Η μετάνοια αποτελεί ένα μεγάλο ζήτημα στο πλαίσιο της ψυχοθεραπείας. Οι άνθρωποι μιλάμε με θυμό, με επικριτικό ύφος και με απογοήτευση για τις επιλογές που κάναμε, για εκείνες που ευχόμαστε να είχαμε κάνει, στο πώς οι «κακές» επιλογές διαμόρφωσαν τη δυστυχία μας και πόσο υπεύθυνοι είμαστε που καταστρέψαμε τη ζωή μας. Αρκετοί θεραπευόμενοι αυτομαστιγώνονται για αποφάσεις που πήραν και οι οποίες δεν απέφεραν τα αποτελέσματα που ήθελαν.
Για κάποια άτομα, υπάρχει μια αντίληψη ότι η ζωή είναι σαν ένας λαβύρινθος, ένα προδοσμένο παζλ που υπάρχει κάπου εκεί έξω. Και εκείνοι εισέρχονται σε αυτό τον λαβύρινθο. Συγκεκριμένες στροφές (ή επιλογές) θα τους οδηγήσουν στην ευτυχία και άλλες σε αδιέξοδο ή, ακόμα χειρότερα, σε ένα ποτάμι που θα τους παρασύρει στην απόγνωση. Η καλή ζωή περιμένει, και θα καταφέρουν να την αποκτήσουν, μόνο εφόσον κάνουν τις σωστές επιλογές στην πορεία. Όμως, αν πάρουν τις λάθος αποφάσεις ή αν τα χαρτιά της τράπουλας που τους δόθηκαν δεν είναι τα σωστά, θα χάσουν ο,τι μπορούσε να είναι δικό τους, και ο,τι ήταν διαθέσιμο.
Advertisment
Πολλοί άνθρωποι φαντάζονται ότι υπάρχει η σωστή και η λάθος επιλογή σε κάθε κατάσταση. Αν η απόφασή τους οδηγήσει στο αποτέλεσμα που επιθυμούν, τότε η απόφαση ήταν η σωστή. Αν όχι, τότε η απόφαση ήταν η λανθασμένη. Το σωστό και το λάθος δηλαδή καθορίζονται από το εκ των υστέρων αποτέλεσμα. Όπως και σε ένα γνωστό παιχνίδι, η κουρτίνα 1 είναι η σωστή και θα σας χαρίσει ένα ταξίδι στη Χαβάη, ενώ η κουρτίνα 2 θα αποκαλύψει ένα νόμισμα των δύο ευρώ. Αυτή η στάση ως προς τις επιλογές μας, όπως επίσης αυτή η εκδοχή της ζωής, είναι ανόητες.
Για κάθε επιλογή που κάνουμε, χρησιμοποιούμε την εμπειρία, τις πληροφορίες και τις προθέσεις που μας είναι διαθέσιμες τη δεδομένη στιγμή. Παίρνουμε την όποια απόφαση σε μια προσπάθεια να επιτύχουμε το στόχο που επιθυμούμε, με τους πόρους που κατέχουμε. Η ζωή μετά ξεδιπλώνεται με έναν τρόπο που αποτελεί εν μέρει το αποτέλεσμα της επιλογής μας και εν μέρει το αποτέλεσμα του μυστήριου τρόπου με τον οποίο η ζωή κυλά και αλλάζει, ένα μυστήριο που τις περισσότερες φορές αποδεικνύεται μεγαλύτερο από όλες μας τις επιλογές.
Η αλήθεια είναι πως δεν υπάρχει κάποια πραγματικότητα εκεί έξω που να λέει: «Κρίμα, δεν μπορείς να συμμετέχεις εδώ μαζί μας στην ευτυχισμένη ζωή, επειδή έκανες την λάθος επιλογή». Εκείνη η άλλη, φανταστική ευτυχισμένη ζωή είναι και ήταν πάντα μια σκέψη. Θέλουμε να διαχωρίσουμε το ποιοι είμαστε, τις επιλογές που κάνουμε και τη ζωή που ακολουθεί σε δύο πράγματα, σε σωστό και λάθος· όμως στην ουσία είναι όλα ένα πράγμα- μια συνεχής, αδιαχώριστη πραγματικότητα.
Advertisment
Με κάθε επιλογή που κάνουμε, αλλάζουμε, γινόμαστε ένα διαφορετικό άτομο. Αυτό που είμαστε είναι το απόσταγμα των εμπειριών μας. Κάθε απόφαση που παίρνουμε μας φέρνει αντιμέτωπους με διαφορετικά δώρα και προκλήσεις. Ορισμένες φορές, οι προκλήσεις είναι μεγαλύτερες από εκείνα που αντιλαμβανόμαστε ως δώρα και κάποιες άλλες, το αντίθετο. Όποιο άτομο και αν γίνουμε, είμαστε το σωστό άτομο, αυτό που προοριζόμαστε να γίνουμε και το μόνο άτομο που θα μπορούσαμε να γίνουμε- επειδή αυτή είναι η μόνη πραγματικότητα που θα μπορούσε να υπάρξει.
Κάθε επιλογή που κάνουμε είναι η σωστή επιλογή, είτε μας οδηγεί στο αποτέλεσμα που επιθυμούμε, είτε όχι. Είναι η επιλογή που κάναμε εκείνη τη στιγμή, με την ευφυΐα, την ιστορία, τις πληγές, τις περιστάσεις, τις σχέσεις και όλα όσα κατείχαμε και ήμασταν εκείνη τη στιγμή.
Αν και μπορεί να φαίνεται σαν να μπορούσαμε να είχαμε επιλέξει κάτι άλλο από εκείνο που τελικά επιλέξαμε, αυτή πρόκειται για μια απολύτως λανθασμένη πεποίθηση· μια πεποίθηση που μπορεί να προκαλέσει μεγάλο πόνο. Η μόνη επιλογή που μπορούσαμε να είχαμε κάνει, είναι εκείνη που τελικά κάναμε, ακριβώς επειδή την κάναμε. Αν θέλαμε και μπορούσαμε να επιλέγαμε κάτι άλλο, θα το κάναμε. Κάναμε ό,τι καλύτερο μπορούσαμε με εκείνο που είχαμε τότε. Κι ακόμα και αν πιστεύαμε τότε ότι η απόφαση ήταν λάθος, και πάλι ήταν η σωστή «λάθος» επιλογή.
Όταν μια απόφαση οδηγεί σε μια ανεπιθύμητη κατάσταση, πρόκειται για μια σωστή απόφαση που έφερε απογοήτευση ή πόνο. Αν και μπορεί να μη δημιούργησε ό,τι θέλαμε, έφερε μπροστά μας μαθήματα που έπρεπε να πάρουμε εκείνη την περίοδο και την ευκαιρία να εξελιχθούμε σε αυτό που είμαστε τώρα. Είναι η εμπειρία αυτή που μας «έφτιαξε».
Αντί να εστιάσετε την προσοχή σας στις επιλογές που έπρεπε να είχατε κάνει ή στο ποιος/α έπρεπε να είχατε γίνει, εστιάστε στο τι υπάρχει τώρα που χρειάζεται να μάθετε και τι να βιώσετε. Συνειδητοποιήστε τη σοφία σας ως το απόσταγμα όλων όσων έχετε ζήσει μέχρι τώρα, «καλών» ή «κακών». Αντί να μετανιώνετε για τη ζωή που θα μπορούσατε να είχατε ζήσει, βουτήξτε στη ζωή που κάνετε τώρα, αναγνωρίστε για τι νιώθετε ευγνωμοσύνη και επίσης τι είναι που θέλετε να αλλάξετε. Δείτε τι μπορείτε να αποκομίσετε από μια κατάσταση.
Αντί να βασανίζεστε, να προκαλείτε οίκτο και μίσος για τον εαυτό σας, συγχωρείστε τον. Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι παρά την τροπή που πήραν τα πράγματα με όλα τα στοιχεία της ζωής που δεν μπορούσατε να ελέγξετε, οι προθέσεις σας είχαν στόχο την ευτυχία. Μείνετε σύμμαχος του εαυτού σας. Και αντί να αυτομαστιγώνεστε, προσφέρετε παρηγοριά και συμπόνια για την απογοήτευση, τον πόνο ή ο,τι άλλο έφερε η ζωή.
Υπάρχει μόνο ένα πράγμα, το οποίο μπορούμε να αναγνωρίζουμε με σιγουριά και αυτό είναι ότι σε οποιαδήποτε κατάσταση κι αν βρισκόμαστε, θα αλλάξει. Γιατί τα πάντα ρει. Και θα αλλάξουν μέσω την επιλογών μας, αλλά και μέσω της αιώνιας αυτής ιδιότητας της ζωής να αλλάζει, να κινείται. Γι’ αυτό, βγάλτε τον καλύτερό σας εαυτό, τη σοφία, τη γνώση, τις δυνάμεις σας για την επόμενη ευκαιρία που θα σας παρουσιαστεί, με μόνη πρόθεσή σας την ευτυχία, τη δική σας και των άλλων. Και ζήστε το τώρα, αυτή την πραγματικότητα, που είναι η μόνη πραγματικότητα.
Nancy Colier, LCSW, ψυχοθεραπεύτρια
