη φάση. Για την ακρίβεια, πρόκειται για ένα ιδιαίτερα σημαντικό στάδιο της ανθρώπινης ανάπτυξης. Δεν έχει να κάνει με την άρνηση, αλλά με την επιβεβαίωση.
Τότε είναι που μαθαίνουμε να ξεχωρίζουμε ανάμεσα στο Εγώ και σε όλα τα άλλα. Αναπτύσσουμε συνείδηση του εαυτού μας ως αυτόνομα, αυτοπροσδιοριζόμενα όντα. Είναι το ξεκίνημα της θεμελίωσης μιας ατομικής ταυτότητας, μαζί με την ικανότητά μας να διαπραγματευόμαστε την παρουσία μας στον κόσμο. Είναι το ξεκίνημα αυτού το οποίο στην ενηλικίωσή μας θα είναι η πλήρως σχηματισμένη αυτεπιστασία μας. Ως ένα μεγάλο βαθμό, αυτό το ταξίδι είναι επίσης αντανάκλαση αυτού που συμβαίνει οργανικά στην ανάπτυξη του εγκεφάλου και του νευρικού μας συστήματος, ειδικά σε σχέση με μια πλούσια, λιπαρή ουσία που ονομάζεται μυελίνη.
Η μυελίνη είναι το υλικό που παράγει το σώμα μας προκειμένου να καλύψει τις νευρικές ίνες, σχηματίζοντας ένα νευρικό κάλυμμα που μονώνει τα νεύρα και – όπως η λαστιχένια ή η πλαστική μόνωση στα οικιακά ηλεκτρικά καλώδια – αποτρέπει τις ηλεκτρικές εκκενώσεις από το να βραχυκυκλώνουν ή να διαρρέουν πέρα από τα νεύρα. Η μόνωση αυτή βοηθά στη συγκέντρωση της ικανότητας των νεύρων να μεταδίδουν ηλεκτρικά μηνύματα και τους δίνει τη δυνατότητα να εκπέμπουν σχεδόν εκατό φορές ταχύτερα, κάτι ανάλογο με την αναβάθμιση που κάνει κάποιος στο ίντερνετ πηγαίνοντας από τη σύνδεση dial-up σε broadband.
Advertisment
Τη στιγμή της γέννησής μας υπάρχει ελάχιστη μυελίνη στον εγκέφαλό μας. Καθώς το νευρικό μας σύστημα αρχίζει να σχηματίζει αυτό το μονωτικό υλικό γύρω από τα νεύρα μας, ξεκινά πρώτα από τη σπονδυλική στήλη και τις πρωτογενείς δομές του εγκεφάλου, προχωρώντας σταδιακά στα μέρη του εγκεφάλου που ελέγχουν τις ανώτερες λειτουργίες, και καταλήγει στις περιοχές που εκτελούν τις πιο περίπλοκες νοητικές διεργασίες στον μετωπιαίο λοβό.
Με άλλα λόγια, στα πρώτα χρόνια της ζωής ο εγκέφαλος στερείται σε μεγάλο βαθμό μυελίνης, λειτουργώντας κατά κάποιο τρόπο με σύνδεση dial-up. Ο μετωπιαίος λοβός δεν αναπτύσσεται ικανοποιητικά για να έχει ικανό βαθμό διοικητικής λειτουργίας πριν από την ηλικία των εννέα ή δέκα ετών, όμως ακόμα και τότε η διαδικασία απέχει πολύ από την ολοκλήρωσή της.
Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1990, πίστευαν πως η διαδικασία παραγωγής μυελίνης ολοκληρωνόταν μέχρι την ηλικία των δεκαοκτώ ετών. Ωστόσο, πρόσφατες έρευνες ανακάλυψαν ότι αυτό συμβαίνει αρκετά μετά την ηλικία των είκοσι. Με άλλα λόγια, μέχρι τα μέσα ή το τέλος της τρίτης δεκαετίας της ζωής μας, δεν έχουμε ακόμα τα πλήρη οργανικά θεμέλια για να αναπτύξουμε αντιστοίχως πλήρη αίσθηση της αυτεπιστασίας.
“Ας μιλήσουμε για σένα” Peter Lambrou – George Pratt – John David Mann εκδόσεις Διόπτρα
