Οι περισσότεροι γνωρίζουμε ήδη ότι χωρίς ύπνο, είμαστε ανίκανοι να δημιουργήσουμε νέες αναμνήσεις. Αλλά τι γίνεται με την ξεκούραση; Συνεισφέρει καθόλου στη διαδικασία της μάθησης; Πρόσφατη έρευνα υποστηρίζει ότι μας βοηθά με έναν ιδιαίτερο τρόπο.
Ο ύπνος και η μνήμη είναι στενοί, αγαπημένοι φίλοι και συνεργάτες. Ο ύπνος «μπλοκάρει» τους εγκεφαλικούς μηχανισμούς της λήθης, μειώνοντας τον νευροδιαβιβαστή της ντοπαμίνης και γι’ αυτό διευκολύνει τη μνημονική μορφοποίηση. Πρόσφατες έρευνες έχουν αποκαλύψει ότι ο ύπνος αποτελεί κλειδί για την παγίωση των αναμνήσεων που διαμορφώνουμε όσο είμαστε ξύπνιοι, όπως επίσης και την διατήρηση της ικανότητας του εγκεφάλου να μάθει νέα πράγματα στο μέλλον.
Advertisment
Για παράδειγμα, μια έρευνα αποκάλυψε ότι κατά τη διάρκεια του ύπνου, οι συνάψεις μας χαλαρώνουν, μένουν εύκαμπτες και ευλύγιστες, κάτι που συντηρεί τη νευροπλαστικότητα του εγκεφάλου, όπως και την ικανότητά του να μάθει.
Από την άλλη πλευρά, η έλλειψη ύπνου προκαλεί δύσκαμπτες συνάψεις και αποδυναμωμένη ικανότητα μάθησης νέων πραγμάτων μακροπρόθεσμα. Ακόμα πιο εκπληκτικό είναι το γεγονός ότι οι ερευνητές μόλις πρόσφατα κατάφεραν να επέμβουν στη διαδικασία παγίωσης των αναμνήσεων που λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια του ύπνου, σκανάροντας τους εγκεφάλους ανθρώπων, επιλέγοντας συγκεκριμένες αναμνήσεις και ενδυναμώνοντάς τες.
Η έρευνα
Αλλά θα μπορούσε μια κατάσταση απλής ξεκούρασης να αποδειχθεί ευεργετική για τη διαμόρφωση νέων αναμνήσεων; Μια νέα έρευνα – που διεξήχθη από τον Michael Craig και τη Michaela Dewar από το Πανεπιστήμιο Heriot-Watt στο Εδιμβούργο – αποδεικνύει ότι μπορεί.
Advertisment
«Οι πρόσφατες έρευνες», αναφέρει ο Craig «δείχνουν ότι το μνημονικό σύστημα ενδυναμώνει τις νέες αναμνήσεις, ενεργοποιώντας τες ξανά, καθώς στο σημείο του εγκεφάλου που παρατηρείται για πρώτη φορά η ανάμνηση, εκεί ξαναεμφανίζεται λίγα λεπτά μετά (σύμφωνα με την έρευνα).
Βασισμένοι στα ευρήματα της δικής τους έρευνας, οι επιστήμονες αναφέρουν ότι αυτή η δραστηριότητα εμφανίζεται ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του ύπνου και της ανάπαυσης, όταν δεν είμαστε ιδιαίτερα απασχολημένοι με αισθητηριακές πληροφορίες. Επιπλέον, η νέα έρευνα υποδεικνύει ότι η ανάπαυση δεν μας βοηθά μόνο να μαθαίνουμε νέα πράγματα, αλλά ότι είναι και απαραίτητη για την ανάκληση των λεπτομερειών. Τα νέα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Nature Scientific Reports.
Μελετώντας τις μικρές λεπτομέρειες των αναμνήσεων
Οι Craig και Dewar σχεδίασαν ένα τεστ μνήμης, ώστε να αξιολογήσουν την ικανότητα συγκράτησης λεπτομερών αναμνήσεων. Ζήτησαν από 60 νέους συμμετέχοντες (άνδρες και γυναίκες)- ηλικίας κατά μέσο όρο 21 ετών- να κοιτάξουν μια σειρά φωτογραφιών. Τους ζήτησαν να διακρίνουν ανάμεσα σε «παλιές» και «παρόμοιες» φωτογραφίες.
Αν η ικανότητά των συμμετεχόντων να συγκρατούν λεπτομέρειες ήταν καλή, θα έλεγαν ότι οι φωτογραφίες ήταν «παρόμοιες». Ωστόσο, αν δεν συγκρατούσαν λεπτομέρειες, οι συμμετέχοντες θα αποτύγχαναν να διακρίνουν τις μικρές διαφορές ανάμεσα στις φωτογραφίες, οπότε και θα επέλεγαν την επιλογή «παλιές». Οι νεότεροι ενήλικες που ξεκουράζονταν μετά τη φωτογραφική παρουσίαση ήταν καλύτεροι στο να παρατηρούν τις μικρές λεπτομέρειες στις παρόμοιες φωτογραφίες.
Τα νέα αυτά ευρήματα παρέχουν τα πρώτα στοιχεία που υποδεικνύουν ότι μια σύντομη χρονική περίοδος ανάπαυσης μπορεί να βοηθήσει στη συγκράτηση λεπτομερέστερων αναμνήσεων. Ωστόσο, οι ερευνητές παραδέχονται ότι οι ακριβείς μηχανισμοί πίσω από αυτό το εκπληκτικό φαινόμενο παραμένουν ένα μυστήριο.
«Δεν γνωρίζουμε ακριβώς», προσθέτει «πώς αυτή η ενδυνάμωση των αναμνήσεων μέσω της ανάπαυσης λειτουργεί. Και δεν γνωρίζουμε αν η ανάπαυση μας επιτρέπει να ανακαλούμε περισσότερες πληροφορίες εκτός από τις λεπτομέρειες».
[toggle title="Πηγές"]
https://www.nature.com/articles/s41598-018-25313-y#Abs1
[/toggle]
