Μπορεί να τα μπερδεύουμε συχνά στις συζητήσεις μας, αλλά πρέπει να γνωρίζουμε ότι η συναισθηματική νοημοσύνη και η ψυχική δύναμη είναι δύο διαφορετικές έννοιες. Υπάρχουν αρκετές παρανοήσεις ως προς το τι σημαίνει να είμαστε ψυχικά δυνατοί και πολλοί μύθοι γύρω από την ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης.
Τι σημαίνει συναισθηματική νοημοσύνη;
Ο ορισμός της έννοιας έχει αλλάξει στο πέρασμα των χρόνων. Το λεξικό του Cambridge θα μας προσφέρει εδώ τον βασικό ορισμό: η ικανότητα να καταλαβαίνουμε τον τρόπο με τον οποίο νιώθουν και αντιδρούν οι άνθρωποι και η χρήση αυτής της δεξιότητας για να κάνουμε καλές κρίσεις και να αποφεύγουμε ή να επιλύουμε προβλήματα.
Advertisment
Αν και η θεωρία της συναισθηματικής νοημοσύνης γεννήθηκε τη δεκαετία του ’60, δεν ήταν καθόλου δημοφιλής μέχρι το 1995, όταν το βιβλίο του Daniel Goleman Συναισθηματική Νοημοσύνη: Γιατί το EQ είναι σημαντικότερο από το IQ, έγινε παγκόσμιο bestseller. Ωστόσο, μέσα σε αυτά τα χρόνια, πολλοί άνθρωποι έχουν παρερμηνεύσει τα λόγια του Goleman. Αν και όντως ισχυρίζεται ότι η συναισθηματική νοημοσύνη μπορεί να προσφέρει σε κάποιον ένα «ανταγωνιστικό» προβάδισμα σε κάποια περιβάλλοντα, είναι ξεκάθαρος ότι ένα υψηλό EQ δεν οδηγεί απαραίτητα σε υψηλά επίπεδα ακαδημαϊκής επιτυχίας ή σε καλύτερους βαθμούς στο σχολείο, καθώς αυτά εξαρτώνται και από το IQ.
Ο Goleman αναγνώρισε πέντε χαρακτηριστικά της συναισθηματικής νοημοσύνης:
• Αυτογνωσία: Η ικανότητα αναγνώρισης και κατανόησης των συναισθημάτων και των επιθυμιών σας, όπως και οι συνέπειές τους στους άλλους.
• Εσωτερικό κίνητρο: Πάθος για εργασία που ξεπερνά το χρήμα και το στάτους, όπως ενόραση για τι είναι σημαντικό στη ζωή ή η χαρά του να αφιερώνεστε σε κάτι.
Advertisment
• Αυτορρύθμιση: Η διαχείριση των ενορμήσεων και των διαθέσεων και η ικανότητα να σκέφτεστε, πριν πράξετε.
• Ενσυναίσθηση: Η ικανότητα κατανόησης της συναισθηματικής κατάστασης των άλλων ανθρώπων και η προθυμία να τους φερθείτε σύμφωνα με τις συναισθηματικές τους αντιδράσεις και την κατάσταση στην οποία βρίσκονται.
• Κοινωνικές δεξιότητες: Οι κοινωνικές δεξιότητες περιλαμβάνουν την ικανότητα διαχείρισης των σχέσεων και την ικανότητα να χτίζετε σχέσεις και δεσμούς με τους άλλους, βρίσκοντας έναν κοινό τόπο.
Τι είναι η ψυχική δύναμη;
Ο όρος χρησιμοποιείται και εναλλακτικά με τον όρο «ψυχική αντοχή». Αλλά και πάλι, ανάλογα με πώς το ορίζει ο καθένας, μπορεί να μην σημαίνουν το ίδιο.
Η ψυχική αντοχή συχνά αναφέρεται για άτομα όπως αθλητές ή εργαζόμενους σε κλιμάκια διάσωσης, όπου η δουλειά τους είναι σκληρή και θέτουν το σώμα και την ακεραιότητά τους εκτός ορίων (πόνος και κίνδυνος ζωής). Αλλά οι περισσότεροι από εμάς, δεν θέτουμε τον εαυτό μας συχνά σε τέτοιες συνθήκες, οπότε και δεν χρειαζόμαστε τέτοιου είδους αντοχή και σκληραγώγηση. Η ψυχική δύναμη δε σχετίζεται με το πόσο σκληροί είμαστε. Αλλά με το πόση επίγνωση έχουμε των συναισθημάτων μας, αν μαθαίνουμε από τις επώδυνες εμπειρίες και αν ζούμε σύμφωνα με τις προσωπικές μας αξίες.
Η ψυχική δύναμη αποτελείται από τρία στοιχεία:
1. Ρύθμιση των σκέψεων: Αυτό δεν σημαίνει τον πλήρη έλεγχό τους. Αλλά το να μάθετε πώς να εκπαιδεύσετε τον εγκέφαλό σας να σκέφτεται με έναν τρόπο που θα σας ωφελήσει στην καθημερινότητά σας. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι χρειάζεται να αγνοήσετε εσωτερικές φωνές αμφιβολίας ή να αντικαταστήσετε την αυτοκριτική με την αυτο-συμπόνια.
2. Διαχείριση των συναισθημάτων: Έχοντας επίγνωση των συναισθημάτων σας, επιτρέπετε στον εαυτό σας να κατανοήσει πώς αυτά επηρεάζουν τον τρόπο που σκέφτεστε και συμπεριφέρεστε. Για να το πετύχετε αυτό, πιθανότατα χρειάζεται να τα αποδεχτείτε -ακόμα κι αν σας κάνουν να νιώθετε άβολα- ή να τους πάτε κόντρα μερικές φορές, όταν αυτά που νιώθετε δεν σας εξυπηρετούν.
3. Αποδοτική συμπεριφορά: Το να επιλέγετε να πράττετε έτσι, ώστε να βελτιώνετε την ποιότητα ζωή σας, ακόμα και όταν δυσκολεύεστε να βρείτε κίνητρο ή η επιβράβευση αργεί να έρθει. Αυτό είναι το κλειδί για να γίνετε ψυχικά δυνατοί.
Η μεγάλη διαφορά της ψυχικής δύναμης με τη συναισθηματική νοημοσύνη
Η συναισθηματική νοημοσύνη, μπορούμε να πούμε, ότι αποτελεί μέρος της ψυχικής δύναμης. Αλλά η ψυχική δύναμη κινείται πέρα από τα συναισθήματα και αναφέρεται και στις σκέψεις και συμπεριφορές που επηρεάζουν τη συνολική ποιότητα της ζωής σας.
Η ψυχική δύναμη περιλαμβάνει την ανάπτυξη καθημερινών συνηθειών που χτίζουν ψυχικούς «μύες». Περιλαμβάνει επίσης τη διακοπή συνηθειών που πια δεν μας εξυπηρετούν και μας κρατούν πίσω.
Τα καλά νέα είναι ότι ο καθένας μπορεί να καλλιεργήσει τη συναισθηματική του νοημοσύνη και να χτίσει ψυχική δύναμη. Κι αυτές οι δεξιότητες θα σας εξυπηρετήσουν τόσο επαγγελματικά, όσο και (δια)προσωπικά.
Amy Morin, κλινική κοινωνική λειτουργός, ψυχοθεραπεύτρια / Photo: Author/Depositphotos
